خطبهی دوم:
ستایش تنها از آن الله است. و درود و سلام خداوند بر آنکه پیامبری پس از او نیست.
اما بعد... ای مردم. هر کس به دنبال برکت در درون خود و مال خود هست باید که به دنبال اسباب آن باشد و هرکه در روش رسول خداوند صلی الله علیه وآله وسلم نظر بیاندازد خواهد دید که برکت در این امور خلاصه میشود:
اول اینکه: جامعهی مسلمان تقوای پروردگار را پیشه ساخته و براساس خواستهی خدا و رسولش به آن‌ها ایمان بیاورد. خداوند متعال میفرماید:
﴿وَلَوۡ أَنَّ أَهۡلَ ٱلۡقُرَىٰٓ ءَامَنُواْ وَٱتَّقَوۡاْ لَفَتَحۡنَا عَلَيۡهِم بَرَكَٰتٖ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ وَلَٰكِن كَذَّبُواْ فَأَخَذۡنَٰهُم بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ ٩٦﴾ [الأعراف: ٩٦].
«و اگر اهل شهرها و آبادی‌ها ایمان میآوردند و تقوا پیشه میساختند برکتهای آسمان و زمین را بر آن‌ها می‌گشودیم اما آنان تکذیب نمودند پس آنان را به خاطر گناهانی که مرتکب شدند به عذاب گرفتار ساختیم».
دوم: به جای آوردن شکر خداوند برای نعمت‌های وی. خداوند میفرمایند:
﴿وَإِذۡ تَأَذَّنَ رَبُّكُمۡ لَئِن شَكَرۡتُمۡ لَأَزِيدَنَّكُمۡۖ وَلَئِن كَفَرۡتُمۡ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٞ ٧﴾ [إبراهيم: ٧].
«و آنگاه که پروردگارتان اعلام نمود که اگر شکر کنید شما را افزون خواهم داد و قطعا اگر کفران بورزید عذاب من سخت و شدید است».
و رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم میفرماید: «خداوند برکتی از آسمان فرونمیفرستد مگر آنکه گروهی از مردم به آن کفر میورزند» [به روایت امام مسلم].
سوم: کسب و کار حلال و دوری از معاملات و وامهای ربوی زیرا الله سبحانه و تعالی میفرماید:
﴿يَمۡحَقُ ٱللَّهُ ٱلرِّبَوٰاْ وَيُرۡبِي ٱلصَّدَقَٰتِۗ وَٱللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ أَثِيمٍ ٢٧٦﴾ [البقرة: ٢٧٦].
«همانا الله ربا را کم میمند و صدقه را افزون میگرداند و الله هیچ کافر گناه پیشه ای را دوست ندارد».
و رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم میفرماید: «این مال، سبز است و خوش... هرکه آن را به حق به دست آورد برایش در آن برکت انداخته میشود، و چه بسا کسانی که بدون حق در مال خدا و رسولش دست میآورند و در آخرت جز آتش به دست نخواهند آورد» [به روایت ترمذی].
چهارمین سبب به دست آوردن برکت میانهروی در مصرف و دوری از اسراف است. خداوند متعال میفرماید:
﴿إِنَّ ٱلۡمُبَذِّرِينَ كَانُوٓاْ إِخۡوَٰنَ ٱلشَّيَٰطِينِۖ وَكَانَ ٱلشَّيۡطَٰنُ لِرَبِّهِۦ كَفُورٗا ٢٧﴾ [الإسراء: ٢٧].
«همانا اسرافکاران برادران شیاطینند و شیطان نسبت به پروردگار خود بسیار کفرپیشه بود».
و هرچیزی که شیطان بدان راه یابد هیچ برکتی نخواهد داشت. برای همین است که رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم میفرماید: «بابرکتترین زنان آنانی هستند که مهریهشان کمتر باشد» [به روایت بیهقی و نسائی].
پنجمین عامل ایجاد برکت «صدق و راستی» است. زیرا خداوند در کار انسانی که در ظاهر و باطن خود صادق است برکت ایجاد میکند. چه آن فرد مسئول باشد و چه عالم و یا تاجر و یا در هر مقام و مسئولیتی که باشد زیرا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم میفرماید: «خریدار و فروشنده تا وقتی از هم جدا نشدهاند اختیار دارند که معامله را فسخ کنند... پس اگر راستی پیشه ساختند و بطور آشکار و واضح معامله نمودند در معامله شان برکت خواهد افتاد و اگر کتمان ورزیدند و دروغ پیشه ساختند برکت معاملهشان از بین خواهد رفت» [به روایت بخاری و مسلم].
امام ابن قیم در این باره می‌گوید: «برکت انسان عالم در این است که حق را به دیگران برساند و آن را کتمان نکند. اما اگر او خلاف این را انجام داد، سنت الهی بر این است که برکت علم و دین و دنیای وی از بین خواهد رفت».
از دیگر اسباب به دست آوردن برکت «دعا» و روی آوردن به خداوند است که این سبب در داستان زبیر که ذکر کردیم گذشت.
آخرین این اسباب «قناعت» است. برخی از علما این سخن خداوند متعال را در سورهی نحل که میفرماید: «او را زندگی نیکی خواهیم بخشید» به قناعت تفسیر کردهاند. زیرا که انسان موهبتی بهتر از قناعت به دست نیاورده است.
و در پایان درود و سلام فرستید بر بهترین انسان‌ها محمد بن عبدالله، صاحب حوض کوثر و دارای مقام شفاعت که خداوند شما را به آن امر نموده و فرموده است:
﴿إِنَّ ٱللَّهَ وَمَلَٰٓئِكَتَهُۥ يُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِيِّۚ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِيمًا ٥٦﴾ [الأحزاب: ٥٦].
«همانا الله و فرشتگانش بر پیامبر درود میفرستند. ای کسانی که ایمان آوردهاید بر او درود و سلام فرستید».
و رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم میفرماید: «هرکه بر من یک درود فرستد خداوند بر او ده بار درود خواهد فرستاد».
بارالها درود و سلام و برکت فرست بر بنده و پیامبرت محمد و خشنود باش از چهار خلیفهی راشد ابوبکر و عمر و عثمان و علی و از دیگر صحابهی پیامبرت و از تابعین و آنانی که تا روز قیامت از آنان به نیکی پیروی نمایند. و همچنین از ما با لطف و کرم خود ای بزرگوارترین بزرگواران.
بارالها اسلام و مسلمانان را عزت ده، بارالها اسلام و مسلمانان را عزت ده، بارالها اسلام و مسلمانان را عزت ده، و شرک و مشرکان را خوار بگردان. بارالها دینت و کتابت و سنت پیامبرت و بندگان مومنت را یاری ده...
بارالها غصهی غصهداران را برطرف نما و سختی سختیدیدگان را از بین ببر و قرض قرضداران را ادا نما و بیماران مسلمانان را شفا ده ای رحیمترین رحیمان.
بارالها ما را در سرزمین‌هایمان ایمن گردان و مسئولان و متولیان امر ما را صالح گردان و کسانی را در راس امور ما قرار ده که تقوای تو را داشته باشند و در پی رضایت تو باشند.
بارالها هر خیری را که از تو خواستیم ما را عطا کن و هر آنچه را که نخواستیم خود عنایت فرما. پروردگارا ما را در دنیا و در آخرت نیکی عطا فرما و از آتش دوزخ حفظ نما. پاک و منزه است پروردگار ما آن پروردگار عزت از آنچه مشرکان او را بدان وصف میکنند و سلام بر پیامبران و سخن آخرمان این است که: الحمدلله رب العالمین.