خطبهی اول:
ستایش ویژهی خداوند است، ستایشی بیهمتا و بیمثال؛ مبارک است پروردگار ما و بزرگوار است معبود ما که شریعتی را مخصوص ما ساخت که نورِ آن بر همهی بشریت تابیدن گرفته و با رحمت خود تاریکیها را روشن ساخته است.
و گواهی میدهم که معبودی به حق نیست جز الله که واحد و بیشریک است، شهادتی که هدایت و تقوای آن به درون جانها راه مییابد، و گواهی میدهم که پیامبر و سرور ما محمد، بندهی خداوند و پیامبر اوست که آیات محکم حق را آشکار ساخت... خدایا و پروردگارا! درود و سلام و برکتِ خود را بر وی که رحمتی فرستاده شده به سوی جهانیان و نعمتی است خاص از جانب خداوند، ارزانی دار، و همچنین بر اهل بیت و یاران وی که به قلهی مجد و بزرگی دست یافتهاند و بر تابعین و کسانی که تا قیامت به نیکی از آنان پیروی نمایند.
اما بعد، ای بندگان خداوند:
بهترین وصیت، در پنهان و آشکار و برای همگان و خاصان: تقوای پروردگار و یار و یاور ماست که تقوای او چراغ مردم در تاریکیها و نردبانی است برای دستیابی به بالاترین منازل بهشت و برهانی است برای استقامت و پایداری، و آن، بهترین توشه برای قلبهای آرام و مطمئن است:
﴿وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيۡرَ ٱلزَّادِ ٱلتَّقۡوَىٰۖ وَٱتَّقُونِ يَٰٓأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ ١٩٧﴾ [البقرة: ١٩٧].
«و توشه برگیرید که همانا بهترین توشه تقوا است. و ای خردمندان از من پروا دارید».
ای مسلمانان:
در کشاکش موجهای ناآرام و چالشهای فراگیر و تحریکهایی که به نام آزادیهایِ بیلگام سر برآوردهاند، لازم است حقی که شریعتهای پروردگار به سوی آن فراخواندهاند و براساس آن تمدنها و امتها سر برآوردهاند، روشن شود، تا دلایل خیر و راه راست آشکار شده و معانیِ همزیستیِ انسانی میان بندگان آشکار شود...
ای مومنان:
از واضحترین ویژگیهای شریعت پاک اسلامی یکجا داشتن جوهر همهی شریعتهای آسمانی و عصارهی رسالتهای خداوندی است که افتخارات جوامع انسانی و شکوه تمدنهای والا و لـُبّ ارزشهای والا را در خود دارد:
﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا رَحۡمَةٗ لِّلۡعَٰلَمِينَ ١٠٧﴾ [الأنبياء: ١٠٧].
«و تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم».
زیرا این، رسالتی است ربانی و جهانی، و خورشید حق و حقیقت است برای همهی انسانها که نتیجهی آن چونان مرواریدی زیبا سر از صدف برآورده است که همان امت محمدی است:
﴿كُنتُمۡ خَيۡرَ أُمَّةٍ أُخۡرِجَتۡ لِلنَّاسِ﴾ [آل عمران: ١١٠].
«شما بهترین امتی بودید که برای مردم پدیدار شدید».
در روشنای این نور است که انسانیت معنای خود را یافته و جوهر و کمال و عزت خود را در یک همزیستی همگانی بینالمللی و شراکتی انسانی باز مییابد.
دفاع از اصولِ مشترک دینی و تشویق به در نظر گرفتن نقاط مشترک انسانها شریعتی محکم است که قوانین انسانی و زمینی بر آن تاکید دارند و قانون بینالملل را قانونی انسانی نمینامند مگر به آن سبب که انسانیت و بزرگداشت انسان را در نظر گرفته است:
﴿۞وَلَقَدۡ كَرَّمۡنَا بَنِيٓ ءَادَمَ وَحَمَلۡنَٰهُمۡ فِي ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ وَرَزَقۡنَٰهُم مِّنَ ٱلطَّيِّبَٰتِ وَفَضَّلۡنَٰهُمۡ عَلَىٰ كَثِيرٖ مِّمَّنۡ خَلَقۡنَا تَفۡضِيلٗا ٧٠﴾ [الإسراء: ٧٠].
«و به راستی ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم و آنان را در خشکی و دریا [بر مرکبها] برنشاندیم و از چیزهای پاکیزه به ایشان روزی دادیم و آنها را بر بسیاری از آفریدههای خود برتری آشکار دادیم».
ای مسلمانان:
این مفاهیم زیباست که انسانیت را به زندگی زیبا و امن و آیندهای کاملتر میرساند زیرا جوامع انسانی معاصر که درگیر تعصب و نگاه حذفی هستند راهی جز گفتگو و دیدار ندارند مگر آنکه باز رهسپار بیابانهای سرگردانی و رنج شوند...
بشریت جز به وجود آوردن پلهای اعتماد و همگرایی راهی پیش رو نخواهد داشت جز خونریزی و اختلاف، و همزیستی و پذیرش یکدیگر عاقبتش صلح خواهد بود و آرامش...
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ إِنَّا خَلَقۡنَٰكُم مِّن ذَكَرٖ وَأُنثَىٰ وَجَعَلۡنَٰكُمۡ شُعُوبٗا وَقَبَآئِلَ لِتَعَارَفُوٓاْۚ إِنَّ أَكۡرَمَكُمۡ عِندَ ٱللَّهِ أَتۡقَىٰكُمۡۚ﴾ [الحجرات: ١٣].
«ای مردم ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را ملتها و قبیلههایی قرار دادیم تا با یکدیگر آشنا شوید. همانا گرامیترین شما نزد الله باتقواترین شما است».
برادران و خواهران مومن!
از جمله بزرگترین و جلیلترین مشترکاتی که نسیم آرامش را نصیب امتها خواهد نمود عبادت بیشریک خداوند و ایمان به همهی پیامبران ـ صلوات الله علیهم ـ و عدم دستدرازی و اهانت به هیچیک از آنها است. خداوند عزوجل میفرماید:
﴿قُلۡ يَٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ تَعَالَوۡاْ إِلَىٰ كَلِمَةٖ سَوَآءِۢ بَيۡنَنَا وَبَيۡنَكُمۡ أَلَّا نَعۡبُدَ إِلَّا ٱللَّهَ وَلَا نُشۡرِكَ بِهِۦ شَيَۡٔا﴾ [آل عمران: ٦٤].
«بگو ای اهل کتاب بیایید بر سر سخنی که میان ما و شما یکسان است بایستیم که جز الله را نپرستیم و چیزی را شریک او نگردانیم».
که این والاترین مناقب و بالاترین مراتب است که پایان آن چیزی نیست جز همگرایی و وفاق.
اما متاسفانه گروههایی از جامعهی بشری به اصول شریعت ربانی هجوم آورده و عرف بینالملل را زیر پا گذاشتند و با همهی جرات و جسارت و بدون هیچ پشیمانی و ندامت به حرمت رسول پروردگار جهانیان و نور چشم مسلمانان دست درازی نمودند.
برای همین لازم است بدون هیچ تاخیری تدبیری برای تشریع قوانین و ضمانتهایی برای جرم دانستن دستدرازی به ادیان و شریعتهای آسمانی و محافظت از حرمت پیامبران در برابر تهمت و بیادبی اندیشیده شود و اینگونه جلوی بیادبها و حرمتشکنان سدی ایجاد شود و برای همه واضح و آشکار شود که چنین کاری در واقع توهین به حرمت همهی پیامبران است:
﴿كُلٌّ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّن رُّسُلِهِۦۚ﴾[البقرة:٢٨٥].
«مومنان همگی به الله و فرشتگان او و کتابهایش و پیامبران او ایمان آوردند [و گفتند] میان هیچیک از پیامبران وی فرق نمیگذاریم».
ای امت اسلام:
در تاکید بر اصول همزیستی انسانی و تمدنی و برای بالا بردن این شعار و محکم ساختن آن نیاز است که بر ارزش عدل در میان جهانیان تاکید شود، زیرا خداوند متعال که خود داور به حق و «عدل» است امر به آن نموده تا والاترین معانی حیاتی و ضروری محقق گردد:
﴿۞إِنَّ ٱللَّهَ يَأۡمُرُ بِٱلۡعَدۡلِ وَٱلۡإِحۡسَٰنِ﴾ [النحل: ٩٠].
«همانا الله امر به عدالت و احسان میکند».
و همچنین همدستی و همکاری در جهت از بین بردن ستم و ظلم، زیرا ستم اساس همهی بلاها و سختیها و از بین برندهی رفاه و نعمتها است که اینجا باید پرسید: این عدالت در فلسطین کجاست؟ پرچمهای عدل و داد در سوریه کجاست که ستم و ظلم در آن از حد بیان و وصف بیرون رفته است؟ که هر چه هست ویرانی است و خونریزی و کودکانی که زیر آوار ماندهاند و بدنهای تکه تکه؟!
ملتهایی که آرزوی صلح جهانی را دارند و برای صفای انسانی همهی تلاش خود را میکند به این آرزو نخواهند رسید مگر با سخنان درست و کار و تلاش عملی بدون در نظر گرفتن تفاوتهای نژادی و ملی که باعث تعصب و خشونت و دشمنی میشوند.
آنچه اکنون لازم است روح والای انسانی در باشکوهترین و زیباترین جلوه است، و آیا این همزیستی که آرزوی آن را داریم میتواند تراژدی میانمار را از یاد بَرَد که انواع ستم و رنج را متحمل میشوند و تحت انواع ظلم و استبداد به سر میبرند، آن هم در فضای سکوت رسانهای و چشمپوشی جامعهی جهانی.
ای جهانیان! و ای خردمندان دنیا! و ای شرفای جهان! ما از شما خواستاریم در برابر همهی کسانی که سعی در توهین و بیحُرمتی به رسالتهای آسمانی و ثوابت و نمادهای دینی دارند بایستید. عدالت جهانی را دوباره زنده کنید و آن را منتشر سازید تا دوباره رشتهی مشترکات انسانی و تمدنی ترمیم شود و بدانید که انسانیت در گرو همهی انسانها است و به این ترتیب شأن ارزشهای پاکی که تمدنها از آن سرچشمه گرفتهاند دوباره محترم و ارزشمند گردد.
پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ که رحمت هدایتگر و نعمت خداوندی است میفرماید: «همانا برای این مبعوث شدهام که اخلاق نیک را کامل گردانم» [این حدیث را بخاری در ادب المُفرَد و احمد در مُسنَد خود روایت کردهاند].
و رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ در خانهی عبدالله بن جُدعان شاهد پیمانی بود که حِلف الفُضول یا پیمان جوانمردان نام داشت و هدف آن گسترش نیکیها و عدل و رفاه و از بین بردن فقر و رنج و دردها و ایجاد مانع در برابر ستمگر و یاری ستمدیدگان بود که این میتواند نقطهی شروعی برای رعایت مشترکات انسانی و محافظتِ از آن باشد.
اینجا نکتهی مهمی وجود دارد و آن این است که هرگاه اساس توافق جهانی بر مساوات باشد نه بر نگاهِ از بالا و بهتر دانستن کسی بر کس دیگر، و معیارهای دوگانه و دادگاههایی با پس زمینهی سیاسی، و بهره بردن از نیروی حق و نه نیروی «من» و منطق زور، در این صورت انسانیت به سوی محبت و رحمت و همگرایی و انسانگرایی و نزدیکی و احترام و صلح گام خواهد برداشت و بلکه در آن صورت جهانیان همهی پیامبران الهی و در مقدمهی آنان محمد بن عبدالله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ را گرامی خواهند داشت.
آنگاه جهانیان زیبایی حق را ـ هنگامی که به پیروزی رسیده است ـ خواهند دانست و به درک زیبایی صلح و آرامش و عدالت و امنیت خواهند رسید و آن روز است که جهانیان با زندگی در سایهی امنیت و اعتدال و صلح به خوشبختی خواهند رسید و پرچم نیکی و تسامح و همگرایی که هدف و آروزی همه است، برافراشته خواهد شد. از خداوند متعال سخن و کردار خالصانه و دوری از اشتباه و لغزش را خواهانیم؛ همانا او بسیار بخشنده و گرامی است.
خداوند متعال من و شما را به واسطهی کتاب و سنت مبارک گرداند و با آیات و ذکر حکیم سود رساند. این سخن خویش را گفته و از خداوند متعال برای خود و شما و همهی مسلمانان از هر گناه و معصیتی آمرزش میخواهم. پس به سوی او توبه کنید و از او آمرزش خواهید که پروردگار من بسیار بخشایشگر و مهربان است.