خطبهی اول:
حمد و سپاس تنها از آن خداوند است، او را ستایش گفته و از وی یاری جسته و آمرزش میخواهیم.
او را ستایش میگویم که او پاک است و بیعیب و اوست که بزرگی و ثنا و جلال و عظمت را به تنهایی داراست و او را سپاس میگویم که نعمتهای بس بزرگ و مبارکی را به ما عطا نمود و گواهی میدهم که معبودی به حق نیست جز الله که واحد و بیشریک است، او که گذر زمان را برای ما مایهی عبرت و اندرز قرار داده است و این، سالی است که میبینیم در پی سالی دیگر آمده است، و گواهی میدهم که سرور و پیامبر ما محمد، بندهی خداوند و رسول او، بهترین کسی است که نفس خود را محاسبه نمود و او قدوه و امام ماست. درود و سلام و برکات خداوند بر او و بر اهل بیت و یاران وی باد که ماههای تابان بودند و صاحبان عزم و همت، و همچنین بر کسانی که به نیکی پیروی آنان را کنند تا هنگامی که شب و روز در پی هم میآیند و میروند.
اما بعد، ای بندگان خداوند:
تقوای خداوند واحد قهار را پیشه سازید و از غفلت برحذر باشید و از گذر سالها و عمر خود پند گیرید، و تقوای خداوند را بهترین راه و راهنمای خود قرار دهید تا بهشت پر نعمت ابدی را به دست آورید.
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَلۡتَنظُرۡ نَفۡسٞ مَّا قَدَّمَتۡ لِغَدٖۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ خَبِيرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ ١٨﴾ [الحشر: ١٨].
«ای کسانی که ایمان آوردهاید از الله پروا دارید و هر کسی باید بنگرد که برای فردا [ى خود] از پیش چه فرستاده است».
ای مسلمانان:
در گذر زمان و در پی هم آمدنِ ماهها وسالها، عبرتها و پندهایی نهفته است، اما برای کسانی که اشتباهات خود را فهمیده و پیش از دست رفتن فرصت خطاها و لغزشهای خود را تصحیح نمایند، زیرا تنها امتهای به پا خاسته و بیدار و پیشرفتهاند که از حوادث گذشته و رخدادهایی که بر آنها گذشته است درس گرفته و آن را به خاطر میسپارند و از آن عبرت میگیرند، و این همان رهنمود قرآن کریم است آنجا که خداوند عزیز و بخشاینده میفرماید:
﴿فَٱعۡتَبِرُواْ يَٰٓأُوْلِي ٱلۡأَبۡصَٰرِ ٢﴾ [الحشر: ٢].
«پس عبرت بگیرید ای صاحبان بینایی».
عزیزان گرامی، ای جمع خوبان:
در روزهایی که گذشت، امت اسلامی با سال گذشته وداع نمود و به استقبال سالی دیگر رفت. سالی که با همهی سودها و زیانهایی که در آن کردیم، گذشت و رفت، و سالی دیگر آمد تا شاهدی باشد برای گذر زمان. خداوندا از تو میخواهیم که برای امت در آنچه مقدر نمودهای برکت دهی.
اما زیان میبیند آنکه از گذر ایام پند نگیرد و با گذشت سالها به سرنوشت خود نیندیشد و توبه نکند و خود را با اخلاق زیبای خردمندان زینت ندهد، خردمندانی که خداوند دربارهی آنان چنین میگوید:
﴿إِنَّ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱخۡتِلَٰفِ ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ لَأٓيَٰتٖ لِّأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ ١٩٠﴾ [آلعمران: ١٩٠].
«همانا در آفرینش آسمانها و زمین و در پی هم آمدن شب و روز نشانههایی است برای صاحبان خرد».
چنین کسی از آن حقیقت آشکار و قاطع غافل مانده است که: آخرت ابدی است و دنیا موقتی. کارهای ما در آن تحت نظر است و عمرمان معدود و نفسهایمان محدود و سخنانمان در آن ثبت میشود. امانتهای آن بیشک باید پس داده شود و دنیا عرصهای است برای روشن کردن درون انسانها و ارشاد آن و تصحیح اشتباهات مسیر و هموار کردن سختیهای آن و راهنمایی این امت مبارک به سوی بلندی و پیشرفت و جدیت هدفمند و تلاش.
امت ما چه بسیار نیازمند است در این گذرگاه که از سالی به سالی دیگر منتقل میشویم رو به سوی نور بصیرت آورده و کمکاریهای خود را جبران کرده و از اشتباهاتش رهایی یابد و روح خود را با معانی والای خوشفالی و خوشبینی و امید به خداوند و آرزوهای مثبت و عزیمتهای پولادین و همتهای والا و در پرتو نور چشمهی خداوندی، یعنی هدایت دو وحی: قرآن و سنت، صیقل دهد.
تا در پی آن امت ما از تفرق و پراکندگی و عقبماندگی و ذلت و دنبالهروی دیگران رهایی یافته و بتواند در قضایای حیاتی خود از شکست و پی آمدهای ناگوار از دست دادن فرصتها رهایی یابد.
این فرصتی است آشکار برای فراخوانی، فراخوانی پیامی که تکرارش خسته کننده نیست، فراخوانی به سوی تلاش جدی برای حل قضایای امت و نجات مقدسات آن و برای آزاد سازی مسجد الاقصی از زنجیر تجاوزگران و چنگال اشغالگران؛ اکنون که سیل به اوج خود رسیده و دشمن بیشرم به نهایت پستی رسیده است. این نخستین چیزی است که همتها باید برای آن به تکان آید و شایسته است قلب بزرگان و جوانمران برای آن بلرزد.
برادران و خواهران ایمانی:
از غمهایی که نفس غیرتمندان را به تنگ آورده و توجه آنان را به خود جلب میکند این است که گروهی از فرزندان این امت و نسلهای آن در وادی حیرت و بیتحرکی سرگردانند و بسیاری از آنان شکار فتنههای شهوتها شدهاند...
و دیگران را میبینی که شبهات گمراهگر بر آنها وزیدن گرفته است و در پی آن رو به سوی اندیشهی تکفیر و بمبگذاری و تخریب و ویرانگری و دیگر اندیشههای خطرناکی آوردهاند که هر مومنی از آن بری است.
خداوندا رحمتت را میطلبیم، و تو را سپاس میگوییم که حقیقت آنان را آشکار ساخته و رسوایشان گرداندی...
چه درد و غصهای بالاتر از این، هنگامی که میبینی تنبلی و سستی و بیکارگی و بطالت و نومیدی قلب بسیاری از امت را اشغال کرده است؟ چه غمی و چه مصیبتی بدتر از این وقتی نسلهایی از این امت و حتی گروهی از دختران آن به زیر یوغ بیبند و باری و شکست روحی و بیاعتمادی به خود سر خم کردهاند؟
همهی اینها به اضافهی قضایای بزرگ امت که خواب را از چشم برده و اشک بر دیده مینهند؛ که شکایت را تنها به سوی خداوند میبریم و او تنها یاریگر و امید ماست...
برادران و خواهران مسلمان:
اینجا و در مَطلَع سال هجری مبارک، این سخن خداوند متعال را به صدایی بلند و رسا اعلام میداریم که:
﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوۡمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمۡۗ﴾ [الرعد: ١١].
«در حقیقت الله حال هیچ قومی را تغییر نمیدهد تا آنان حال خود را تغییر دهند».
تغییری که به همراه صدق و اخلاص و با پایهگذاری بر واقعیت و تربیت و سلوک باشد. آن تغییر درونی که جامعهها را میسازد و نسلهای قدرتمند بعدی را به بار میآورد. راه رسیدن به این مهم و آغازگر آن روشن کردن شعلهی بلند همتی در درون افراد امت است تا آنکه به قلهها دسترسی یابد و شعلهور ساختن مشعل امید و خوشبینی در میان جوانان است تا آنکه به توانمندیهای خود آگاه گردند تا اینگونه شیرینی ایمان و خوشی یقین را حس کنند و با قلب و عقل و احساس خویش شادی امید و انگیزه را درک نمایند. زیرا همت بلند و آرزوی والا نوری است روشنگر در تاریکی مشکلات...
این آرزوی بلند و والاست که انسان را به سوی وارد شدن به عرصهی سختیها و وارد شدن به گود دشواریها میکشاند تا به عزت و پیروزی و صلاح دست یابد.... رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ میفرماید: «خداوند متعال امور والا و با ارزش را دوست دارد و امور پست و بیارزش را بد میدارد» [به روایت طبرانی در مُعجَم و بیهقی در شُعَب ایمان].
و محبوب ما رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ ما را به سوی بالاترین منزلگاه و والاترین مقصود ارشاد نمودهاند. از ابوهریره ـ رضی الله عنه ـ روایت است که رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمودند: «اگر از خداوند چیزی خواستید، از او فردوس را بخواهید زیرا آن در میانهی بهشت و بالاترین نقطهی آن است و عرش رحمن بر بالای آن قرار دارد» [به روایت طبرانی در مُعجَم و ابن ابی عاصم در کتاب السنة با سند صحیح].
الله اکبر! این است راه و روش محمدی که توانست انگیزه و هدف قهرمانان را بسازد و همت نسلهای مسلمان را بلند گردانَد و در آنها شیرینی رسیدن به حق پس از سختی و والایی پس از تلاش را آبیاری نماید و توانست در روح آنان مجد و عظمت و پایداری را شعلهور سازد.
از عمر بن خطاب ـ رضی الله عنه ـ این سخن روایت شده که فرمود: «همتهای خود را کوچک نکنید که من ندیدهام چیزی به مانند همت کوچک انسان را از بزرگی باز داشته باشد».
و چه زیبا است سخن خلیفهی راشد، عمر بن عبدالعزیز ـ رحمه الله ـ و آن همت والایش که با آسمان هم آغوش گردیده است که فرمود: «من نفس زیادهخواهی دارم که آنچنان برای رسیدن به امارت بیتابی کرد تا آنکه به امارت دست یافتم سپس برای رسیدن به خلافت بیتابی کرد و هنگامی که به خلافت دست یافتم اکنون برای رسیدن به بهشت بیتابی میکند».
اهل سیرت دربارهی امام بخاری چنین نقل کردهاند که او چنان همت والایی داشت که شبی نزدیک به بیست بار برای تدوین حدیث شریف بیدار میشد.
ابوالوفاء ابن عقیل ـ رحمه الله ـ میگوید: «همت خود برای علم را در حالی که هشتاد سالهام بیشتر از زمانی مییابم که بیست ساله بودم».
بندگان خداوند:
اینها کسانی هستند که همتها و آروزهای بزرگشان در کتابها به یادگار مانده است و نمیتوان به جایگاههای بلند دست یافت مگر با سختی کشیدن و سر کشیدن جام تلاش و کوشش و زحمت.
چگونه میتوان گمان برد که رسیدن به آرزوها با سستی و امروز و فردا کردن ممکن است؟! و آیا نبوغ امتها و تمدنها و نوآوریهای علمی و نهضتها به جز با همتهای بلند و عزیمتهای محکم بود است؟
پس ای امت اسلام، ای امت بلند همتان!
بیایید این سال جدید از بین برندهی نومیدی و بدبینیها و سستیها باشد و این گونه باشید که پس از توکل بر خداوند، با خوشبینی و مثبتنگری و به یاری عزیمت و توفیق خداوندی به مانند نوری باشید روشنگر که از بین برندهی تاریکیهاست و برای به دست آوردن بزرگیها عزم خود را جزم کنید و به مانند باران سودمند باشید که با امید، آنچه را که از دست رفته باز به دست آورید تا آنکه پیروز گردید و قدرت و تمکین یابید که این برای خداوند سخت نیست.
خداوندا ما تو را با نام اعظمت که اگر با آن خوانده شوی استجابت میکنی و اگر با آن از تو درخواستی شود آن را عطا میکنی دعایت میکنیم که این سال ما را سال خیر و برکت و پیروزی و قدرت برای اسلام و مسلمانان قرار دهی و در آن کار امت اسلامی را سامان بخشی. خداوندا مقدسات مسلمانان را آزاد ساز و اوضاع آنان را بهبود بخش و صف آنان را یکی بگردان و کلمهی آنان را بر حق و هدایت یکی بگردان.
خداوندا ما را در غفلت باقی مگذار و ما را در حال بیخبری مگیر و حال ما را بهتر از گذشته و آیندهی ما را بهتر از حال حاضر بگردان و گذر ایام و سپری شدن سالها را برای ما اندرز دهندهی بگردان که تو بهترین سوال شوندهای...
خداوند برای من و شما در قرآن و سنت برکت قرار داده و با آیات و ذکر حکیم سود رساند. این سخن خویش را گفته و برای خود و شما و همهی مسلمانان از همهی گناهان از خداوند آمرزش میخواهم پس از او آمرزش بخواهید و به سوی او توبه کنید که او بسیار توبه پذیر و مهربان است.