خطبه‌ی اول:
حمد و سپاس از آن الله است... او را حمد گفته و از وی کمک خواسته و از وی هدایت می‌جوییم. و از بدی‌های خود و کارهای ناشایستمان به او پناه می‌بریم که هرکه را الله هدایت کند او گمراهگری نخواهد داشت و هرکه را گمراه سازد او هدایتگری نخواهد یافت، و گواهی می‌دهم که معبودی به حق نیست جز الله که تنها و بی‌شریک است و گواهی می‌دهم که پیامبر و سرور ما محمد، بنده و پیامرسان اوست... خداوندا بر بنده و پیامبرت محمد و بر اهل بیت و یارانش درود و سلام و برکت ارزانی دار.
اما بعد... تقوای خداوند را آنگونه که شایسته است پیشه سازید و به ریسمان محکم اسلام چنگ زنید.
ای مردم... پروردگارتان ـ عزوجل ـ شما را به خشنودی و بهشتش و به سوی آنچه سعادت دنیا و آخرتتان در آن است فراخوانده و فرموده است:
﴿۞وَسَارِعُوٓاْ إِلَىٰ مَغۡفِرَةٖ مِّن رَّبِّكُمۡ وَجَنَّةٍ عَرۡضُهَا ٱلسَّمَٰوَٰتُ وَٱلۡأَرۡضُ أُعِدَّتۡ لِلۡمُتَّقِينَ ١٣٣﴾ [آل عمران: ١٣٣].
«براى نيل به آمرزشى از پروردگار خود و بهشتى كه پهنايش [به قدر] آسمان‌ها و زمين است [و] براى پرهيزگاران آماده شده است بشتابيد».
و فرموده است:
﴿... وَٱللَّهُ يَدۡعُوٓاْ إِلَى ٱلۡجَنَّةِ وَٱلۡمَغۡفِرَةِ بِإِذۡنِهِۦۖ...﴾ [البقرة: ٢٢١].
«و الله به فرمان خود [شما را] به سوى بهشت و آمرزش مىخواند».
و در حدیثی از رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ روایت است که ایشان فرمودند: «همه‌ی شما به بهشت وارد می‌شوید مگر آنکه ابا ورزد». گفتند: چه کسی [از وارد شدن به بهشت] ابا می‌ورزد؟ فرمود: «هرکه از من اطاعت کند به بهشت داخل می‌شود و هرکه سرپیچی [فرمان] من کند [از وارد شدن به بهشت] ابا ورزیده است»...
و خداوند متعال می‌فرماید:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱسۡتَجِيبُواْ لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمۡ لِمَا يُحۡيِيكُمۡۖ...﴾ [الأنفال:٢٤].
«اى كسانى كه ايمان آوردهايد چون الله و پيامبر شما را به چيزى فرا خواندند كه به شما حيات مىبخشد آنان را اجابت كنيد».
و می‌فرماید:
﴿... وَمَن يَتَّقِ ٱللَّهَ يَجۡعَل لَّهُۥ مِنۡ أَمۡرِهِۦ يُسۡرٗا ٤﴾ [الطلاق: ٤].
«و هركس تقوای الله را در پیش گیرد [الله] براى او در كارش تسهيلى فراهم سازد».
و خداوند متعال می‌فرماید:
﴿... وَٱلۡعَٰقِبَةُ لِلتَّقۡوَىٰ ١٣٢﴾ [طه: ١٣٢].
«و فرجام [نيک] براى پرهيزگارى است».
و همانگونه که خداوند به سوی بهشت فرا خوانده است، همانگونه نیز مردم را از آتش هشدار داده و فرموده است:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ وَأَهۡلِيكُمۡ نَارٗا وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلۡحِجَارَةُ عَلَيۡهَا مَلَٰٓئِكَةٌ غِلَاظٞ شِدَادٞ لَّا يَعۡصُونَ ٱللَّهَ مَآ أَمَرَهُمۡ وَيَفۡعَلُونَ مَا يُؤۡمَرُونَ ٦﴾ [التحريم: ٦].
«اى كسانى كه ايمان آوردهايد خودتان و كسانتان را از آتشى كه سوخت آن مردم و سنگ‌هاست حفظ كنيد بر آن [آتش] فرشتگانى خشن [و] سختگير [گمارده شده]اند از آنچه الله به آنان دستور داده سرپيچى نمىكنند و آنچه را كه مامورند انجام مىدهند».
و فرموده است:
﴿فَأَنذَرۡتُكُمۡ نَارٗا تَلَظَّىٰ ١٤ لَا يَصۡلَىٰهَآ إِلَّا ٱلۡأَشۡقَى ١٥ ٱلَّذِي كَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ ١٦﴾ [الليل:١٤-١٦].
«پس شما را به آتشى كه زبانه مىكشد هشدار دادم (١٤) جز نگونبختتر [ين مردم] در آن درنيايد (١٥) همان كه تكذيب كرد و رخ برتافت».
و از نعمان بن بشیر رضی الله عنهما روایت است که گفت: شنیدم رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ در خطبه‌اش می‌گفت: «شما را نسبت به آتش هشدار دادم، شما را نسبت به آتش هشدار دادم» [به روایت امام احمد و حاکم با سند صحیح].
بهشت اوج آرزوهای یک مسلمان است که برای رسیدن به آن تلاش و کوشش می‌کند و آتش بیشترین چیزی است که مومن از آن می‌ترسد و نجات از آن بزرگ‌ترین پیروزی است که مسلمان به دست می‌آورد. الله سبحانه و تعالی می‌فرماید:
﴿... فَمَن زُحۡزِحَ عَنِ ٱلنَّارِ وَأُدۡخِلَ ٱلۡجَنَّةَ فَقَدۡ فَازَۗ وَمَا ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَآ إِلَّا مَتَٰعُ ٱلۡغُرُورِ ١٨٥﴾ [آل عمران: ١٨٥].
«پس هركه را از آتش به دور دارند و در بهشت درآورند قطعا كامياب شده است و زندگى دنيا جز مايه‌ی فريب نيست».
بنده‌ی مسلمان از وقتی که به شناخت و تکلیف می‌رسد به سوی این هدف به راه می‌افتد. کارهای نیک می‌کند تا این ثواب بزرگ و نعیم ابدی ماندگار را به دست آورد و تا از آتش نجات یابد. آتشی که قعر آن بسیار عمیق است و غذای آن بسیار تلخ و حرارت آن بسیار شدید و نوشیدنی آن بس خبیث و عذاب آن ابدی است...
آغاز راه رسیدن به بهشت و نجات از آتش در این زندگی دنیا شروع شده و با رسیدن به در بهشت پایان می‌یابد و آن همیان راه راستی است که خداوند متعال ما را به پیروی از آن امر نمود و فرموده است:
﴿وَأَنَّ هَٰذَا صِرَٰطِي مُسۡتَقِيمٗا فَٱتَّبِعُوهُۖ وَلَا تَتَّبِعُواْ ٱلسُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمۡ عَن سَبِيلِهِۦۚ ذَٰلِكُمۡ وَصَّىٰكُم بِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ ١٥٣﴾ [الأنعام: ١٥٣].
«و [بدانيد] اين است راه راست من پس از آن پيروى كنيد و از راهها [ى ديگر] كه شما را از راه وى پراكنده مىسازد پيروى مكنيد اين‌هاست كه [خدا] شما را به آن سفارش كرده است باشد كه به تقوا گراييد».
صراط مستقیم خداوندی پایبندی به سنت رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ و صحابه‌ی وی ـ رضی الله عنهم ـ می‌باشد. خداوند متعال می‌فرماید:
﴿وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلۡأَوَّلُونَ مِنَ ٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ وَٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُم بِإِحۡسَٰنٖ رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي تَحۡتَهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ ١٠٠﴾ [التوبة: ١٠٠].
«و پيشگامان نخستين از مهاجران و انصار و كسانى كه با نيكوكارى از آنان پيروى كردند الله از ايشان خشنود و آنان [نيز] از او خشنودند و براى آنان باغ‌هايى آماده كرده كه از زير [درختان] آن نهرها روان است هميشه در آن جاودانهاند اين است همان كاميابى بزرگ».
اما... اما این بهشت خداوندی و نجات از آتش جهنم که هدف نهایی هر مسلمان است راهزنان و موانع بسیاری در راه دارد که هر کدام از این راهزنان راه راست او را از داخل شدن به بهشت بازداشته و هرکه را بتوانند به آتش می‌اندازند... حال چه خواهد شد اگر همه‌ی راهزنان راه راست علیه بنده‌ای جمع شوند... که اگر بر بنده‌ای غالب شوند رستگاری برای وی تصور نمی‌شود.
از این راهزنان که در راه بهشت ایستاده‌اند: هواهای نفسانی هلاک کننده است. زیرا هوای نفس و خواهش دل، انسان را کور می‌کند و حق را باطل جلوه داده و باطل را به صورت حق نمایان می‌سازد و زیبا را زشت جلوه می‌دهد و زشت را زیبا، و معروف را منکر کرده و منکر را معروف و حلال را حرام گردانده و حرام را حلال، و بدی را خوب نمایان می‌سازد و خوب را بد...
شخص اهل هوا به آنچه هوای درونش دوست دارد عمل می‌کند و حتی اگر حق را از باطل تشخیص دهد این سودی برایش نخواهد داشت.
«هوا» به معنای میل به آن چیز باطل و شری است که انسان آن را دوست می‌داد و آن شهوت‌های حرام و لذت‌های فاسد و کار بد ناشایست است. خداوند متعال می‌فرماید:
﴿فَإِن لَّمۡ يَسۡتَجِيبُواْ لَكَ فَٱعۡلَمۡ أَنَّمَا يَتَّبِعُونَ أَهۡوَآءَهُمۡۚ وَمَنۡ أَضَلُّ مِمَّنِ ٱتَّبَعَ هَوَىٰهُ بِغَيۡرِ هُدٗى مِّنَ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ ٥٠﴾ [القصص: ٥٠].
«پس اگر تو را اجابت نكردند بدان كه فقط هوس‌هاى خود را پيروى مىكنند و كيست گمراهتر از آنكه بىراهنمايى الله از هوا و هوسش پيروى كند بىترديد الله مردم ستمگر را راهنمايى نمىكند».
و می‌فرماید:
﴿أَفَرَءَيۡتَ مَنِ ٱتَّخَذَ إِلَٰهَهُۥ هَوَىٰهُ وَأَضَلَّهُ ٱللَّهُ عَلَىٰ عِلۡمٖ وَخَتَمَ عَلَىٰ سَمۡعِهِۦ وَقَلۡبِهِۦ وَجَعَلَ عَلَىٰ بَصَرِهِۦ غِشَٰوَةٗ فَمَن يَهۡدِيهِ مِنۢ بَعۡدِ ٱللَّهِۚ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ ٢٣﴾ [الجاثية: ٢٣].
«پس آيا ديدى كسى را كه هوا و هوس خويش را معبود خود قرار داده و الله او را دانسته گمراه گردانيده و بر گوش او و دلش مهر زده و بر ديدهاش پرده نهاده است آيا پس از الله چه كسى او را هدايت خواهد كرد آيا پند نمىگيريد».
و همچنین می‌فرماید:
﴿... أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ طَبَعَ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ وَٱتَّبَعُوٓاْ أَهۡوَآءَهُمۡ ١٦ وَٱلَّذِينَ ٱهۡتَدَوۡاْ زَادَهُمۡ هُدٗى وَءَاتَىٰهُمۡ تَقۡوَىٰهُمۡ ١٧﴾ [محمد: ١٦-١٧].
«... اينان همانانند كه خدا بر دل‌هايشان مهر نهاده است و از هوس‌هاى خود پيروى كردهاند (١٦) و [لى] آنان كه به هدايت گراييدند [خدا] آنان را هر چه بيشتر هدايت بخشيد و [توفيق] پرهيزگارىشان داد».
عامل باز دارنده از پیروی هوای نفس عمل کردن به کتاب خدا و سنت پیامبرش ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ است. رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ می‌فرماید: «کسی از شما ایمان نمی‌آورد تا آنکه هوای نفسش پیرو آن چیزی باشد که من برایش آمده‌ام...».
همانگونه که خداوند متعال در این سخن خویش از پیروی هوای نفس نهی نموده است:
﴿... وَلَا تَتَّبِعِ ٱلۡهَوَىٰ فَيُضِلَّكَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَضِلُّونَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ لَهُمۡ عَذَابٞ شَدِيدُۢ بِمَا نَسُواْ يَوۡمَ ٱلۡحِسَابِ ٢٦﴾ [ص: ٢٦].
«و از هوا و هوس پيروى مكن كه تو را از راه الله به در كند در حقيقت كسانى كه از راه الله به در مىروند به [سزاى] آنكه روز حساب را فراموش كردهاند عذابى سختخواهند داشت».
همانگونه نیز خداوند متعال بنده‌اش را چنین امر نموده است که از هوای نفس دیگران که از راه حق و ایمان منحرف گشته‌اند پیروی نکند. خداوند متعال می‌فرماید:
﴿ثُمَّ جَعَلۡنَٰكَ عَلَىٰ شَرِيعَةٖ مِّنَ ٱلۡأَمۡرِ فَٱتَّبِعۡهَا وَلَا تَتَّبِعۡ أَهۡوَآءَ ٱلَّذِينَ لَا يَعۡلَمُونَ ١٨﴾ [الجاثية: ١٨].
«سپس تو را در طريقه آيينى [كه ناشى] از امر [خداست] نهاديم پس آن را پيروى كن و از هوا و هوس‌های كسانى را كه نمىدانند پيروى مكن».
و می‌فرماید:
﴿... وَلَا تَتَّبِعُوٓاْ أَهۡوَآءَ قَوۡمٖ قَدۡ ضَلُّواْ مِن قَبۡلُ وَأَضَلُّواْ كَثِيرٗا وَضَلُّواْ عَن سَوَآءِ ٱلسَّبِيلِ ٧٧﴾ [المائدة: ٧٧].
«و از پى هوس‌هاى گروهى كه پيش از اين گمراه گشتند و بسيارى [از مردم] را گمراه كردند و [خود] از راه راست منحرف شدند نرويد».
و می‌فرماید:
﴿... وَلَئِنِ ٱتَّبَعۡتَ أَهۡوَآءَهُم بَعۡدَ ٱلَّذِي جَآءَكَ مِنَ ٱلۡعِلۡمِ مَا لَكَ مِنَ ٱللَّهِ مِن وَلِيّٖ وَلَا نَصِيرٍ ١٢٠﴾ [البقرة: ١٢٠].
«و چنانچه پس از آن علمى كه تو را حاصل شد باز از هوس‌هاى آنان پيروى كنى در برابر الله سرور و ياورى نخواهى داشت».
ببین... به این هشدارهای خداوند متعال نسبت به پیروی از هوای نفس نگاهی بینداز. زیرا «هوا» انسان را از حق باز داشته و راه وی را برای رسیدن به بهشت قطع کرده و او را در آتش ماندگار می‌سازد.
از دیگر راهزنان راه بهشت: «ترجیح دادن دنیا بر آخرت» و فریب خوردن به آن و راضی شدن به متاع زائل آن در برابر نعیم بهشت است... الله سبحانه و تعالی می‌فرماید:
﴿بَلۡ تُؤۡثِرُونَ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا ١٦ وَٱلۡأٓخِرَةُ خَيۡرٞ وَأَبۡقَىٰٓ ١٧﴾ [الأعلى: ١٦-١٧].
«بلکه زندگی دنیا را ترجیح می‌دهید (١٦) ذر حالی که آخرت بهتر و ماندگارتر است».
و می‌فرماید:
﴿وَوَيۡلٞ لِّلۡكَٰفِرِينَ مِنۡ عَذَابٖ شَدِيدٍ ٢ ٱلَّذِينَ يَسۡتَحِبُّونَ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا عَلَى ٱلۡأٓخِرَةِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ وَيَبۡغُونَهَا عِوَجًاۚ أُوْلَٰٓئِكَ فِي ضَلَٰلِۢ بَعِيدٖ ٣﴾ [إبراهيم: ٢-٣].
«... و واى بر كافران از عذابى سخت (٢) همانان كه زندگى دنيا را بر آخرت ترجيح مىدهند و مانع راه الله مىشوند و آن را كج مىشمارند آنانند كه در گمراهى دور و درازى هستند».
وی باز می‌فرماید:
﴿... وَلَٰكِن مَّن شَرَحَ بِٱلۡكُفۡرِ صَدۡرٗا فَعَلَيۡهِمۡ غَضَبٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَلَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ ١٠٦ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمُ ٱسۡتَحَبُّواْ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا عَلَى ٱلۡأٓخِرَةِ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡكَٰفِرِينَ ١٠٧﴾ [النحل: ١٠٦-١٠٧].
«...ليكن هركه سينهاش به كفر گشاده گردد خشم خدا بر آنان است و برايشان عذابى بزرگ خواهد بود (١٠٦) زيرا آنان زندگى دنيا را بر آخرت برترى دادند و [هم] اينكه الله گروه كافران را هدايت نمىكند».
و می‌فرماید:
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ لَا يَرۡجُونَ لِقَآءَنَا وَرَضُواْ بِٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَٱطۡمَأَنُّواْ بِهَا وَٱلَّذِينَ هُمۡ عَنۡ ءَايَٰتِنَا غَٰفِلُونَ ٧ أُوْلَٰٓئِكَ مَأۡوَىٰهُمُ ٱلنَّارُ بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ ٨﴾ [يونس: ٧-٨].
«كسانى كه اميد به ديدار ما ندارند و به زندگى دنيا دل خوش كرده و بدان اطمينان يافتهاند و كسانى كه از آيات ما غافلند (٧) آنان به [كيفر] آنچه به دست مىآوردند جايگاهشان آتش است».
و می‌فرماید:
﴿فَأَعۡرِضۡ عَن مَّن تَوَلَّىٰ عَن ذِكۡرِنَا وَلَمۡ يُرِدۡ إِلَّا ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا ٢٩ ذَٰلِكَ مَبۡلَغُهُم مِّنَ ٱلۡعِلۡمِۚ﴾ [النجم: ٢٩-٣٠].
«پس از هركس كه از ياد ما روى برتافته و جز زندگى دنيا را خواستار نبوده است روى برتاب (٢٩) اين منتهاى دانش آنان است...».
و رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرموده است: «دنیا شیرین است و سرسیز و همانا الله شما در آن به جانشینی رسانده است تا ببیند چگونه عمل خواهید کرد... پس از دنیا بترسید و از زنان...».
معنای اینکه از دنیا بترسید این است که: برحذر باشید از آنکه آن را از راهی حرام به دست آورید و به این ترتیب مالی حرام کسب نمایید، و «از زنان بترسید» یعنی به زنا نزدیک نشوید و از انجام مقدمات آن یعنی اختلاط و خلوت نمودن با زنان بیگانه و سخن گفتن حرام و نگاه حرام به آنان بپرهیزید، که همه‌ی این‌ها حرام می‌باشد... و در حدیث آمده است که: «نخستین فتنه‌ای که در بنی اسرائیل رخ داد در زنان رخ داد...». و زنا در سرزمینی شیوع پیدا نمی‌کند مگر اینکه خداوند ذلت و فقر و انواع دیگر عقوبت را بر آن‌ها نازل می‌سازد.
و از دیگر راهزنان این راه: بدعت‌هایی است که دین را نابود می‌سازد و سببی است برای ضعف و تفرقه‌ی امت و دشمنی و تجاوز افراد امت علیه یکدیگر و سبب از هم پاشیدگی امت در برابر دشمنانش می‌باشد.... خداوند متعال چنین می‌فرماید:
﴿... وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَلَا تَكُونُواْ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ٣١ مِنَ ٱلَّذِينَ فَرَّقُواْ دِينَهُمۡ وَكَانُواْ شِيَعٗاۖ كُلُّ حِزۡبِۢ بِمَا لَدَيۡهِمۡ فَرِحُونَ ٣٢﴾ [الروم: ٣١-٣٢].
«... نماز را برپا كنيد و از مشركان مباشيد (٣١) از كسانى كه دين خود را قطعه قطعه كردند و فرقه فرقه شدند هر حزبى بدانچه پيش آن‌هاست دلخوش شدند».
و همچنین می‌فرماید:
﴿وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّذِينَ تَفَرَّقُواْ وَٱخۡتَلَفُواْ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَهُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ ١٠٥﴾ [آل عمران: ١٠٥].
«و چون كسانى مباشيد كه پس از آنكه دلايل آشكار برايشان آمد پراكنده شدند و با هم اختلاف پيدا كردند و براى آنان عذابى سهمگين است».
و در حدیث از رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ چنین روایت است که فرمودند: «افرادی از امتم بر حوض [من] وارد می‌شوند، پس ملائکه آنان را پس می‌زنند و طرد می‌کنند. پس من می‌گویم: اینان یاران منند. ملائکه می‌گویند: تو نمی‌دانی که اینان بعد از تو چه بدعت‌هایی کردند. پس می‌گویم: دور باد! دور باد آنکه پس از من تغییر و تحریف نمود...».
امامان بدعت و پیروانشان در دین خدا تغییر و تبدیل ایجاد می‌کنند. اینان باید از روزی که در برابر خداوند خواهند ایستاد بترسند، زیرا هر بدعتی گمراهی است و هر گمراهی در آتش است.
از دیگر راهزنان راه بهشت: «نفس اماره» است زیرا این نفس به تنبلی و راحتی میل دارد و راحت‌طلبی را بر طاعت پروردگار ترچیح می‌دهد و به حرام گرایش دارد. خداوند متعال می‌فرماید:
﴿... إِنَّ ٱلنَّفۡسَ لَأَمَّارَةُۢ بِٱلسُّوٓءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّيٓۚ...﴾ [يوسف: ٥٣].
«...چرا كه نفس قطعا به بدى امر مىكند مگر كسى را كه پروردگارم رحم كند...».
نفس، هنگامی که ایمان بر وی عارض گردد تبدیل به «نفس لوامه» می‌شود که صاحب خود را برای کوتاهی در طاعات و انجام گناهان مورد ملامت قرار می‌دهد و هنگامی که شخص به وسیله‌ی ایمان از این مرحله بالاتر رود نفس او تبدیل به نفس مطمئنه می‌شود که آنچه را خداوند دوست دارد دوست داشته و آنچه را خداوند بد می‌دارد بد خواهد داشت...
و رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ از شر نفس به خداوند پناه برده و این پناه بردن از شر نفس را برای ما نیز مشروع گردانده است...
شایسته است که انسان مومن نفس خود را تربیت کرده و آن را به پایبندی به راه و روش رسول الله ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ ملزم سازد تا آنکه از رستگاران شود.
از دیگر راهزنانا راه بهشت، «شیطان‌های بشری» هستند که باطل و منکرات را زینت داده و زیبا جلوه می‌دهند و حق و طاعت خداوندی را مورد نکوهش قرار می‌دهند... خداوند متعال می‌فرماید:
﴿وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوّٗا شَيَٰطِينَ ٱلۡإِنسِ وَٱلۡجِنِّ يُوحِي بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٖ زُخۡرُفَ ٱلۡقَوۡلِ غُرُورٗاۚ...﴾ [الأنعام: ١١٢].
«و بدين گونه براى هر پيامبرى دشمنى از شيطان‌هاى انس و جن برگماشتيم بعضى از آن‌ها به بعضى براى فريب [يكديگر] سخنان آراسته القا مىكنند».
خداوند متعال درباره‌ی منافقین چنین می‌فرماید:
﴿... وَإِذَا خَلَوۡاْ إِلَىٰ شَيَٰطِينِهِمۡ قَالُوٓاْ إِنَّا مَعَكُمۡ إِنَّمَا نَحۡنُ مُسۡتَهۡزِءُونَ ١٤﴾ [البقرة: ١٤].
«... و هنگامی که با شیطان‌های خود خلوت کنند می‌گویند ما با شماییم ما فقط آن‌ها را مسخره می‌کردیم».
شیاطین آن‌ها همان امامان کفرند که باطل را برای آنان زیبا ساخته و حق را نکوهش می‌کنند و خداوند متعال ما را امر نموده که از آنان برحذر باشیم و فرموده است:
﴿فَلَا تُطِعِ ٱلۡمُكَذِّبِينَ ٨﴾ [القلم: ٨].
«پس از تکذیب کنندگان اطاعت مکن».
و فرموده است:
﴿... وَلَا تَتَّبِعۡ سَبِيلَ ٱلۡمُفۡسِدِينَ ١٤٢﴾ [الأعراف: ١٤٢].
«و از راه مفسدان پیروی مکن».
و همچنین از دیگر راهزنان راه بهشت: «ابلیس» و شیطان‌های وی می‌باشند، زیرا او به هر بدی امر می‌کند و از هر خوبی باز می‌دارد و راه گمراهی را زیبا جلوه داده و انسان را از انجام هر خوبی و طاعتی باز داشته و از پیمودن راه خداوند جلوگیری می‌کند و پروردگارمان ما را از او برحذر داشته و فرموده است:
﴿إِنَّ ٱلشَّيۡطَٰنَ لَكُمۡ عَدُوّٞ فَٱتَّخِذُوهُ عَدُوًّاۚ إِنَّمَا يَدۡعُواْ حِزۡبَهُۥ لِيَكُونُواْ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلسَّعِيرِ ٦﴾ [فاطر: ٦].
«در حقيقتشيطان دشمن شماست شما [نيز] او را دشمن گيريد [او] فقط دار و دسته خود را مىخواند تا آن‌ها از ياران آتش باشند».
شیطان‌های ابلیس، لشکریان و آنانی هستند که وی را در هر بدی یاری می‌دهند و بر هر راهی که به خوبی منتهی می‌شود نشسته‌اند تا از رسیدن به بهشت و از هدایت و خیر جلوگیری کنند. الله سبحانه و تعالی می‌فرماید:
﴿۞وَقَيَّضۡنَا لَهُمۡ قُرَنَآءَ فَزَيَّنُواْ لَهُم مَّا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡ وَحَقَّ عَلَيۡهِمُ ٱلۡقَوۡلُ فِيٓ أُمَمٖ قَدۡ خَلَتۡ مِن قَبۡلِهِم مِّنَ ٱلۡجِنِّ وَٱلۡإِنسِۖ إِنَّهُمۡ كَانُواْ خَٰسِرِينَ ٢٥﴾ [فصلت: ٢٥].
«و براى آنان دمسازانى گذاشتيم و آنچه در دسترس ايشان و آنچه در پى آنان بود در نظرشان زيبا جلوه دادند و فرمان [عذاب] در ميان امت‌هايى از جن و انس كه پيش از آنان روزگار به سر برده بودند بر ايشان واجب آمد چرا كه آن‌ها زيانكاران بودند».
و همچنین فرموده است:
﴿وَمَن يَعۡشُ عَن ذِكۡرِ ٱلرَّحۡمَٰنِ نُقَيِّضۡ لَهُۥ شَيۡطَٰنٗا فَهُوَ لَهُۥ قَرِينٞ ٣٦ وَإِنَّهُمۡ لَيَصُدُّونَهُمۡ عَنِ ٱلسَّبِيلِ وَيَحۡسَبُونَ أَنَّهُم مُّهۡتَدُونَ ٣٧ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَنَا قَالَ يَٰلَيۡتَ بَيۡنِي وَبَيۡنَكَ بُعۡدَ ٱلۡمَشۡرِقَيۡنِ فَبِئۡسَ ٱلۡقَرِينُ ٣٨ وَلَن يَنفَعَكُمُ ٱلۡيَوۡمَ إِذ ظَّلَمۡتُمۡ أَنَّكُمۡ فِي ٱلۡعَذَابِ مُشۡتَرِكُونَ ٣٩﴾ [الزخرف: ٣٦-٣٩].
«و هركس از ياد [خداى] رحمان دل بگرداند بر او شيطانى مىگماريم تا براى وى دمسازى باشد (٣٦) و مسلما آن‌ها ايشان را از راه باز مىدارند و [آن‌ها] مىپندارند كه هدایت يافتگانند (٣٧) تا آنگاه كه او [با دمسازش] به حضور ما آيد [خطاب به شيطان] گويد اى كاش ميان من و تو فاصله مشرق و مغرب بود كه چه بد دمسازى هستى (٣٨) و امروز هرگز [پشيمانى] براى شما سود نمىبخشد چون ستم كرديد در حقيقتشما در عذاب مشترک خواهيد بود».
خداوند، من و شما را به واسطه‌ی قرآن برکت ارزانی دارد و با آیات و ذکر حکیم و راه و روش و سخنان سرور پیامبران سود رساند.
این سخن خویش را گفته و برای خود و شما و دیگر مسلمانان از خداوند متعال آمرزش می‌خواهم. پس از او آمرزش خواهید که او بسیار غفور و رحیم است.