خطبهی اول:
ستایش از آن الله است، او را آنگونه که شایستة اوست سپاس میگوییم که از ازل بدیع و خلاق بوده است. او که در آفریدههای خود احساسها و غرایز گوناگون قرار داده و برای آنان پاداشی برابر اعمالشان گذاشته است. پروردگارا! سپاس بزرگ تنها برای ذات توست، سپاسی که تنها از آن تو است نه کسی دیگر، و گواهی میدهم که معبودی به حق جز الله نیست که واحد و بیشریک است. شهادتی که با نور خود قلب را روشن گردانده و روح را پاک میسازد و گواهی میدهم که پیامبر و محبوب و سرور ما محمد، بندة خداوند و رسول او و پاکترین و نجیبترین انسانها است. درود و سلام و برکات خداوند بر او باد، او که ما را از جام محبت پاک نوشاند؛ و بر اهل بیت پاک و صحابة نیک او که حق به واسطة آنان یاری گردید و هرکه به نیکی از آنان پیروی کند و به سوی بهشت سبقت جوید...
اما بعد ای بندگان خداوند:
تقوای الله را آنگونه که شایستة اوست پاس دارید و بدانید که تقوای او بزرگترین مصداق و قویترین پیمان است و هرکه به آن چنگ زند پیروز گردید و بیشترین بهره را از نیکیها بُرد
«و توشه برگیرید که بهترین توشه تقوا است» [البقرة: ١٩٧].
ای مسلمانان:
در جهانی آکنده از فتنهها و بحرانها، دنیای که آبستن مصیبتها و تغییرات پی در پی است، و برای آگاه شدن نسبت به نفس بشری و پوشیدههای آن، صفتی بسیار زیبا و بدیع، و ارزشی والا خود را نمایان میسازد، صفتی که در عمق درون انسانها جا افتاده و نفس بشری در برابر آن سر خم کرده و به واسطة آن از لغزشها رهایی یافته است. عابدان و نجیبان و زاهدان و اصفیا و خواص، همه دارای این صفت بودهاند.
خلاصة سخن آنکه: این موهبت از قلبی رخت برنبسته است مگر آنکه آن را ویران ساخته و وجدانی از آن خالی نگردید مگر آنکه به اسارت در آمده است. بلکه حتی خداوند نیز این صفت را دارد و همینطور پیامبرش ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ. این صفت صفت محبت و دوست داشتن است.
خداوند سبحانه و تعالی میفرماید:
﴿إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُقۡسِطِينَ ٤٢﴾ [المائدة: ٤٢].
«همانا الله عدلورزان را دوست دارد».
و خطاب به موسی ـ علیه السلام ـ میفرماید:
﴿وَأَلۡقَيۡتُ عَلَيۡكَ مَحَبَّةٗ مِّنِّي﴾ [طه: ٣٩].
«و مهری از جانب خودم بر تو افکندم».
و در جای دیگر میفرماید:
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ سَيَجۡعَلُ لَهُمُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وُدّٗا ٩٦﴾ [مريم: ٩٦].
«همانا کسانی که ایمان آوردهاند و کار نیک انجام دادهاند خداوند رحمن برای آنان محبتی قرار خواهد داد».
دربارة منزلت والای محبت، علامه ابن قیم ـ رحمه الله ـ میگوید: «آن منزلتی است که سابقین به سوی آن کمر همت بستهاند و دوستداران برای آن تلاش کردهاند، آن همان زندگی است که هرکه از آن محروم شود در زمرة مردگان است و آن نوری است که هرکه از آن بهرهای ندارد در دریای تاریکیها است».
ای مومنان:
خداوند متعال فهم و درک را در خرد انسانها به ودیعه گذارده و با نصوص شرع خرد را یاری داده و همینطور عاطفه و شوق را در قلبها جای داده است و اینگونه است که انسان آنچه را که موافق با فطرت اوست دوست دارد و برای همین است که پاکترین و باصفاترین روحها بهترین و والاترین محبوبها را دوست میدارند مانند دوست داشتن خداوند رحمن و محبت نسبت به قرآن و رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ و دوست داشتن اوصاف زیبایی و کمال و مکارم اخلاق که تنها شایستة نفسهای پاک است:
﴿وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا لِّلَّهِۗ﴾ [البقرة: ١٦٥].
«و کسانی که ایمان آوردهاند بیشتر الله را دوست میدارند».
خواستههای شایسته و دوستداشتنیها به سان گلهایی هستند که شکوفه نمیدهند مگر با بوی خوش محبت، که این بوی خوش وارد هیچ نفسی نمیشود مگر آنکه آن را جامة زیبایی و طراوت میپوشاند و در روح آن سعادت و خوشبختی وارد میسازد، خوشبختی و بهجتی که از بین رفتنی نیست. صفتی که حتی ایمان به آن وابسته است!
رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ میفرماید: «و ایمان نخواهید آورد تا آنکه محبت ورزید» [به روایت بیهقی و دیگران].
این محبت همگانی که مصطفی ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ به آن تشویق نموده همان چیزی است که ملتها از درخت آن میوه چیده و به واسطهی آن به پا میخیزند و هیچ جامعهای در این زمینه کوتاهی نورزیده مگر آنکه دچار مصیبتها گردیده است.
منظور آن محبت پاکی است که آکنده از احساسات زیبا است، احساسی که میان دو جهان را با حق و هدایت نورانی میسازد و این معنای سخن رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ است که میفرماید: «سه خصلت است که در هرکه باشد شیرینی ایمان را میچشد: اینکه الله و پیامبرش برای او از دیگران محبوبتر باشد، و اینکه شخص را جز برای الله دوست ندارد، و اینکه بازگشتن به کفر را آنقدر بد بداند که افتادن در آتش را بد میدارد» [متفق علیه].
ای دوست داران:
بیایید مناجاتی از مناجتهای محبوبمان ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ را بشنویم؛ مناجاتی که روشن است از نور فروتنی و آرامشی که مملو است از محبت! ای قلبهای عاشق این مناجات را درک کنید و ای احساسها بشنوید!
رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ پروردگارش را اینگونه فراخواند که: «خداوندا من از تو محبتت را میخواهم و محبت کسانی که محبت تو را دارند و محبت کاری که من را به محبت تو نزدیک سازد» [به روایت ترمذی].
الله اکبر! چه محبت بزرگ و پاک و فراگیری، محبتی که مصطفی به ما یاد داده و فرموده است: «انسان با کسی است که دوستش میدارد» [به روایت امام مسلم در صحیح].
خداوند را شاهد میگیریم که ما او را و رسولش را چنان دوست میداریم که بالاتر از محبت ما نسبت به خود و فرزندان و پدر و مادر و همهی مردم است.
برادران و خواهران ایمانی:
پس از آنکه محبت کسی در قلب جای گرفت باید اعضای بدن نیز فرمانبر این محبت شوند و آن کسی نیست جز محبوب ما محمد ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ که نشانهی دوستی او پیروی از سنت و در پی گرفتن سیرت او در همه حال است تا در نتیجه محبت خداوند بزرگ متعال را هم به دست آوریم.
پس ای دوستداران:
چگونه و تا کی محبت واقعی و راه روش نبوی محدود به بدعتها و اشتباهات شرعی خواهد بود؟ چنین محبتی بیارزش است و در میزان شریعت هیچ وزنی ندارد.
اما آن ادعای محبت واقعی که بیانگر درون است و نشان دهندهی حقیقی بودن آن، محبتی است که صحابه ـ رضی الله عنهم ـ و همسران پاک آن حضرت امهات مومنین، برای محبوب خود داشتند.
اینهای معانی و حقایقی است که جز پاکان نمیدانند و جز قاموس درون، کسی توانایی تفسیر آن را ندارد زیرا محبتی که بر خواسته از عاطفه و احساس پاک باشد بهترین گهواره برای تربیت مهربانی و محبتورزی میان فرزندان و والدین و میان همسران است و باعث خوشبختی خانواده و به وجود آمدن احساس خشنودی است که جز در باغچهی محبت نمیروید و نه آن عاطفهی منحرفی که در پی سیل بنیانکن ماهواره و برخی وسائل ارتباطات در جامعه به راه افتاده و بسیاری از فتنههای و نا آرامیها و چالشها را به وجود آورده است.
ای قلم به دستان و ای مردان اندیشه و رسانه، لازم است فرهنگ محبت و دوستی و عاطفه از همه نظر، از نظر درونی و از نظر عملی و رفتاری اساسمند گردد.
اما دلالهایی که همیشه در جهت وزش باد حرکت میکنند، اینانند که قلبها و سلیقهها را فاسد ساخته و اشتیاق و علاقة جوانان و دختران امت را با میکربهای فسق و فجور و داستانهای دروغ در باتلاقهای بدی و فساد، آلوده میکنند... و با فریب آنان، وقتها و عمر گرانبهایشان را در ازای شادی حرام و دروغین و بیارزش که عاقبتی جز پشیمانی و آتش ندارد میدزدند.
اینان عامل نابودی این نسل و درد آن و باعث بدبختی آنند اما الحمدلله این آن نسل موعود است که از افق جوانه میزند...
پس ای مومنان، تقوای الله را پیشه سازید و قلبهای خود را با محبت خدا و رسولش آباد سازید و با طاعات آن را پاک کنید تا به سعادت و خوشبختی و هدایت دست یابید.
أعوذ بالله من الشیطان الرجیم:
﴿قُلۡ إِن كُنتُمۡ تُحِبُّونَ ٱللَّهَ فَٱتَّبِعُونِي يُحۡبِبۡكُمُ ٱللَّهُ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٣١﴾ [آل عمران: ٣١].
«بگو اگر شما الله را دوست دارید پس از من پیروی کنید تا الله شما را دوست بدارد و گناهان شما را آمرزش نماید و الله آمرزندهی مهربان است».
خداوندا ما از تو محببت و محبتت پیامبرت ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ را میخواهیم. خداوندا محبت خود و پیامبرت را برای ما والاتر از محبت ما نسبت به خودمان و خانواده و اموالمان و خوشتر از آب گوارا در هنگام تشنگی بگردان. که همانا تو بهترین سوال شونده و گرامیترین کسی است که به او امید است.
این سخن خود را گفته و برای خود و شما و دیگر مسلمانان از خداوند بزرگ از همة گناهان آمرزش میخواهم پس از او آمرزش بخواهید و به سوی او توبه کنید که پروردگار من بسیار آمرزنده و مهربان است.