خطبهی اول:
ستایش از آن الله است. او که به میانه روی در مصرف امر نموده و اسرافکاران را دوست ندارد. او را ستایش گفته و گواهی میدهم که معبودی حقیقی نیست جز الله که یگانه است و شریکی ندارد و ازدواج را نشانهای از نشانههایش و نعمتی بر بندگان خود قرار داده است. و شهادت میدهم که سرور و پیامبر ما محمد بندهی الله و پیامرسان اوست که امر به علنی نمودن مراسم ازدواج نموده و از اسراف در مخارج آن نهی نموده است.
پس خداوندا بر بنده و پیامبرت محمد و بر اهل بیت و اصحاب او درود و سلامی فرست که امید اجر آن را در روز بازپسین داشته باشیم.
اما بعد... ای بندگان خداوند، تقوای وی را پیشه ساخته و برای روز بازگشتتان توشهای نیک برگیرید و بسوی پروردگارتان برگردید و تسلیم او شده و به دین وی چنگ زنید که او یاور شماست، و چه نیکو یاور و یه نیک یاریرسانی است او.
ای مسلمانان: اظهار شادمانی برای نعمتها و اعلام نمودن آنها و بازگو نمودن نعمت به هدف تشکر از خداوند متعال و کمال استفاده از آنها، همه و همه از اهدافی است که شریعت گرامی اسلام بدان امر نموده و شارع حکیم براساس حکمت و موافقت با فطرت بشری بدان اجازه داده است.
از جمله چیزهایی که به مناسبت نعمت ازدواج مشروع گردیده است برپایی مجلس عروسی و غذای آن و دعوت مردم به آن است. در حدیثی که ابن حِبان در صحیح خود به سند حسن آورده آمده است: از عبدالله ابن زبیر بن عوام رضی الله عنهما روایت شده است که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «عروسی را علنی سازید».
و شیخین بخاری و مسلم در صحیح خود از انس بن مالک روایت کردهاند که عبدالرحمن بن عوف رضی الله عنه در دوران رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم ازدواج نمود. پس رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم به او فرمود: «غذای عروسی بده حتی اگر با یک گوسفند باشد».
اما از جمله اشتباهات شرعی که مردم در مراسم جشن ازدواج مرتکب میشوند میتوان به نمونههای فروانی اشاره کرد که علت همهی آنها عدم انجام امر خدا و رسول میباشد. از بارزرین این منکرات میتوان از اسراف در مخارج جشن عروسی نام برد مانند انتخاب گرانترین تالارها و همچنین زیادهروی در غذا و نوشنیدنی از نظر کمیت و تنوع که همهی اینها در پایان به بیاحترامی و بیحرمتی نسبت به نعمتهای خداوند منتهی میگردد. به ویژه که میدانیم انسانهای دردمند زیادی به شدت آرزوی چنین غذایی را دارند.
همچنین از مظاهر اسراف میتوان به زیادهروی در لباسهای زنان اشاره کرد به گونهای که عمدا گرانترین و جدیدترین انواع عرضه شده در بازار توسط زنان خریداری میگردد و حتی کار به جایی رسیده که برای خرید لباسهای نامناسب و نیمه عریان علاقهی شدیدی ابراز میکنند و برای رسیدن به حس متفاوت بودن و جلب توجه دیگران دست به خرید میزنند و همهی اینها باعث شده است که ازدواج از مقصد و هدف و روش صحیح خود منحرف گردد زیرا در واقع برکت ازدواج در خرج کردن زیاده از حد نیست بلکه در آسان گیری و میانهروی در مخارج میباشد.
چنانکه در حدیثی که ابن حبان در صحیح خود آورده است از عقبة بن عامر روایت شده که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «بهترین ازدواج، آسانترین ازدواج است». برای همین است که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم وقتی دانست مردی برای مهریهی ازدواج چهار اوقیه نقره داده است بسیار تعجب کرد و فرمود: «چهار اوقیه؟!! مثل اینکه دارید از این کوه نقره میتراشید!!!» [به روایت ابن حبان در صحیح خود با سند خوب].
و این نهی در سیاق نهی کلی است که در مورد اسراف در کتاب وسنت آمده است چنانکه خداوند متعال میفرماید:
﴿۞يَٰبَنِيٓ ءَادَمَ خُذُواْ زِينَتَكُمۡ عِندَ كُلِّ مَسۡجِدٖ وَكُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ وَلَا تُسۡرِفُوٓاْۚ إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُسۡرِفِينَ ٣١﴾ [الأعراف: ٣١].
«ای فرزندان آدم، زینت خود را در هر نمازی برگیرید و بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید که او اسرافکاران را دوست نمیدارد».
و همچنین دربارهی نهی از اسراف و هدر دادن مال در سنت پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله وسلم موارد بسیاری وجود دارد که نمیتوان آن را نادیده گرفت. برای مثال در مسند امام احمد از عمرو بن شعیب از پدرش از جدش چنین روایت شده است که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «بخورید و بیاشامید و بپوشید و صدقه دهید اما بدون تکبر و اسراف».
و در حدیثی که مسلم در صحیح خود آورده است از ابوهریره رضی الله عنه روایت شده که گفت: رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «خداوند متعال سه چیز را برای شما پسندیده و سه چیز را بد دانسته است: این را برای شما پسندیده است که وی را عبادت کرده و برای او شریک قائل نشوید و اینکه همگی به ریسمان الهی چنگ زنید و متفرق نشوید و [در مقابل] برای شما سخن گفتن زیاده از حد و سوال بسیار و بیمورد و هدر دادن مال را بد دانسته است».
دارندگان خرد و فرهنگ این را میدانند و نسبت به زیان اینگونه منکرات و عاقبت بد آن یقین دارند و همچنین این را میدانند که راه دفع زیان اینگونه رفتارهای اشتباه و راه رهایی از آن این است که به یاد داشته باشیم اظهار شادی نسبت به این نعمت و اعلان آن باید براساس شرع خدا و رسول وی باشد وگرنه این مراسم و جشن عاملی خواهد شد برای کفران نعمت و استفاده از آن در غیر هدفی که برایش قرار داده شده است.
و از جمله بزرگترین عواملی که رسیدن به این هدف را آسان میسازد پایبندی به دستورات نبوی در مورد مصرف بطور کلی و به ویژه در ازدواج است. که این از طریق تامل در سنتها و روشهایی است که در سنت رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم در اینباره وارد گردیده و در کتب حدیث و سیرت موجود باشد. زیرا که راه و روش پیامبر کاملترین و درستترین و بزرگترین راه رسیدن به همهی خوبیها و دربرگیرندهی همهی رهنمودهاست و برای همین است که خداوند راه و روش او را برای ما به عنوان اسوهای نیک قرار داده و فرموده است:
﴿لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِي رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ لِّمَن كَانَ يَرۡجُواْ ٱللَّهَ وَٱلۡيَوۡمَ ٱلۡأٓخِرَ وَذَكَرَ ٱللَّهَ كَثِيرٗا ٢١﴾ [الأحزاب: ٢١].
«قطعا براى شما در رسول خدا سرمشقى نیکوست براى آن کس که به الله و روز بازپسین امید دارد و الله را بسیار یاد مىکند».
همچنین به دست گرفتن زمام امور توسط بزرگان مردم و علما و ریش سفیدان و کسانی که در میان مردم داری تاثیر میباشند میتواند باعث شود این راه درست و این منهج مبارک عملی گردیده و آرزوها و امیدهای موجود را به واقعیت تبدیل نموده و الگویی زیبا برای دیگران ایجاد کند و آنگونه شود که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم در حدیثی که امام مسلم از جریر بن عبدالله بُجَلی روایت کرده است میفرماید:
«هرکه در اسلام سنتی نیکو بگذارد، اجر آن و اجر هرکس که پس از وی به آن عمل نماید را به دست میآورد بدون آنکه از اجر دیگران چیزی کم شود و هرکه در اسلام سنتی بد به جای گذارد، گناه آن و گناه همهی کسانی که پس از وی به آن عمل نمایند بر دوش وی خواهد بود بدون آنکه از گناه دیگران چیزی کم شود».
خداوندا همهی ما را از عمل کنندگان به کتاب خدا و سنت پیامبرش قرار ده. آنان که برای رسیدن به رضایت تو و برای رسیدن به بهشتت راههای خیر را میجویند، و ما را از آن بندگانت قرار ده که «سخن را میشنوند و از بهترین آن پیروی میکنند، اینان کسانیاند که الله آنان را هدایت نموده و اینانند خردمندان».
این سخن را گفته و برای خود و شما و همهی مردان و زنان مسلمان از خداوند طلب آمرزش میکنم که او غفور و رحیم است.