خطبهی دوم:
ستایش ویژهی خداوند کریم و رحیم است، او را حمد گویم، حمدی که به واسطهی آن امید فضل و خیر فراگیر او را داریم، و گواهی میدهم که معبودی به حق نیست جز الله که واحد و بیشریک است او که «رحمت خود را به هر کس بخواهد مخصوص میگرداند و همانا الله دارای فضل و بخشش بزرگ است» [آل عمران: ۷۴] و گواهی میدهم که سرور ما محمد، بندهی الله و پیامبر او و بهترین کسی است که نماز گزارده و روزه را به جای آورده و بر راه و روش استوار گام برداشته است. خداوندا بر بنده و پیامبرت محمد و بر اهل بیت و یاران او و تابعین و همهی کسانی که تا قیامت به نیکی از آنان پیروی نمایند درود و سلام فرست.
اما بعد، ای بندگان خداوند:
از دیگری ویژگیهای روزه در اسلام این است که تکالیف ایجابی و سلبی یعنی بایدها و نبایدها را یکجا دارد، یعنی همانطور که غذا و نوشیدنی و همبستری و بددهنی و بیهودگی و غیبت و سخنچینی در هنگام روزه ممنوع است همانطور نیز ساعاتِ روزه، زمان عبادت و طاعت و تلاوت قرآن و قیام و ذکر و استغفار و تسبیح و صدقه و نیکی و احسان و صلهی رحم و همدردی با دیگران است.
در همین باره ابن عباس ـ رضی الله عنهما ـ میگوید: «رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ بخشندهترین مردم بود و در رمضان بیشتر [از دیگر روزهای سال] بخشنده بود، آن هنگام که جبرئیل به نزد او میآمد و قرآن را با وی مدارسه مینمود که در آن هنگام بخشندهتر از باد بارانی بود» [به روایت بخاری در صحیح].
و ترمذی در جامع خود و همچنین نسائی و ابن ماجه در سنن و ابن خزیمه و ابن حبان در صحیح خود با سند صحیح از زید بن خالد جُهَنی ـ رضی الله عنه ـ از رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ روایت کردهاند که فرمود: «هر کس روزهداری را افطار دهد به مانند پاداش وی به دست خواهد آورد جز آنکه از اجر آن روزهدار چیزی کم نمیشود».
و دیگر انواع نیکی و احسان به خود و به دیگران که حد و حدودی ندارد تا جایی که این ماه ـ آنطور که برخی از اهل علم گفتهاند ـ بهار نیکوکاران و متقیان و عید عابدان و صالحان است که در آن اهمیت این امت به برپا داشتن احکام دینشان و فروتنی در برابر پروردگار و رِقَّت قلب و رقابت در انجام نیکیها به زیباترین نحو متجلی میگردد که هیچ امتی به آن و نه حتی یک دهم آن دست نیافته است.
پس ای بندگان خداوند تقوای او را پیشه سازید و نعمت خداوند را سپاس گویید که شما را به اسلام هدایت نمود و با فریضهی روزه بر شما منت گذاشت، فریضهای که نظیر و همانندی در میان دیگر انسانها ندارد، پس نیکویی پیشه کنید که خداوند نیکوکاران را دوست دارد و در برابر خداوند خیر و نیکی انجام دهید تا نزد او از رستگاران گردید.
و بر خاتم پیامبران و فرستادهی پروردگار جهانیان درود و سلام فرستید که خداوند شما را در کتاب مبینِ خود بدان امر نموده و فرموده است:
﴿إِنَّ ٱللَّهَ وَمَلَٰٓئِكَتَهُۥ يُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِيِّۚ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِيمًا ٥٦﴾ [الأحزاب: ٥٦].
خداوندا بر بنده و پیامبرت محمد درود و سلام فرست و از چهار خلیفهی وی: ابوبکر و عمر و عثمان و علی و از دیگر اهل بیت و صحابه و تابعین و کسانی که تا قیامت به نیکی از آنان پیروی نمایند و همچنین از ما با عفو کرم و احسان خود راضی و خشنود باش ای بهترین بخشندگان.
خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده، خداوندا اسلام و مسلمانان را عزد ده، خداوندا اسلام و مسلمانان را عزد ده، و از حوزهی دین محافظت نما و دشمنان دین و دیگر سرکشان و مفسدان را نابود گردان و میان قلوب مسلمانان الفت ایجاد کن و صفشان را یکی گردان و رهبرانشان را اصلاح نما و کلمهی آنان را بر حق یکی گردان ای پروردگار جهانیان.
خداوندا دینت را و کتابت را و سنت پیامبرت محمد ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ و بندگان مومن مجاهد صادقت را یاری ده.
خداوندا ما را در سرزمینهایمان ایمن گردان و مسئولان ما را اصلاح نما.
خداوندا عاقبت ما را در همهی امور به خیر گردان و ما را از خواری دنیا و عذاب آخرت حفظ نما. خداوندا دین ما را که نگهدارنده امر ماست و دنیای ما را که محل زندگی ماست و آخرت ما را که بازگشتگاه ماست اصلاح نما و زندگی را برای ما عامل افزونی نیکیها و مرگ را سبب آسودگی از همهی بدیها بگردان.
خداوندا از زوال نعمتت و برگشت عافیتت و خشم ناگهانیات به تو پناه میبریم.
خداوندا روزه و قیام ما را قبول فرما. خداوندا آن را روزهای از روی ایمان و احتساب بگردان. خداوندا ما را از جمله کسانی بگردان که این ماه را از روی ایمان و احتساب روزه میگیرند ای پروردگار جهانیان.
خداوندا مسلمانان را در هر جایی که هستند حفظ نما. خداوندا مسلمانان را در سوریه محافظت نما، خداوندا تو یار و یاور آنان باش، خداوندا به ضعف آنان رحم نما، خداوندا شکستگی آنان را جبران کن و مردگانشان را بیامرز و پاداش شهادت در راه خود را نصیب آنان گردان. خداوندا بیمارانشان را شفا ده و گرسنهشان را سیر گردان و اسرانشان را آزاد گردان.
خداوندا مسلمانان را در هر جا که هستند یاری دهِ خداوندا آنان را بر دشمنشان و دشمن خود پیروز گردان.
«پروردگارا ما به خود ستم نمودیم و اگر تو ما را مورد مغفرت و رحمت خود قرار ندهی بیتردید از زیانکاران خواهیم بود» [الأعراف: ٢٣].
«پروردگارا ما را در دنیا و آخرت نیکی عطا کن و از آتش دوزخ حفظ نما»
[البقرة: ٢٠١].
و درود و سلام خداوند بر بنده و پیامبرش محمد و بر اهل بیت و یاران وی، والحمدلله رب العالمین.