خطبه‌ی دوم:
ستایش ویژة خداوند بزرگ والا مرتبه است، او را برای نعمت جزیل و فضل بزرگش سپاس می‌گویم و گواهی می‌دهم که معبودی به حق نیست جز او که واحد و بی‌شریک است و از داشتن شریک و همتا پاک و منزه است، و گواهی می‌دهم که پیامبر و سرور ما محمد، بنده و پیامبر بزرگوار او و دارندة خصلت‌های نیک و شریف است. درود و سلام خداوند بر او و بر اهل بیت و یاران او باد که بهترین اصحاب و بزرگوارتین خاندانند.
اما بعد ای مسلمانان:
تقوای الله ـ عزوجل ـ را پیشه سازید زیرا با تقوا برکت حاصل می‌گردد و هلاکت و بلا دور می‌شود و همانا عاقبت از آن متقیان است.
ای مسلمانان:
ابراهیم در حال خواب رویایی دید ـ و رویای انبیاء، حق است ـ. خوابی سخت، محنتی که کوه را از پای در می‌آورد. پیرمردی کهنسال که با گذر روزها دست و پنجه نرم کرده و سختی‌ها او را سست نموده چنین دستور یافته است که فرزند را با دستان خود ذبح کند.
چه کسی توانایی این امتحان را دارد و کدام قلب تحمل این سختی را دارد؟!
ابراهیم بر پدر وارد شد تا پدر رویای خود را با او بازگو نماید و محنت خود را با او در میان گذارد
﴿يَٰبُنَيَّ إِنِّيٓ أَرَىٰ فِي ٱلۡمَنَامِ أَنِّيٓ أَذۡبَحُكَ فَٱنظُرۡ مَاذَا تَرَىٰۚ﴾ [الصافات: ١٠٢].
«ای فرزندم، من در خواب می‌بینم که دارم تو را ذبح می‌کنم، پس ببین چه به نظرت می‌آید».
و اسماعیل، در حالی که مطیع پروردگار بود لبیک گفت و صابرانه و کاملا خشنود، گفت:
﴿يَٰٓأَبَتِ ٱفۡعَلۡ مَا تُؤۡمَرُۖ سَتَجِدُنِيٓ إِن شَآءَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلصَّٰبِرِينَ ١٠٢﴾ [الصافات: ١٠٢].
«ای پدر آنچه را امر شده‌ای انجام ده، ان شاءالله مرا از صابران خواهی یافت».
«پس همین که تسلیم امر خداوند شدند و او را بر پهلو خواباند» فرزند صالح مطیعانه سر بر فرمان نهاد گفت: «ای پدر آنچه را امر شده‌ای انجام ده که ان شاءالله مرا از صابران خواهی یافت».
پس همینکه کارد را بر گلوی فرزند نهاد ارحم الراحمین اینگونه او را ندا زد که
﴿يَٰٓإِبۡرَٰهِيمُ ١٠٤ قَدۡ صَدَّقۡتَ ٱلرُّءۡيَآۚ إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُحۡسِنِينَ ١٠٥ إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ ٱلۡبَلَٰٓؤُاْ ٱلۡمُبِينُ ١٠٦﴾ [الصافات: ١٠٤-١٠٦].
«ای ابراهیم (١٠٤) به درستی که رویای خود را حقیقت بخشیدی (١٠٥) به راستی این همان آزمایش آشکار بود».
و پروردگار او را به ازای ذبحی عظیم باز رهانید، او گوسفندی چاق را به جای او قرار داد تا بداند که امتحان برای عذاب و شکنجه نیست بلکه برای پاک‌سازی است.
هنگامی که قسمتی از قلب ابراهیم به اشغال محبت اسماعیل درآمد در حالی که خداوند او را خلیل خود گردانده بود، دستور داده شد تا فرزند را سر ببرد و همینکه ابراهیم، ذبح اسماعیل را آغاز کرد مشخص گردید که محبت خداوند در قلب ابراهیم از محبت فرزندش نیز بیشتر است و اینجا بود که مقام خلیلیت ابراهیم از هرگونه مشارکت با کسی یا چیزی دیگر پاک گردید و اینجا بود که دیگر نیازی به ذبح نبود.
پس کجایند آنان که قلبشان سرگردان است و درونشان در عشق و دلدادگی و دلبستگی و هوا و هوس دیگران است؟ دوستی غیر خداوند و صمیمیتی که براساس تقوا پایه نهاده نشده است که این لغزشی خطرناک و عیبی است که فراموش نمی‌شود.
محبت پروردگار والا با محبت معشوقان دیگر یکجا نمی‌شود:
﴿وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا لِّلَّهِۗ﴾ [البقرة: ١٦٥].
«ولی کسانی که ایمان آورده‌اند الله را بیشتر دوست می‌دارند».
﴿ٱلۡأَخِلَّآءُ يَوۡمَئِذِۢ بَعۡضُهُمۡ لِبَعۡضٍ عَدُوٌّ إِلَّا ٱلۡمُتَّقِينَ ٦٧﴾ [الزخرف: ٦٧].
«یاران صمیمی آنروز برخی دشمن برخی دیگرند مگر متقیان».
چه اندرزی است این، اگر شنونده‌ای باشد، و چه یادآوری است! اگر توبه‌کننده‌ای باشد، و چه بیدارگری است، اگر پشیمانی فروتن باشد.
خلیل خداوند، امر به ذبح فرزند می‌شود و خود با دست خود این کار را انجام می‌دهد، و امروزه برخی از انجام شریعت خداوند تکبر می‌ورزند و از سر نهادن و نرمی در برابر احکام دین او سر باز می‌زنند.
پس وای بر متکبران و مستنکفان، آنانی که حق را نمی‌پذیرند و خلق را به گمراهی می‌کشانند، وای بر آنان از آن روزی که خوار و ذلیل و حقیر و کوچک، حشر خواهند شد:
﴿يَوۡمَئِذٖ يُوَفِّيهِمُ ٱللَّهُ دِينَهُمُ ٱلۡحَقَّ وَيَعۡلَمُونَ أَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡحَقُّ ٱلۡمُبِينُ ٢٥﴾ [النور: ٢٥].
«آنروز الله جزای شایسته‌ی آنان را به طور کامل می‌دهد و خواهند دانست که الله همان حقیقت آشکار است».
ای مسلمانان:
از آنروز تاکنون قربانی نمادی برای ملت ابراهیم گردید و همینطور سنتی در شریعت محمدی که برای انسان، یادآور فداکاری و ایثار، و راستی و وفا، و صبر و پایداری در هنگام سختی و امتحان، و استجابت نیکو برای خداوند در آسانی و سختی است.
داستان ابراهیم و هاجر و اسماعیل این حقیقت را تبیین نمود که اسلام تنها نام مسلمانی و مسلمان دانستن خود نیست، و نه هم به محض مسلمان‌زادگی و ادعای مسلمانی است، بلکه آن ایمانی است راسخ و یقینی صادقانه که علامت آن سر نهادن در برابر کسی است که کسی نمی‌تواند رابطة با او را قطع کند...
داستان آزمایش بزرگ امت اسلام را در حالی که با امواج آزمایش‌ها دست و پنجه نرم می‌کند اینچنین یادآور می‌شود که هیچکس برای گمراهی و کج‌روی از راه مستقیم، بهانه‌ای ندارد و برای انحراف از راه حق شبهه‌ای ندارد و هیچکس برای رویگردانی از روش آشکار و حجت روشن، نمی‌تواند تعلل و سستی ورزد و هیچ عذری برای سستی و نرمش به حساب عقیده و دین نیست.
پس سلام بر پدر پیامبران و سلام بر امام حنفاء...
بندگان خداوند:
خداوند متعال شما را به امری فرمان داده است که خود آن را آغاز نموده و سپس ملائکه را به آن امر نموده و در پایان شما را دستور به آن داده و فرموده است:
﴿إِنَّ ٱللَّهَ وَمَلَٰٓئِكَتَهُۥ يُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِيِّۚ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِيمًا ٥٦﴾ [الأحزاب: ٥٦].
خداوندا بر بنده و پیامبرت محمد، درود و سلام فرست و از چهار خلیفة وی، اصحاب سنت پیروی شونده، ابوبکر و عمر و عثمان و علی، و از دیگر صحابة پیامبرت و از تابعین و کسانی که تا قیامت به نیکی از آنان پیروی نمایند، و همچنین از ما با عفو و کرم خود، راضی و خشنود باش، ای گرامی‌ترین گرامیان.
خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده، خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده، خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده و شرک و مشرکان را خوار بگردان، و شرک و مشرکان را خوار بگردان و دشمنان دین را نابود ساز و بندگان موحدت را یاری ده و سرکشان و تجاوزکاران را نابود گردان، ای پروردگار جهانیان.
خداوندا امنیت و رفاه و عزت و استقرار سرزمین حرمین را مداوم و همیشگی بگردان...
خداوندا مسجدالاقصی را از ناپاکی یهود پاک گردان، خداوند یهودیان غاصب متجاوز را به تو شکایت می‌بریم، خداوندا آنان را به تو می‌سپاریم که یارای ناتوان ساختن تو را ندارند. خداوندا هیچ پرچمی از آنان را برافراشته مدار و هیچ هدفی از آنان را محقق مگردان و آنان را عبرتی برای پسینیان بگردان.
خداوندا اوضاع مسلمانان را در هر جا که هستند اصلاح نما، خداوندا اوضاع مسلمانان را در یمن و شام اصلاح نما، خداوندا جانشان را حفظ کن و ناموسشان را ایمن بدار و از اموال و امنیت و استقرارشان محافظت کن. ای پروردگار جهانیان.
خداوندا فتنه‌ها و بدی‌ها و جنگ را از سرزمین مسلمانان دور بدار، خداوندا فتنه‌ها و بدی‌ها و جنگ را از سرزمین مسلمانان دور بدار.
خداوندا کسی را با شکست ما شادمان مگردان و هیچ کافری را بر ما قدرتمند مساز.
خداوندا بیماران ما را شفا ده و مبتلایانمان را عافیت ده و اسرای ما را آزاد گردان و مردگان ما را بیامرز و ما را بر دشمنانمان پیروز گردان ای پروردگار جهانیان.
خداوندا ای حی و ای قیوم، حاجیان خانه‌ات را حفظ نما، خداوندا زائران مسجد پیامبرت ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ را با حفظ و عنایت خود محافظت نما.
خداوندا هرکه را برای ما و برای مسلمانان ارادة بدی دارد به خود مشغول گردان و مکر او را در نابودی او قرار ده ای پروردگار جهانیان.
بندگان خداوند:
«همانا الله به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان امر نموده و از فحشاء و منکر و تجاوز باز می‌دارد. او شما را چنین اندرز می‌دهد باشد که پندپذیر گردید» [النحل: ٩٠].
پس خداوند بزرگ را یاد کنید تا شما را یاد کند و او را بر نعمت‌هایش شکر گویید تا شما را افزون دهد، و همانا یاد الله بزرگ‌تر است و الله به آنچه می‌کنید آگاه است.