خطبهی دوم:
خداوند را به سان شکرگویان، شکر میگویم و به مانند اهل یقین به او ایمان میآورم و او را برای فضل آشکارش شکر میگویم. و گواهی میدهم که معبودی به حق نیست جز الله که تنهاست و دینم را برای او خالص میگردانم. و گواهی میدهم که سرور و پیامبر ما محمد بنده و پیامرسان او و سرور پیشنیان و آیندگان است. درود و سلام میفرستم بر او و بر دیگر پیامبران و بر اهل بیت و یارانش و بر تابعین و آنانی که به نیکی راه آنها را در پیش گیرند.
اما بعد...
همهی مسلمانان این را به میگویند و به آن ایمان دارند که اسلام دین فضیلتها و مکارم است... اخلاق باارزش را دوست دارد و به آن فرا میخواند و از پستیها بیزار است و از آن باز میدارد.... و همهی آنها میگویند که هیچ اخلاق نیکی نیست مگر آنکه این دین به آن فرا میخواند و هیچ اخلاق بدی نیست مگر آنکه از آن باز برحذر میدارد.
اما... اما متاسفانه چه بسا مسلمانانی که نه احسانی میشناسند و نه نرمخویی و نه رحمت و عطوفت و عفو و گذشت و نه عدل و صبر و بردباری... در میانشان کسانی هستند که صلهی رحم را قطع میکنند و به همسایهی خود جفا میکنند و احترام بزرگتر را به جا نمیآورند و به کوچکترها رحم نمیکنند و برای بیوهزنان و یتیمان و بینوایان تلاش نمیکنند. چه بسیارند در میان مسلمانان کسانی که به عمد دروغ میگویند و خلاف وعده و فریبکاری میکنند...
این تصویری است از جامعهی ما اما تصویر غمانگیزتر این است که برخی از مسلمانان در فهم دین و حقیقت تدین دچار اشتباه هستند.
از بدفهمیها و اشکالاتی که برخی از مسلمانان دچار آنند این است که میبینی برخی از آنان نماز را به خوبی به جا میآورند اما در باب معاملات و رفتار با مردم دچار تقصیر و کمکاری فراوان هستند. گو اینکه آنان دین و دینداری را به همین عبادت محدود ساختهاند.
از دیگر مظاهر تقصیر این است که به اخلاق و رفتار و خوش رفتاری با دیگران به گونهای نگاه شود که انگار در مرتبهی چهارم یا دهم دینداری قرار دارد... نزد اینگونه دینداران آداب و رفتار جزو موکدات دینی قرار ندارد و شما دانستید که مفلس در روز قیامت چه کسی است. همچنین در حدیث صحیح آمده است که رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمودند: «سه خصلت است که اگر در کسی باشد وی منافق خالص است گر چه نماز بگذارد و روزه بگیرد و به حج و عمره رود و بگوید که من مسلمانم: هنگامی که سخن گوید دروغ گوید، و اگر وعده دهد خلاف کند و اگر امین شمرده شد در امانت خیانت کند» و در جای دیگر میفرماید: «مومن نیست آنکه همسایهاش از شرش در امان نیست».
اخلاق بد بیماری قلب و درون است... عبدالرحمن بن مهدی میگوید: «شایسته است که انسان همانگونه که از حرام دوری میکند از اخلاق پست نیز دوری کند زیرا بزرگواری جزو دین است».
پس تقوای الله را پیشه سازید و به دین خود به طور کامل از نظر عقیده و عبادت و اخلاق، پایبند باشید و از بسیاری از گمانها بپرهیزید که بسیاری از گمانها گناهند و تجسس نکنید و برخی از شما غیبت برخی دیگر را نکنند و گروهی گروه دیگر را به ریشخند نگیرند، چه بسا آن گروه از اینان بهتر باشند... برای بد بودن شخص همین کافی است که برادر مسلمان خود را تحقیر کند.
و درود و سلام فرستید بر آن رحمت هدایتگر و آن نعمت خداوندی، پیامبرتان محمد رسول خداوند؛ که او شما را در کتاب خود به آن امر نموده و فرموده است:
«همانا الله وفرشتگانش بر پیامبر درود میفرستند، ای کسانی که ایمان آوردهاید بر وی درود و سلام فرستید» [الأحزاب: ٥٦].
خداوندا درود و سلام فرست بر بنده و پیامبرت محمد و بر اهل بیت پاکش و بر همسرانش مادران مومنان و راضی و خشنود باش از چهار خلیفهی راشد ـ ابوبکر و عمر و عثمان و علی ـ و از دیگر صحابه و تابعین و از کسانی که به نیکی تا قیامت از آنان پیروی نمایند و همچنین از ما با عفو و بخشش و احسانت راضی باش ای گرامیترین گرامیان.
خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده، خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده، خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده و شرک و مشرکان را خوار گردان و طاغیان و ملحدان و دیگر دشمنان دین را نابود ساز... خداوندا ما را در سرزمینهایمان ایمن گردان و مسئولان ما را اصلاح نما و ولایت ما را در دست کسانی قرار ده که تقوای تو را پیشه ساخته و در پی رضایت تو باشند.
خداوندا دین ما را که ضامن امر ماست و دنیای ما را که زندگی ما در آن است و آخرت ما را که بازگشتگاه ماست اصلاح نما و زندگی را برای ما زیادهی در نیکی گردان و مرگ را راحتی از بدیها قرار ده و عاقبت ما را در همهی امور به خیر گردان و ما را از خواری دنیا و عذاب آخرت نجات ده.
خداوندا هرکه را برای ما و برای وطن و امنیت و وحدت ما ارادهی بد دارد به خود مشغول ساز و نیرنگ او را عامل نابودی وی گردان ای پروردگار جهانیان.
خداوندا صهیونیستهای غاصب را نابود گردان، خداوندا صهیونیستهای اشغالگر را نابود ساز. خدایا تویی آن الله که معبودی به حق نیست جز تو... تو بینیازی و ما نیازمند... باران را بر ما بباران و ما را از نومیدان مگردان... خداوندا ما را باران ده... خداوندا بر ما باران رحمت نازل کن و نه باران عذاب و بلا و سیل و نابودی....
خداوندا ما به خود ستم نمودیم و اگر تو رما را مورد مغفرت و رحمت قرار ندهی از زیانکاران خواهیم بود... خداوندا ما را به توبه موفق گردان و درهای قبول استجابت را بر ما باز گردان... خداوندا طاعات و دعاها و اعمال نیک ما را بپذیر و از بدیهای ما در گذر و ما را مورد مغفرت و رحمت خویش قرار ده ای مهربانترین مهربانان.
خدایا ما را در دنیا و آخرت نیکی عطا کن و از آتش دوزخ دور بدار...
ای بندگان الله، همانا الله به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان امر نموده و از فحشا و منکر و تجاوز باز میدارد... وی شما را پند میدهد تا آنکه یاآور گردید.. و او را بر نعمتهایش شکر گویید تا شما را افزون دهد و همانا یاد الله بزرگتر است و الله به آنچه میکنید آگاه است.