خطبهی دوم:
ستایش از آن الله است که با بزرگی و جلال خویش نعمتها و فضلش را بر ما فروفرستاده... مبارک و خجسته است آن خدایی که با خصلتهای نیک آرزوهای بزرگ را محقق میگرداند و گواهی میدهم که معبودی به حق نیست جز الله که شریکی ندارد و گواهی میدهم که پیامبر و اسوهی ما محمد، بنده و پیامبر اوست که موصوف به زیباترین خصلتها و بهترین اخلاق است.... درود و سلام و برکات خداوند بر او و بر اهل بیت و یارانش باد که با شکیبایی و بردباری به مقامی دست نایافتنی رسیدند و بر تابعین و آنانی که به نیکی تا قیامت از آنان پیروی نمایند.
اما بعد...
ای بندگان خداوند.... تقوای او را پیشه سازید و صبح و شام برای تزکیهی درون خویش تلاش کنید و آن را بر چشمهی حلم و شکیبایی و کمال سیراب گردانید تا به عظمت و مقصد بزرگ خویش دست یابید.
ای مومنان... در راه از بردن خشم و آثار آن و برای از بین بردن آتش آن، رسول ما ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ ما را به بهترین و کاربردیترین دوای این درد راهنمایی نموده و فرموده است: «هنگامی که کسی از شما خشمگین شد اگر ایستاده است بنشیند... و اگر خشم او بر طرف نشد دراز بکشد» [به روایت امام احمد و ابوداوود با سند صحیح].
یا اینکه خشم خویش را آنگونه که رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ میفرماید با وضو خاموش سازد زیرا که خشم اخگری از آتش است که آب آن را خاموش میکند...
همچنین در حالت خشم شایسته است که انسان بسیار به خداوند پناه ببرد آنچنان که در حدیث سلیمان بن صرد آمده که میگوید: «دو نفر نزد رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ به همدیگر بد گفتند. پس یکی از آنان بسیار خشمگین شد و چهرهاش سرخ شده و بر افروخته گردید. پس رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمود: من کلمهای میدانم که اگر آن را میگفت حالتی که برایش پیش آمده بود از بین میرفت. گفتند: آن [کلمه] چیست ای رسول خدا؟ فرمود: أعوذ بالله من الشیطان الرجیم. پس آن مرد آن کلمه را گفت و حالت خشمش برطرف گردید» [به روایت امام بخاری].
ای دوستداران بزرگوار... برای در امان ماندن از آفت خشم و برای دست یافتن به اخلاق بلندمرتبه رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ این دعا را بر زبان میراند که: «خداوندا من از تو کلمهی حق را در خشم و در خشنودی مسالت دارم».
حافظ ابن رجب ـ رحمه الله ـ میگوید: «و این بسیار نادر است... این که انسان تنها حق را بگوید چه در حالت خشم و چه در حالت خشنودی... زیرا بیشتر مردم در هنگام خشم در آنچه میگویند دقت نمیکنند».
برادر و خواهر مسلمان من... ملاک نجات از خشم و آثار آن، پناه بردن به بردباری و فرو بردن خشم و به یاد آوردن اجر بخشش و گذشت است... خداوند متعال میفرماید:
﴿... وَٱلۡكَٰظِمِينَ ٱلۡغَيۡظَ وَٱلۡعَافِينَ عَنِ ٱلنَّاسِۗ وَٱللَّهُ يُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِينَ ١٣٤﴾ [آلعمران:١٣٤].
«... و کسانی که خشم خود را فرو میخورند و آنان که از مردم در میگذرند و همانا الله نیکوکاران را دوست دارد».
و همچنین این سخن رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ که فرمود: «هرکه خشم خود را در حالی که توانایی انتقام را دارد فرو نشاند خداوند متعال او را در روز قیامت و در برابر بندگان فرا میخواند که هر کدام از حوران بهشتی را که میخواهد برای خود انتخاب نماید» [به روایت بخاری].
الله اکبر! چه عطای بزرگی... اینان بردباران و شکیبایانند که بزرگ داشته میشوند، کسانی که در برابر بدی و تهور دیگران با گذشت و بخشش و بلند مرتبگی و والامقامی برخورد میکنند...
پس تقوای الله را پیشه سازید و به اخلاق نیک خو گیرید و این خصلت نکوهیده یعنی خشم را ترک گویید تا در دنیا و در آخرت سعادتمند شوید.
سپس درود و سلام فرستید برای آن محبوب مصطفی و پیامبر برگزیده، امام حنیفان، بهترین و برگوارترین انسانی که بندگان را مورد عفو و بخشش قرار میداد، چنان که خداوند شما را بدان امر نموده و فرموده است:
﴿إِنَّ ٱللَّهَ وَمَلَٰٓئِكَتَهُۥ يُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِيِّۚ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِيمًا ٥٦﴾ [الأحزاب: ٥٦].
خداوندا بر سرور پیشینیان و پسینیان و رحمت بر جهانیان، پیامبر و حبیب ما محمد بن عبدالله درود و سلام فرست و از خلفای راشدین، ابوبکر و عمر و عثمان و علی و از دیگر صحابه و تابعین و از آنانی که با نیکی تا قیامت از آنانی پبروی نمایند و همچنین از ما راضی و خنشود باش ای مهربانترین مهربانان.
خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده، خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده، خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده، و شرک و مشرکان را خوار گردان و دشمنان دین را نابود ساز و حوزهی دین را حفظ نما و این سرزمین و دیگر سرزمینهای مسلمان را در امن و امان و رفاه بدار.
خداوندا ما را در سرزمینهایمان ایمن گردان و مسئولان و والیان امر ما را صالح گردان...
خداوندا همهی مسئولان مسلمان را برای عمل به شریعتت و پیروی از سنت پیامبرت ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ موفق گردان و آنان را رحمتی بر بندگان مومنت بگردان.
خداوندا نفوس ما را متقی گردان و آن را پاک ساز که تو بهترین پاک کنندهی آنی. خداوندا عاقبت ما را در همهی امور به خیر گردان و ما را از خواری دنیا و عذاب آخرت نجات ده.
خداوندا مسلمانان را مورد مغفرت قرار ده و میان قلوب آنان الفت ایجاد کن و آنان را به راههای صلح و آرامش رهنمون ساز و روابط میان آنان را اصلاح کن و آنان را از فاحشههای پنهان و آشکار در امان بدار.
خداوندا بیماران ما را شفا ده و مردگان ما را بیامرز.
خداوندا مسجد الاقصی را نجات ده، خداوندا مسجد الاقصی را نجات ده، خداوندا مسجد الاقصی را از دست صهیونیستهای متجاوز نجات ده و آن را تا روز قیامت سرفراز بدار.
خداوندا تویی آن الله که معبودی به حق جز تو نیست... تو بینیازی و ما نیازمند... باران را بر ما نازل کن و ما را از نومیدان مگردان... خداوندا باران را بر ما بباران و ما را از مایوسان قرار مده... خداوندا ما از تو آمرزش میخواهیم که تو بسیار آمرزندهای پس آسمان را بر ما بباران... خداوندا ما را باران عطا کن... بارانی گوارا و خوش و پی در پی و فراگیر و سودرسان و بیضرر و زود... خدایا آن را باران رحمت بگردان و نه باران عذاب و بلا و ویرانی و سیل...
خداوندا از ما بپذیر که تو شنوا و دانایی و از ما توبه پذیر که تو بسیار توبه پذیر و مهربانی و ما و والدین ما و همهی مسلمانان را ـ زندگان و مردگان ـ با رحمت خویش مورد آمرزش خویش قرار ده.
پاک و منزه است پروردگار تو آن پرودرگار عزت و بزرگی از آنچه مشرکان وصفش میکنند و سلام بر پیامبران و الحمدلله رب العالمین.