خطبهی اول:
ستایش مخصوص خداوند است که در ذات و صفات و زیبایی خود مقدس است و در عظمت و والایی و جلالش عزیز است و در مجد و کمالش والا است. او را ستایش میگویم که مخلوقات را آفرید و در خلقتش نقص و عیبی نیست.
و گواهی میدهم که معبودی به حق نیست جز الله که واحد و بیشریک است، شهادتی که قلبها در برابر آن فروتناند، و گواهی میدهم که پیامبر و سرور ما محمد، بندهی الله و پیامبر او، بهترین کسی است که خداوند را با گفتار و کردار بزرگ داشته است. درود و سلام خداوند بر او و بر اهل بیت و صحابهاش و تابعین و کسانی باد که به نیکی از آنان پیروی نمودهاند...
اما بعد:
ای بندگان خداوند تقوای او را پیشه سازید و بدانید که تقوا نور دلها برای رسیدن به خشیت الهی و چراغ روشنگر آن و راه رسیدن به محبت خداوند و راهنمای آن است:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَلۡتَنظُرۡ نَفۡسٞ مَّا قَدَّمَتۡ لِغَدٖۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِيرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ ١٨﴾ [الحشر: ١٨].
«ای کسانی که ایمان آوردهاید تقوای الله را پیشه سازید و هر کس ببیند برای فردایش چه پیش فرستاده است و از الله پروا دارید؛ همانا الله به آنچه میکنید آگاه است».
ای مسلمانان؛
در دورانی که انسان در حلقهی فتنههای مادی و نظری گرفتار شده و اندیشههای خطا و شُبُهات او را در بر گرفتهاند و روحش با فناوریها ولذتهای گوناگون خو گرفته است، قضیهای چون سپیدهی صبح نمایان میشود و درون را با نور خود روشنی میبخشد، قضیهای زیبا و ربانی، آنقدر که بزرگ است و والا...
سخنمان در باب عظمت خداوند و نشانههای او و صفاتش است که از آن شیرینیِ ایمان و خنکیِ یقین میتراود و با آن پاداش رحمانی به دست میآید: در آخرت بهشتها و رودها و در دنیا اُنس و بشارت:
﴿ مَّا لَكُمۡ لَا تَرۡجُونَ لِلَّهِ وَقَارٗا ١٣ وَقَدۡ خَلَقَكُمۡ أَطۡوَارًا ١٤﴾ [النوح: ١٣-١٤].
«شما را چه میشود که برای الله عظمت و شکوهی قائل نیستید؟ (۱۳) در حالی که شما را در مراحل مختلف خلقت آفرید؟».
ابن عباس در شرح این آیه میگوید: «شما را چه شده که عظمت خداوند را نمیبینید؟».
و سعید بن جُبیر میگوید: «شما را چه میشود که خداوند را آنگونه که شایستهی اوست بزرگ نمیدارید؟».
آن، عظمت خداوند است که قرآن کریم توجه ما را بدان معطوف داشته است. آیاتی که از آن نور ایمان و یقین پرتو افکن است:
﴿لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ ١١﴾ [الشورى: ١١].
«چیزی همانند او نیست و او شنوا و بینا است».
برادران و خواهران ایمانی:
عظمت خداوند که در جلال و زیبایی و قَیومیت و کمالش تبلور یافته است انسان را از جهل و غرورش آزاد ساخت و زنجیرهای سرکشی و بدی را از گردن او انداخت و او را به سوی آسمان حق و نور آن رهنمون گردید، چرا که او حق است و وعدهاش حق است و او نور است و سخنش نیز، نور است:
﴿۞ٱللَّهُ نُورُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ﴾ [النور: ٣٥].
«الله نور آسمانها و زمین است».
این جهان با آیات و نشانههای عظمت و عبرت روشن است و با زینت دلایل و آثار خداوندی زیبا است، تا شکوه خداوندی به قلبها رسد:
﴿إِنَّ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱخۡتِلَٰفِ ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ لَأٓيَٰتٖ لِّأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ ١٩٠﴾ [آلعمران: ١٩٠].
«بیشک در آفرینش آسمانها و زمین و در پی یکدیگر آمدن شب و روز نشانههایی است برای خردمندان».
و اینک فلسفههای تحلیلی و نظریههای مادی و روشهای جدلیِ الحادی است که بزرگان و سردمداران آن به جلال و عظمت خداوند اذعان داشتهاند و توانایی سرکشی و انکار آن را ندارند:
﴿أَفَغَيۡرَ دِينِ ٱللَّهِ يَبۡغُونَ وَلَهُۥٓ أَسۡلَمَ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ طَوۡعٗا وَكَرۡهٗا وَإِلَيۡهِ يُرۡجَعُونَ ٨٣﴾ [آل عمران: ٨٣].
«آیا دینی جز دین الله میجویند؟ با آنکه هرکه در آسمانها و زمین است خواه و ناخواه سر به فرمان او نهاده است و به سوی او باز گردانده میشوید».
ای امت عقیده و توحید:
با وجود دلایل قاطع و برهانهای روشن بر یگانگیِ باری تعالی در خلقت و تدبیر و حکمت و تقدیر، هیچ تاثیرگذاری در جهان و موجودات نیست مگر او، و برای ارادهاش هیچ برگشتی نیست، و معبودی به حق جز او وجود ندارد، اما با این حال برخی از مردم دربارهی اشخاص و روزها و ماهها و پدیدههای مختلف اعتقادات پوچی دارند که آنان را از انجام برخی کارها باز میدارد!
آنان ندانستهاند که توحید خالص برای خداوند، اصل و اساس و جوهر زندگی و دین است:
﴿قُلۡ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحۡيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٦٢ لَا شَرِيكَ لَهُۥۖ وَبِذَٰلِكَ أُمِرۡتُ وَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ ١٦٣﴾ [الأنعام: ١٦٢-١٦٣].
«بگو در حقیقت نماز من و عبادات من و زندگی و مرگ من [همه] برای الله پروردگار جهانیان است (۱۶۲) که شریکی برای وی نیست و به این [کار] امر شدهام و من نخستین مسلمانم».
توحید سرچشمهی هر طالب هدایت است، هر کس در برابر آن بایستد گمراه است که هدایتگری نخواهد داشت.
کجاست عظمت خداوند و قدرت او نزد جادوگران و دجالان و کاهنان و ستارهشناسان؟ آنهایی که نادانان در پیشان روانند و اینگونه از قلهی بلند یقین به درهی عمیق شک و گمراهی سقوط کردهاند؟
﴿وَمَا قَدَرُواْ ٱللَّهَ حَقَّ قَدۡرِهِۦ وَٱلۡأَرۡضُ جَمِيعٗا قَبۡضَتُهُۥ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ﴾ [الزمر: ٦٧].
«و الله را آنگونه که شایستهی اوست به بزرگی نشناختند در حالی که زمین همه در روز قیامت در قبضهی اوست».
او را آنگونه که شایسته بود بزرگ نداشتند و به صفات والا مُتَّصِف ننمودند و او را از آنچه شایستهی وی نیست پاک ندانستند:
﴿أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ تَعَٰلَى ٱللَّهُ عَمَّا يُشۡرِكُونَ ٦٣﴾ [النمل: ٦٣].
«آیا معبودی با الله است؟ الله از آنچه شرک میورزند برتر [و والاتر] است».
ای مومنان:
چه بسیارند کسانی که از درک قدرت پروردگار و قهر و جبروت و کبریایش عاجزند، از جمله آنان که برادران و خواهران ما را در فلسطین و سوریه و میانمار زیر انواع ظلم و تجاوز و کشتار و استکبار گرفتهاند. اما به خدا عاقبت ستم و ستمگران چیست مگر نابودی و خُسران؟
اما ـ الحمدلله ـ اکنون بشارتهای نابودیِ نزدیکِ ستمگران دور نیست، ولی ننگ و عار نصیب جهان انسانهای متمدنی است که به فضا دست یافتهاند و در پی پا گذاشتن به سیاراتند اما ملتی مظلوم در برابر چشم و گوششان کشته میشوند و دم بر نمیآورند...
کجاست قلبهایی که از هیبت خداوند به لرزش میافتد؟ کجاست درونهای آکنده از خشیت خداوند؟ آنان که امنیت کشورها را به خطر انداختهاند و آشوب و ترس و خشونت و ترور پراکنده میکنند و خون مسلمانان و غیر مسلمانانی که گناهی ندارند را حلال میشمارند؟
ای امت اسلام:
راستی با خداوند و اُنس با نزدیکی به او در وجود ما نهادینه نخواهد شد مگر با احساس عظمت و جلال وی در وجدان و احساس و همهی ارکان وجودی و اعضا و جوارحمان، و اینکه بدانیم تنها الله است که به پنهان و آشکار و نیکیها و بدیها آگاه است، و اینگونه از گناه و خطا دوری خواهیم کرد.
چه بسیارند کسانی که از بینیازی و عظمت خداوند غفلت ورزیده و به فضیلت او پشت کردند و در نتیجه ارزشها و دینداریشان ضعیف گشته و در امانت خیانت ورزیدند و وظایفی را که بر عهده داشتند ضایع ساختند و مسئولیتها را زیر پا گذاشتند. کسانی که رو به سوی مست کنندهها و روانگردانها آوردند و خود را نابود ساختند و حرمتها را زیر پا گذاشتند و قدرت و عظمت خداوند را فراموش کردند:
﴿وَيُحَذِّرُكُمُ ٱللَّهُ نَفۡسَهُۥۗ﴾ [آل عمران: ٢٨].
«و الله شما را نسبت به [عقوبت] خود هشدار میدهد».
برای همین است که شناخت خداوند باعث به وجود آمدن محبت و هیبت و خشیت و مراقب دانستن او در قلب انسان میشود:
﴿فَلَا تَخَافُوهُمۡ وَخَافُونِ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ ١٧٥﴾ [آل عمران: ١٧٥].
«پس اگر مومنید از آنان پروا مدارید و از من پروا دارید».
ابوسلیمان دارانی ـ رحمه الله ـ میگوید: «اساس تمام نیکیها در دنیا و آخرت ترس از خداوند است و هر قلبی که ترس خداوند در آن نیست قلبی است ویران».
ای امت ارزشها و نیکیها:
آنانی که آتش شبکههای بیبند و بار ماهوارهای یا سایتهای مستهجن را به راه میاندازند که تیشه به ریشه و اساس جوامع میزنند و بنیان خانوادهها و ارزشها را به ویرانی میکشانند و حیا و غیرت را از بین میبرد، آیا عظمت خداوند و قداست و قدرت او در درون چنین کسانی جایی دارد؟
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ يُحِبُّونَ أَن تَشِيعَ ٱلۡفَٰحِشَةُ فِي ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۚ﴾ [النور: ١٩].
«کسانی که دوست دارند زشتکاری در میان آنان که ایمان آوردهاند شیوع پیدا کند برای آنان در دنیا و آخرت عذابی پر درد خواهد بود».
از سردی احساس و خشک شدن آن و بیحسی در برابر عظمت آن خالق منان، آن بزرگ دَیّان، به خداوند پناه میبریم...
﴿فَٱعۡلَمۡ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ وَٱسۡتَغۡفِرۡ لِذَنۢبِكَ وَلِلۡمُؤۡمِنِينَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِۗ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ مُتَقَلَّبَكُمۡ وَمَثۡوَىٰكُمۡ ١٩﴾ [محمد: ١٩].
«پس بدان که معبودی [به حق] نیست مگر الله و برای گناهت آمرزش بخواه و برای مردان و زنان مومن [نیز آمرزش بخواه] و همانا الله است که فرجام و مَآل [هر یک از] شما را میداند».
ای جمع دوستداران:
نهایت شناخت عظمت خداوند متعال این است که بندهی مسلمان، اسیر جلال و جمال خداوند و مومن و خاشع درگاهِ او باشد که روحش تازه از شبنم عشق و نسیم خشنودی خداوندی شود و این همان خضوع کامل در برابر قدرت آن پادشاه دانا است.
اما بعد:
آشنا ساختن مسلمانان و روشنگری آنان نسبت به عظمت آن خالق قهار و شریعت حکیمانهی وی و راهنمایی آن به سوی نشانههای جهانی و شرعی وی که جامع میان دو جهان غیب و شهادت یعنی نهان و آشکار است، و باز داشتن آنان از این دوگانگی که در آن به سر میبرند باعث روی آوردن آنان به سوی صلاح و نیکی و زندگی پاک، و خوشبختی آنان و همهی جوامع مسلمان میشود تا اینچنین به والاترین آرزوها دست یافته و با یکدیگر بهترین و والاترین و ماندگارترین همزیستی داشته باشند، که عظمت خداوندی و درک آن، راه طی کردن این مسیر است و دست یافتن به چنین امری برای خداوند سخت نیست.
این سخنان را گفته و برای خود و شما و همهی مردان و زنان مسلمان از خداوند متعال از هر گناهی آمرزش میخواهم پس از او آمرزش بخواهید که او بسیار آمرزنده و مهربان است.