خطبه‌ی اول:
حمد و سپاس از آن الله است. او را ستایش گفته و از او یاری و آمرزش می‌خواهیم و وی را به همه‌ی خوبی‌ها ستایش می‌کنیم و از بدی‌های خود و کارهای ناشایست خویش به او پناه می‌بریم که هرکه الله او را هدایت نماید گمراهگری نخواهد داشت و هرکه را گمراه سازد او هدایتگری نخواهد یافت و گواهی می‌دهم که معبودی به حق نیست جز الله.
اوست که هر کدام از بندگانش را که بخواهد برای مداومت کارهای نیک توفیق می‌دهد و اوست که از پیروی نمودن راه اهل تفریط و سهل انگاری نهی نموده است. و گواهی می‌دهم که محمد صلی الله علیه وآله وسلم بهتریم بنده ای است که بندگی و اطاعت الله را پیشه نموده است. خداوندا بر او و بر اهل بیت و یارانش که بهترین الگوها در جستجوی حقیقت و پیروی از حق‌اند تا قیام قیامت درود و سلام فرست
اما بعد... ای بندگان خداوند خود و شما را به تقوای الهی سفارش می‌کنم که این باارزشترین توشه است و بر انجام طاعات تا برپایی قیامت، استقامت ورزید:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِۦ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ ١٠٢﴾ [آل‌عمران: ١٠٢].
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید آنگونه که شایسته است تقوای الله را پیشه سازید و نمی‌رید نگر در حالیکه که مسلمانید».
ای مسلمانان! از جمله امور واضحی که نیاز به دلیل و برهان ندارد این حقیقت است که وقت و زمان بسیار زودگذر است. گذشته‌ی آن گذشته است و دیروز آن بر نمی‌گردد. بدون شک این زمان، ظرفی است برای کارهای ما. هرکه در این ظرف، طاعت و نیکی به عمل آورد دنیا و آخرتش به نیکی و خوشبختی و شادی خواهد پیوست...
اما هرکه در آن گناه و معصیت به عمل آورد، دنیایش چون صحرایی بی‌آب و علف و شوره زار است که بر آن باران هدایت نبوی باریدن گرفت اما صاحبش از این باران بهره ای نخواهد برد و در آخرت نیز به سعادت دست نخواهد یافت.
این مثالی بود آشکار در مورد گروهی که اهل طاعت‌اند و در این راه جدی هستند و این مرام و روش آن‌ها در همه حال است و آنان عهدی را که با خداوند بسته‌اند زیر پا نمی‌نهند... و در مقابل، گروه دیگری هستند که در روزهایی معدود و محدود به خداوند نزدیک می‌شوند، اما همین که این روزها گذشت عزیمت آنان نیز سست می‌شود و انگیزه‌ی طاعت را از دست می‌دهند و دوباره به زمره‌ی غافلان بر می‌گردند.
برادران و خواهران ایمانی! در این مقام لازم است با شما توقفی با این ماه داشته باشیم. ماهی که هیچگاه تازگی خود را از دست نمی‌دهد. آری این ماه رمضان است... ماهی که خورشید آن در حال غروب است... ماهی که روزها و ساعت‌های آن آکنده‌ی طاعات و عبادات و روزه و نماز و قرآن بود...
آیا تا همین دیروز اشتیاق رسیدن رمضان را نداشتیم؟ و برای آمدن آن لحظه شماری نمی‌کردیم؟ حال آنکه اکنون این ماه عزیز چونان رویایی در حال گذشتن است... خداوندا کارهای نیکی را که در این ماه انجام داده‌ایم از ما بپذیر و کم کاری‌ها و لغزش‌های ما را بیامرز و با جود و بخشش خود، کم کاری‌های ما را در این ماه مورد بخشش قرار ده...
برادران و خواهران ایمانی! اکنون و در این روزهای مبارک لازم و ضروری است که روش بسیاری از مردم را در رابطه شان با خداوند در رمضان و پس از رمضان مورد تصحیح قرار دهیم و بسیاری از اشتباهاتی را که بر روش استقامت و میانه روی سایه انداخته است از میان برداریم.
از این جمله استفاده از روح رمضان و ادامه یافتن حالات و نفحات آن و ویژگی‌های آن به مانند صبر و همبستگی و محبت، پس از رمضان است.
و همچنین ادامه یافتن خیر و بخشش و انفاق در زمینه‌های خیر و باز گشودن مجال نیکی و هماهنگی در این زمینه است و نه ترک و رها کردن آن، که این از جمله ثوابت این دین است که با تغییرات زمانی تحول نمی‌یابد.
بر این اساس، باید خداحافظی با این ماه بزرگ، آغازی باشد برای مسابقه‌ی صادقانه در زمینه‌ی نیکی‌ها، همانگونه که پیامبر مصطفی صلی الله علیه وآله وسلم اینگونه بود، و نقطه‌ی آغازی باشد برای بروز یافتن نیکی‌های درون و زنده گرداندن ارزش‌های گرانقدر و برای نجات نسل‌های مسلمان از افتادن در دام مذاهب و افکار ویرانگر...
برادران و خواهران ایمانی... از جمله افکار نادرست و تصورات اشتباه برخی از مردم این تصور است که تنها رمضان ماه عبادت و پرهیز از گناهان است و تا رمضان به پایان رسد این مردم بسوی شهوات و گناهان بازمی گردند و این باعث تعجب است و نشانه‌ی ضعف ایمان...
مگر در کجای قرآن و سنت آمده است که مومن باید در رمضان متمسک و پایبند باشد و در شوال دچار سستی شود؟ آیا خداوند همه‌ی ماه‌ها یکی نیست؟ آیا او بر همه‌ی کارها آگاه و شاهد نیست؟ کدام یکی از ما می‌تواند تضمین کند که کارهای نیکش در رمضان مورد قبول واقع شده است؟
سلف صالح و پیشنیان ما برای قبول عمل، بیشتر از خود عمل اهمیت قایل بودند و خداوند متعال می‌فرماید:
﴿إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ ٱللَّهُ مِنَ ٱلۡمُتَّقِينَ ٢٧﴾ [المائدة: ٢٧].
«همانا الله تنها از متقیان می‌پذیرد».
کجایند آن قلب‌هایی که خاشع بودند؟ کجاست لذت مناجات؟ کجاست آن یقینی که قلب‌ها را آباد گردانده بود؟
اینان اگر بسوی خداوند توبه نکنند و بر آنچه در رمضان انجام می‌دادند ثابت نمانند کم‌ترین بهره را برده و پاداش ناچیز را به دست خواهند آورد و چه بد مردمانی‌اند آنان که خداوند را نمی‌شناسند مگر در رمضان...
آیات قرآن برای نشان دادن زشتی حال اینگونه انسان‌ها کافی است. خداوند متعال می‌فرماید:
﴿وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّتِي نَقَضَتۡ غَزۡلَهَا مِنۢ بَعۡدِ قُوَّةٍ أَنكَٰثٗا﴾ [النحل: ٩٢].
«و مانند آن زنی نباشد که رشته‌ی خود را پس از تابیدن باز می‌کند».
چه مصیبت بزرگی است و چه ناکامی عظیمی است که مردمانی پس از هدایت، بسوی گمراهی بازگردند... مومنی که امید نجات دارد و در آرزوی دیدار خداوند است در طول زندگی ایمان را در همه‌ی حرکات و سکنات خود به نمایش می‌گذارد زیرا او در بندگی همیشگی و ارتباطی دائمی با خداوند است و در راه رسدین یه خداوند برایش زمانی با زمانی دیگر تفاوتی ندارد و همیشه این سخن خداوند متعال را در زیر نظر خود قرار می‌دهد که:
﴿وَٱعۡبُدۡ رَبَّكَ حَتَّىٰ يَأۡتِيَكَ ٱلۡيَقِينُ ٩٩﴾ [الحجر: ٩٩].
«و خداوندن را تا رسیدن مرگ عبادت کن».
اما دورترین افراد از رضایت خداوند کسانی‌اند که در طول یک ماه کامل رمضان راهی بسوی خداوند پیدا نکنند و جمع مومنان در آنان تاثیری نداشته و باران رحمت الهی آنان را به کار نیک و طاعت تشویق ننماید تا آنکه قلب آنان نه معروفی را بشناسد و نه منکری را انکار کند.
رمضان در حالی که غافل بودند آنان را ترک گفت و عید در حالی آمد که آنان همچنان در غفلت به سر می‌برند:
﴿وَإِن يَرَوۡاْ سَبِيلَ ٱلرُّشۡدِ لَا يَتَّخِذُوهُ سَبِيلٗا وَإِن يَرَوۡاْ سَبِيلَ ٱلۡغَيِّ يَتَّخِذُوهُ سَبِيلٗاۚ﴾ [الأعراف: ١٤٦].
«اگر راه هدایت را ببینند آن را نمی‌پیمایند و اگر راه گمراهی را بیابند آن را در پی خواهد گرفت».
ابن جوزی رحمه الله می‌فرماید: «شاید هنگامی که انسان گناهکار سلامت جسمی خود را ببیند گمان کند که عقوبتی در کار نخواهد بود اما این گناهکار نمی‌داند که همین «غفلت از عقوبت الهی» خود عقوبت واقعی است»
در اینجا این انسان‌ها را صادقانه به سوی توبه و ترک وضعیتی که در آن هستند و پشیمانی نسبت به کوتاهی در حق خداوند دعوت می‌کنیم زیرا در برابر توبه هیچ در بسته‌ای قرار ندارد و خداوند متعال می‌فرماید:
﴿وَإِنِّي لَغَفَّارٞ لِّمَن تَابَ وَءَامَنَ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا ثُمَّ ٱهۡتَدَىٰ ٨٢﴾ [طه: ٨٢].
«و من به تحقیق نسبت به کسی که توبه کند و کار نیک انجام دهد و سپس راه هدایت را در پی گیرد بسیار آمرزنده‌ام».
ای امت مسلمان... در مقابل این مفاهیم اشتباه و این گروه غافل، در افق نور کاوران اهل تقوا و ایمان درخشان است... آنانی که کتاب وسنت در قلوبشان درخت عزیمت و تلاش را آبیاری کرده است و دانسته‌اند که برای رسیدن به درجات بالای بهشت علاوه بر رابطه‌ی مداوم با خداوند و خشیت او در پنهان و غیب و ثبات بر طاعت وی، مواسم خیری نیز وجود دارد که باید مورد استفاده و غنیمت قرار گیرد.
همینانند که خداوند متعال اینچنین آنان را وصف نموده است که:
﴿تَتَجَافَىٰ جُنُوبُهُمۡ عَنِ ٱلۡمَضَاجِعِ يَدۡعُونَ رَبَّهُمۡ خَوۡفٗا وَطَمَعٗا وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ ١٦ فَلَا تَعۡلَمُ نَفۡسٞ مَّآ أُخۡفِيَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعۡيُنٖ جَزَآءَۢ بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ١٧﴾ [السجدة: ١٦-١٧].
«پهلوهایشان از بسترها دور می‌شود [و] پروردگار خود را از روی بیم و امید فرا می‌خوانند و از آنچه به آن‌ها روزی داده‌ایم انفاق می‌کنند (١٦) کسی نمی‌داند که برای آن‌ها چه چشم روشنی‌هایی در برابر کارهایی که می‌کنند، پنهان داشته شده است».
از سخنان زیبای ابن قیم سخنی است که ایشان درباره‌ی این گروه می‌گوید: «این گروه که بسیار عمل نیک انجام می‌دهند و مزه‌ی واقعی عبادت را چشیده‌اند و امید ثواب آن را دارند... که این خود سبب انجام عمل نیک است پس آنان برای به دست آوردن آن کمر همت بسته‌اند به این امید که از آنان قبول گردد و ترس این را دارند که مبادا از آنان پذیرفته نگردد و اینگونه است که آنان با انجام عمل ِ نیک بسیار، در میان ترس و امید به سر می‌برند»
واین فقه حقیقی معامله با خداوند است، پس مبارک باد بر شما ای اهل استقامت و خوش به حالتان ای اهل انابت برای صبری که پیشه ساختید و نماز و روزه و طاعاتی که به جای آوردید.
ای امت خیر و استقامت... پس از آنکه امت مسلمان یک ماه کامل را زیر نور قرآن کریم به سر برد و پس از سر رسدن عید مبارک فطر، باید با اصرار امت را به میدان محاسبه‌ی جدی و عملی کشاند مخصوصا که همچنان جام شکست‌های پی در پی را سر می‌کشد، لازم است که به کتاب و سنت چنگ زند و با نگاهی معتدل و فکری روشن و هشیار به تحلیل قضایا و تغییرات بپردازد و به مراجعه و نقد جدی خود بپردازد تا آنکه کشتی امت غرق نشود و برای این لازم است که همه‌ی موانع و عوائق درونی و جمعی از راه برداشته شود
این سخنان را گفته و برای خود و شما و همه‌ی مسلمانان از خداوند متعال آمرزش می‌خواهم پس از او آمرزش بخواهید که او غفور و رحیم است.