خطبه‌ی دوم:
ستایش از آن الله است و درود و سلام بر آنکه پیامبری پس از وی نیست.
و بعد:
بدانید که انتخاب براساس هوای نفس و یکجانبه‌گرایی صفتی است نکوهیده و زشت که باعث از بین رفتن مصداقیت و توازن شخص می‌شود. گو اینکه چنین شخصی علیه خود حکم سقوط و افتادن از چشم خردمندان را صادر می‌کند. پدر یک جانبه‌گرا و دوست یک جانبه‌گرا و معلم یک جانبه‌گرا و هیچ شخص یک جانبه‌گرایی که براساس سلیقة شخصی و هوای نفس انتخاب می‌کند روی موفقیت را نخواهد دید و همین امر در مورد دانشجویان و اندیشمندان و نویسندگان و نصیحت‌گران و اهل سیاست صادق است.
کسی که براساس خواسته‌های خود انتخاب می‌کند و همیشه به یک جانب گرایش دارد بدون شک روزی دچار تناقض خواهد شد. برای همین است که رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ خطاب به یکی از اصحابش فرمود: «امروز سخنی نگو که فردا از آن معذرت بخواهی» [به روایت احمد و ابن ماجه].
برای از بین بردن این صفت ناپسند از جامعة خود لازم است دو مساله را مد نظر داشته باشیم:
نخست: فراهم ساختن عرصة مناسب برای عرضه.
دوم: گستردگی عرصة آن.
سرور ما رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ به خوبی تمام بر این دو مساله تاکید نموده هنگامی که در پاسخ به جوانی که نزد او آمده بود تا از وی برای زنا اجازه بخواهد فرمود: «آیا آن را برای مادرت می‌پسندی؟» گفت: نه به خدا قسم. پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمود: «مردم هم آن را برای مادران خود نمی‌پسندند». و سپس همین سوال را در مورد دختر و خواهر و عمه و خاله‌اش پرسید.
این داستان در درون ما روش حُکم بر اشیا و تعامل با آن را نهادینه می‌سازد، آن هم با فراهم ساختن دو عنصر اساسی عدل و علم. زیرا بر ما لازم است در همة امور خود هدفمان هدایت دیگران باشد نه خشمگین ساختن آنان و در پی توجیه و راهنمایی باشیم نه تحریک و مسائل را برای دیگران تبیین کنیم نه آنکه تنها در پی فرو نشاندن احساسات و خواسته‌های درونمان باشیم و برای حق غیرت داشته باشیم و خشمگین شویم نه برای خود.
در این شکی نیست که تاثیر سود رسانی از تاثیر هدف آن است و اگر هدف خراب شود این همان دردی است که از آن سخن می‌گوییم.
وکیع می‌گوید: «اهل علم هم آنچه را به سود یا زیان آن‌هاست می‌نویسند اما اهل اهواء جز آنچه به سود آن‌هاست را نمی‌نویسند».
ابوالفرج ابن جوزی در مورد برخی از کسانی که دچار این انتخاب‌گرایی شده‌اند چنین می‌گوید: «اگر حدیث ضعیفی که علیه مذهب آن‌هاست بیاید ضعف آن را بیان می‌کنند اما اگر موافق مذهبشان باشد نسبت به ضعف آن سکوت می‌کنند و این به دلیل کمی علم و غلبة هوای نفس است».
پس هرکه می‌خواهد نزد خداوند و مردم مورد قبول واقع شود باید برای رسیدن بن نگاهی واضح و مصداقیت و دوری از یک جانبه‌گرایی و هوا و هوس شخصی تلاش نماید. چه زیباست آنچه امام بخاری بدان وصف شده است آنجا که مساله‌ای متعلق به زکات را در کتاب خود «صحیح بخاری» ذکر کرده و شارحان صحیح در پی آن نوشته‌اند: بخاری در این مساله با حنفی‌ها موافقت کرده است با وجود آنکه در بسیاری مسائل با آن‌ها مخالف است اما دلیل وی را به این سمت کشانده است.
﴿۞يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُونُواْ قَوَّٰمِينَ بِٱلۡقِسۡطِ شُهَدَآءَ لِلَّهِ وَلَوۡ عَلَىٰٓ أَنفُسِكُمۡ أَوِ ٱلۡوَٰلِدَيۡنِ وَٱلۡأَقۡرَبِينَۚ إِن يَكُنۡ غَنِيًّا أَوۡ فَقِيرٗا فَٱللَّهُ أَوۡلَىٰ بِهِمَاۖ فَلَا تَتَّبِعُواْ ٱلۡهَوَىٰٓ أَن تَعۡدِلُواْۚ وَإِن تَلۡوُۥٓاْ أَوۡ تُعۡرِضُواْ فَإِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٗا ١٣٥﴾ [النساء: ١٣٥].
«اى كسانى كه ايمان آوردهايد پيوسته به عدالت قيام كنيد و براى الله گواهى دهيد هر چند به زيان خودتان يا [به زيان] پدر و مادر و خويشاوندان [شما] باشد اگر [يكى از دو طرف دعوا] توانگر يا نيازمند باشد باز الله به آن دو [از شما] سزاوارتر است پس از پى هوا و هوس نرويد كه [درنتيجه از حق] عدول كنيد و اگر به انحراف گراييد يا اعراض نماييد قطعا الله به آنچه انجام مىدهيد آگاه است».
و درود و سلام فرستید بر بهترین و پاک‌ترین انسان‌ها، محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب، صاحب حوض و مقام شفاعت، که خداوند شما را به با آن امر نموده و فرموده است: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِيمًا ٥٦﴾ [الأحزاب: ٥٦]. و رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ می‌فرماید: «هرکه بر من یک درود فرستد، خداوند به سبب آن بر وی ده درود خواهد فرستاد».
خداوندا درود و سلام و برکت ارزانی دار بر بنده و پیامبرت محمد و راضی و خشنود باش از چهار خلیفة وی: ابوبکر و عمر و عثمان و علی و از تابعین و کسانی که تا قیامت به نیکی از آنان پیروی نمایند و همچنین از ما به همراه آنان راضی و خشنود باش ای مهربان‌ترین مهربانان.
خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت بخش، خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت بخش و شرک و مشرکان را خوار بگردان. خداوندا دینت را و کتابت را و سنت پیامبرت و بندگان مومنت را یاری ده.
خداوندا سختی سختی‌دیده‌گان و غم غم‌دیده‌گان را از بین ببر و بیماران ما و دیگر بیماران مسلمان را شفا ده.
خداوندا صف مسلمانان را یکی گردان، خداوندا صف آنان را یکی گردان و میان قلب‌های آنان الفت ایجاد کن. خداوندا ما را در سرزمین‌هایمان در امان بدار و مسئولان ما را اصلاح نما و مسئولیت ما را در دست کسانی قرار ده که تقوای تو را داشته باشند و در پی رضایت تو باشند.
﴿رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗ وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ حَسَنَةٗ وَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ ٢٠١﴾ [البقرة: ٢٠١].
پاک است و بی‌عیب پروردگار تو، آن پروردگار عزت و بزرگی و سلام بر پیامبران و سخن آخر این که: الحمدلله رب العالمین.