خطبه‌ی دوم:
ستایش فقط از آن الله است... و درود و سلام بر آنکه پیامبری پس از وی نیست. اما بعد:
بدانید که که کسی صفت امانت را به دست نیاورده مگر آنکه خوشبختی و آرامش و اطمینان را حاصل نموده است و خردمندان ـ در گذشته و حال ـ مرد و زن و بزرگ و کوچک بر نیک دانستن هیچ اخلافی به مانند امانتداری متفق نبوده‌اند.
ببینید دختر شعیب ـ علیه السلام ـ هنگامی که در مورد موسی ـ علیه السلام ـ با پدرش سخن گفت چه فرمود:
﴿يَٰٓأَبَتِ ٱسۡتَ‍ٔۡجِرۡهُۖ إِنَّ خَيۡرَ مَنِ ٱسۡتَ‍ٔۡجَرۡتَ ٱلۡقَوِيُّ ٱلۡأَمِينُ ٢٦﴾ [القصص: ٢٦].
«ای پدر او را استخدام کن چرا كه بهترين كسى است كه استخدام مىكنى هم نيرومند و هم امین است».
بر اساس این صفت امانت صفتی است مطلق که تابع نسبیت و چندگانگی نیست. یعنی ممکن نیست که یک فرد در یک حال هم خائن باشد و هم امانتدار و ممکن نیست که انسان مومن حتی در هنگام گرفتن حق خود و یا در مقام مقابله به مثل نیز خیانت انجام دهد زیرا رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ می‌فرماید: «امانتداری را در حق آنکه تو را امین دانست انجام بده و به کسی که در حقت خیانت کرد خیانت نورز» [به روایت ابوداوود و ترمذی].
این برای آن است که خیانت به هیچ عنوان شایسته‌ی ستایش نیست. بله ممکن است که انسان در برابر فریب و نیرنگ دست به فریب و نیرنگی متقابل بزند و خداوند عزوجل می‌فرماید:
﴿إِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ يُخَٰدِعُونَ ٱللَّهَ وَهُوَ خَٰدِعُهُمۡ﴾ [النساء: ١٤٢].
«همانا منافقان سعی می‌کنند که الله را فریب دهند و در واقع الله فریب دهنده‌ی آنان است».
و فرموده است:
﴿وَيَمۡكُرُونَ وَيَمۡكُرُ ٱللَّهُۖ...﴾ [الأنفال: ٣٠].
«آنان نیرنگ می‌کرد و الله نیز نیرنگ می‌کرد».
و می‌فرماید:
﴿إِنَّهُمۡ يَكِيدُونَ كَيۡدٗا ١٥ وَأَكِيدُ كَيۡدٗا ١٦﴾ [الطارق: ١٥-١٦].
«آنان دست به نیرنگ می‌زنند (١٥) و من نیز دست به نیرنگ می‌زنم».
اما در مورد خیانت، خداوند متعال خود را از آن مبرا دانسته و فرموده است:
﴿وَإِن يُرِيدُواْ خِيَانَتَكَ فَقَدۡ خَانُواْ ٱللَّهَ مِن قَبۡلُ فَأَمۡكَنَ مِنۡهُمۡۗ...﴾ [الأنفال: ٧١].
«و اگر قصد خیانت تو را داشته باشند پس آنان پیش از آن به الله خیانت کردند اما الله (شما را) بر آنان پیروز گرداند...».
از جمله چیزهایی که دقیق بودن و مهم بودن این خصلت را آشکار می‌سازد این دعای رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ است که می‌فرماید: «خداوندا من از گرسنگی به تو پناه می‌برم که بدترین همراه است و از خیانت به تو پناه می‌برم که بدترین همنشین است» [به روایت نسائی].
و ما اکنون در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که اخلاق فطرت و آداب شریعت در آن تغییر یافته است و بسیاری از مردم از پی گرفتن قافله‌ی آن تخلف کرده‌اند و بسیاری از نشانه‌های این اخلاق از بین رفته و حتی برخی از مردم نمی‌دانند که امانت چیست و خیانت کدام است. و راست گفت مصطفی ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ آنجا که فرمود: «نخستین چیزی که از دینتان از دست خواهید داد امانت است و آخرین آن نماز» [به روایت حاکم وبیهقی].
و در صحیحین بخاری و مسلم از حدیث حذیف رضی الله عنه درباره‌ی فتنه‌هایی که در میان مردم رخ خواهد داد چنین آمده است که: «و مردم به خرید و فروش خواهند پرداخت و نزدیک است که هیچکدام امانت را پاس ندارند تا آنکه گفته می‌شود: در فلان قوم شخص امینی وجود دارد»...
و اگر این نشانه‌ها که گفتیم ـ متاسفانه ـ‌راه و روش بسیاری از مردم در خرید و فروش و کار و قضاوت و دیگر کارهایشان شده است حق است که سخن رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ درباره‌ی آنان محقق گردد که: «اگر امانت ضایع گردید منتظر قیامت باش» گفتند چگونه امانت ضایع می‌شود؟ فرمود: «هنگامی کار به غیر اهلش سپرده شد در انتظار قیامت باش» [رواه بخاری].
و در پایان درود و سلام فرستید بر بهترین انسان‌ها محمد بن عبدالله، صاحب حوض کوثر و مقام شفاعت که خداوند شما را به آن امر نموده و فرموده است:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِيمًا ٥٦﴾ [الأحزاب: ٥٦].
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید بر او درود و سلام فرستید».
خداوندا درود و سلام و برکت فرست بر بنده و پیامبرت محمد و راضی و خشنود باش از چهار خلیفه‌ی پیامبرت ـ ابوبکر و عمر و عثمان و علی ـ و از دیگر صحابه‌ی پیامبرت محمد ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ و از تابعین و از آنانی که تا قیامت به نیکی از آنان پیروی نمایند...
خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده و شرک و مشرکان را خوار بگردان. خداوندا دینت را و کتابت را و سنت پیامبرت و بندگان مومنت را یاری ده.
خداوندا غم و غصه‌ی غصه‌داران مسلمان را از بین ببر و سختی سختی دیدگان را زایل گردان و وام وامداران را ادا نما و بیماران ما و دیگر بیماران مسلمان را شفا ده ای مهربان‌ترین مهربانان.
خداوندا ما از گرسنگی به تو پناه می‌بریم که آن بدترین همراه است و از خیانت به تو پناه می‌بریم که آن بدترین همنشین است.
خداوندا ما را در سرزمین‌هایمان ایمن گردان و مسئولان ما و والیان امر ما را اصلاح نما و مسئولیت ما را بر عهده‌ی کسانی قرار ده که تقوای تو را داشته و در پی رضایت تو باشد.
پروردگارا ما را در دنیا و آخرت نیکی عطا نما و از عذاب آتش دور گردان. پاک و منزه است پرودرگارت آن پروردگار عزت از آنچه به دروغ به او نسبت می‌دهند و سلام بر پیامبران و آخر سخن ما این است که الحمدلله رب العالمین.