خطبه‌ی دوم:
ستایش ویژه‌ی خداوند است که ولی و حمید است، هرچه بخواهد می‌آفریند و به هر نحو که بخواهد حکم می‌کند و اوست که عدل است. بخشش و منع، و ابتلا و عافیت، همه به دست اوست، و کارها و دستورات او از دایره‌ی حکمت و رحمت و مصلحت خارج نیست و ما بندگانِ او و فرزند بندگان اوییم و حُکم او در موردِ ما شدنی است و قضای او در حق ما عدل است و او ـ سبحانه و تعالی ـ حکیم‌ترین حاکمان و رحیم‌ترین رحیمان است. او برای دوستانش هیچ حکمی مقدر نمی‌کند مگر آنکه در آن خیری برای آن‌هاست، چه از آن قضای الهی شاد شوند و چه غمگین، و او در هر چیزی که بر مومنان می‌گذرد صاحب حکمت است حتی اگر ظاهرِ آن قضا، بلا و شر باشد در باطن خود دارای حکمت‌ها و منافعی است که جز خداوند کسی آن را نمی‌داند:
﴿وَعَسَىٰٓ أَن تَكۡرَهُواْ شَيَۡٔا وَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۖ وَعَسَىٰٓ أَن تُحِبُّواْ شَيَۡٔا وَهُوَ شَرّٞ لَّكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ ٢١٦﴾ [البقرة: ٢١٦].
«و چه بسا چیزی را بد بدارید در حالی که آن برای شما بهتر است و چه بسا چیزی را دوست بدارید و آن برای شما بد باشد و همانا الله می‌داند و شما نمی‌دانید».
هنگامی که مومنان نسبت به این حقیقت یقین پیدا کردند و در مصیبت‌هایی که دچار آن می‌شوند جنبه‌های خیر و رحمت را شناختند، قلب‌هایشان با ثبات و رحمت و امید به وعده‌ی خداوند و اطمینان به حُسن تدبیر و انتخاب او روشن خواهد شد:
﴿فَعَسَىٰٓ أَن تَكۡرَهُواْ شَيَۡٔا وَيَجۡعَلَ ٱللَّهُ فِيهِ خَيۡرٗا كَثِيرٗا ١٩﴾ [النساء: ١٩].
«پس چه بسا آنکه چیزی را بد بدارید و الله در آن برای شما خیر بسیاری قرار داده باشد».
درست است، این زخم عمیق است، و این مصیبت، بس بزرگ، و این درد بسیار شدید است، اما با این وجود بیداری و شناختی که از پس از این ویرانی در امت به وجود آمد بسیار بزرگ و قابل توجه است. اگر شام از درد به خود نالید دیگر اعضای بدن این امت نیز با تب و بی‌خوابی با آن همراهی کردند. همگرایی میان مسلمانان خود را به نمایش گذاشت و زندگی در این بدنه‌ی یگانه به جریان افتاد. صدای دعا از مساجد برخواست و احساسات مدفون امت باری دیگر بیدار شد، احساساتی که نزدیک بود در زیر شهوت‌های زندگی مدفون و مسخ شود و دشمنان این دین همیشه با لذت‌ها و سرگرمی‌ها سعی در تخدیر آن داشتند.
اما ناگهان این احساس از نو بیدار شد و با دیدن خون‌های گرانقدری که در سرزمین شام در جریان است در قلب‌ها به حرکت افتاد و مردم باری دیگر صادقانه به دین خود بازگشتند. راستیِ راستان آشکار شد و دست آنانی که یارای یاری رساندن نداشتند رو شد. اعتماد مردم به سازمان ملل دچار تزلزل شد و آشکار گردید که آنان جز برای منافع شخصی خود هیچ حرکتی نخواهند کرد. نه گریه‌ی کودکان و نه آه و ناله‌ی مجروحان بر قلب اربابان این سازمان‌ها تاثیر نخواهد گذاشت.
اینجا بود که قلب مومنان با این سخن حق ـ سبحانه وتعالی ـ یقین پیدا کرد که:
﴿إِن يَنصُرۡكُمُ ٱللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمۡۖ وَإِن يَخۡذُلۡكُمۡ فَمَن ذَا ٱلَّذِي يَنصُرُكُم مِّنۢ بَعۡدِهِۦۗ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ١٦٠﴾ [آل عمران: ١٦٠].
«اگر الله را یاری کنید شکست دهنده‌ای نخواهید داشت و اگر او شما را یاری نکند پس چه کسی است که پس از او شما را یاری خواهد داد؟ و [شایسته است] مومنان بر الله توکل کنند».
ای مومنان، خداوند متعال هنگام هر مصیبت از ما می‌خواهد که اشک‌ها را پاک کرده و غم‌ها را شکست داده و دوباره تجدید توبه کنیم و دچار سستی و یاس و اندوه نشویم و با تقدیرِ خداوند به مقابله با تقدیر رویم:
﴿وَلَا تَهِنُواْ وَلَا تَحۡزَنُواْ وَأَنتُمُ ٱلۡأَعۡلَوۡنَ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ ١٣٩﴾ [آل عمران: ١٣٩].
«و سست نشوید و اندوهگین نباشید که اگر مومن باشید شما بالاتر هستید».
ای مسلمانان:
شناخت جنبه‌های خیر و رحمت در این حوادث و راضی شدن به قضا و قدر الهی و تسلیم شدن در برابر آن به معنای تواکل و عجز و ناتوانی و رضایت در برابر فساد و ذلت و خواری و ترک اسباب پیروزی و عزت و کرامت نیست، بلکه چنین ایمانی باعث قوی شدن یقین به خداوند و اطمینان به یاری و تدبیر اوست.
ابتلاء و آزمایش باعث بالا رفتن درجات و پاک شدن و انتخاب شدن خوب از بد است و شهادت یعنی انتخاب شدن و برگزیده شدن از سوی خداوند متعال:
﴿وَمَا عِندَ ٱللَّهِ خَيۡرٞ وَأَبۡقَىٰٓۚ﴾ [القصص: ٦٠].
«و آنچه نزد الله است بهتر و ماندگارتر است».
امید در پی درد می‌آید و به اندازه‌ی سختی‌ها یقین به نزدیکی فَرَج افزایش می‌یابد. بدان که پیروزی به همراه صبر است و گشایش به همراه سختی است و همراه هر سختی، آسانی است.
به واسطه‌ی صبر یاری آسمانی میسر می‌شود:
﴿بَلَىٰٓۚ إِن تَصۡبِرُواْ وَتَتَّقُواْ وَيَأۡتُوكُم مِّن فَوۡرِهِمۡ هَٰذَا يُمۡدِدۡكُمۡ رَبُّكُم بِخَمۡسَةِ ءَالَٰفٖ مِّنَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ مُسَوِّمِينَ ١٢٥﴾ [آل عمران: ١٢٥].
«آری اگر صبر پیشه کنید و تقوا ورزید و آنان با همین جوش [و خروش] بر شما بتازند، پروردگارتان با پنج‌هزار فرشته نشاندار شما را یاری خواهد کرد».
و با صبر است که آزار دشمنان بی‌تاثیر می‌شود:
﴿وَإِن تَصۡبِرُواْ وَتَتَّقُواْ لَا يَضُرُّكُمۡ كَيۡدُهُمۡ شَيَۡٔاۗ﴾ [آل عمران: ١٢٠].
«اگر صبر کنید و تقوا پیشه ورزید نیرنگ آنان به شما زیانی نخواهد رساند».
خداوند متعال ثنای کسانی را گفته است که در سختی و مصیبت و هنگام دشواری شکیبایی می‌ورزند و فرموده است:
﴿أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ صَدَقُواْۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُتَّقُونَ ١٧٧﴾ [البقرة: ١٧٧].
«آنان کسانی هستند که راستی پیشه کرده‌اند و آنان همان متقیانند».
هیچ جایگزینی برای صبر نیست و هیچ راه چاره‌ای جز صبر وجود ندارد. باید در برابر سختی‌ها و خشم و نومیدی و یأسی که گاه در پی این حوادث رخ می‌دهد صبر پیشه کرد. باید صبر پیشه کرد و یکدیگر را به آن توصیه نمود. ناگزیر باید در برابر تلاش ستمگران که سعی در شکست صبر مومنان دارند ایستادگی نمود.
حال که اهلِ باطل بر باطلِ خود اصرار می‌کنند و همچنان به راه کج خود ادامه می‌دهند چه شایسته است که اهل حق بیشتر صبر کنند و بیشتر بر آن اصرار ورزند:
﴿إِن تَكُونُواْ تَأۡلَمُونَ فَإِنَّهُمۡ يَأۡلَمُونَ كَمَا تَأۡلَمُونَۖ وَتَرۡجُونَ مِنَ ٱللَّهِ مَا لَا يَرۡجُونَۗ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا ١٠٤﴾ [النساء: ١٠٤].
«اگر شما درد می‌کشید آنان نیز همانگونه که شما درد می‌کشید، درد می‌کشند [اما] شما از الله امیدی دارید که آنان ندارند، و همانا الله بسیار دانا و حکیم است».
پس ای اهل شام «به الله استعانت جویید و صبر پیشه کنید. همانا زمین از آن الله است که آن را به هر کدام از بندگانش که بخواهد می‌دهد و پایان [نیک] از آن متقیان است» [الأعراف: ١٢٨].
خداوند عزوجل شام و اهل آن را برای پیامبرش تضمین کرده است و هرکس که خداوند کفالتش را بر عهده گیرد هرگز ضایع نخواهد شد و وصف برکتی که از شام در کتاب و سنت آمده است بشارت‌دهنده‌ی این است که دوران فتنه و طغیان در آن به طول نخواهد انجامید زیرا این سرزمین، سررزمینِ برکت و امنیت و ایمان است.
شام همیشه در تاریخ خود قبرستان متجاوزان بزرگ و کوچک بوده است. صلیبیان و مغولان در آن شکست خوردند و رومیان نیز در حوادث آخر الزمان در همین سرزمین شکست خواهند خورد و در همین سرزمین دجال و پیروان وی از یهود به هلاکت خواهند رسید. رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ نیز فساد شام را علامت رفتن خیر و نیکی از همه‌ی امت دانسته و صلاح و خیر آن را بشارتی برای صلاح همه‌ی امت دانسته است و امروزه می‌بینیم که بشارت‌ها از پی هم می‌آیند و شب‌ها آکنده از امید و آرزوهاست.
ما با اطمینان و یقینی که نسبت به یاریِ خداوند نسبت به دوستان و اولیایش و دفاع او از آنان داریم، قسم یاد می‌کنیم که سختی و بلا بر قومی که حاجات خود را با خداوند در میان گذاشته‌اند و او را صدا زده‌اند، ادامه نخواهد یافت:
﴿وَمَن يَعۡتَصِم بِٱللَّهِ فَقَدۡ هُدِيَ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ ١٠١﴾ [آل عمران: ١٠١].
«و هرکه به الله تمسک جوید به راهی راست هدایت شده است».
﴿وَكَانَ حَقًّا عَلَيۡنَا نَصۡرُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٤٧﴾ [الروم: ٤٧].
«و این حقی است بر عهده‌ی ما که مومنان را یاری دهیم».
﴿وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ ١٧٣﴾ [الصافات: ١٧٣].
«و همانا بی‌تردید لشکریان ما پیروزند».
﴿وَلَيَنصُرَنَّ ٱللَّهُ مَن يَنصُرُهُۥٓۚ﴾ [الحج: ٤٠].
«بی‌تردید الله هرکه او را یاری کند، یاری می‌کند».
﴿إِنَّا لَنَنصُرُ رُسُلَنَا وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَيَوۡمَ يَقُومُ ٱلۡأَشۡهَٰدُ ٥١﴾ [المؤمن: ٥١].
«ما بی‌تردید پیامبران‌مان و کسانی را که ایمان آورده‌اند در زندگی دنیا و در روزی که شاهدان به پا می‌خیزند، یاری می‌دهیم».
انتظار فرج از بزرگ‌ترین عبادت‌هاست و یاس و نومیدی از رحمت خداوند از گناهان بزگ است. شایسته است که مومنان قلب خود را از خوش‌بینی به نزدیکی پیروزی و یقین به پایان کار ظالمان آکنده سازند:
﴿فَلَا تَعۡجَلۡ عَلَيۡهِمۡۖ إِنَّمَا نَعُدُّ لَهُمۡ عَدّٗا ٨٤﴾ [مريم: ٨٤].
«پس بر آنان عجله مکن. همانا ما [روزها] را برای آن‌ها می‌شماریم».
خداوند برای بندگان خود اراده‌ی پیروزی‌ای بزرگ‌تر از آنچه انتظارش را دارند نموده است:
﴿وَمَن يَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِ فَهُوَ حَسۡبُهُۥٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ بَٰلِغُ أَمۡرِهِۦۚ قَدۡ جَعَلَ ٱللَّهُ لِكُلِّ شَيۡءٖ قَدۡرٗا ٣﴾ [الطلاق: ٣].
«هرکه بر الله توکل کند، او برایش کافی است. همانا الله به انجام رساننده‌ی امر خود است، بی‌تردید الله برای هر چیزی اندازه‌ای مقرر کرده است».
و در پایان درود و سلام فرستید بر آن پیامبر مصطفی، و رسول مجتبی؛ خداوندا درود و سلام و برکت ارزانی دار بر بنده و پیامبرت محمد و بر اهل بیت و صحابه‌ی نیک و پاک وی. خداوندا از آن امامان هدایتگر و خلفای راشدین، ابوبکر و عمر و عثمان و علی، و از دیگر صحابه‌ی پیامبرت و کسانی که بر راه و روش آن‌ها روند و پیرو سنت آنان باشند.
خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده، خداوندا اسلام و مسلمانان را عزت ده، و شرک و مشرکان را خوار گردان، و این سرزمین و دیگر سرزمین‌های مسلمان را در امن و امان بدار.
خداوندا هرکه را برای ما و برای سرزمین ما قصد سوء یا تفرقه دارد، نیرنگش را به خود او بازگردان و تدبیرش را عامل نابودی‌اش قرار ده.
خداوندا ما را در سرزمین‌هایمان ایمن گردان و مسئولان ما را اصلاح نما.
معبودی به حق نیست جز الله که بزرگ و شکیبا است، معبودی به حق نیست جز الله که پروردگار عرش عظیم است، معبودی به حق نیست جز الله که پروردگار آسمان‌ها و پروردگار عرش بزرگوار است، خداوندا معبودی به حق جز تو نیست، پناهت با عزت است، و ثنایت جلیل است و نام‌هایت مقدس، خداوندا ای آنکه لشکرت شکست نمی‌خورد و وعده‌ات خلاف نمی‌شود و امرت برگشت ناپذیر است، تو پاک و بی‌عیبی و ستایش ویژه‌ی توست.
خداوندا اوضاع مسلمانان را در هر جا که هستند بهبود بخش، خداوند اوضاع آنان را در سوریه بهبود بخش، خداوندا آنان را بر حق و هدایت متحد گردان و ترسشان را از بین ببر و گرسنه‌شان را غذا ده و آبرو و ناموسشان را حفظ کن و قلبشان را محکم بدار و قدم‌هایشان را ثابت بگردان و آنان را بر متجاوزان پیروز گردان. خداوندا محاصره‌شان را بشکن... خداوندا فرجت را نزدیک گردان، خداوندا فرجت را نزدیک گردان.
خداوندا ما برادران و خواهرانمان در سوریه را به تو می‌سپاریم، خداوندا خون‌هایشان، ناموسشان را به تو می‌سپاریم، ای آنکه امانتش ضایع نمی‌شود. خداوندا از تو یاری تو را بریا بندگان مستضعف مظلومت خواهانیم. خداوندا یتیمان و بیوه‌زنان و ستم‌دیدگان را یاری ده. خداوندا رحمتت را، رحمتت را، ای ارحم الراحمین، ای ناصر مظلومان.
خداوندا طاغوتیان ستمگر را نابود ساز، خداوندا آنان را نابود ساز که هرگز یارای ناتوان ساختن تو را ندارند، خداوندا عذابت را بر قوم ستمگر نازل گردان.
خداوندا دینت را و کتابت را و سنت پیامبرت و بندگان مومنت را یاری ده.
خداوندا مستضعفان مسلمان را در هر جای دنیا که هستند یاری ده و آنان را بر حق و هدایت متحد گردان.
«پروردگارا ما را در دنیا و آخرت نیکی عطا کن و از آتش دوزخ دور بدار»
[البقرة: ٢٠٢].
خداوندا گناهان ما را بیامرز و عیب‌های ما را بپوشان، و کارهای ما را آسان گردان، و ما را به آن خواسته‌هایی که سبب خشنودی توست برسان. پروردگارا ما را و پدران و مادران ما و نسل و ذریه‌ی ما را مورد مغفرت خود قرار ده که همانا تو شنونده‌ی دعایی.
از الله مغفرت می‌خواهیم، از الله مغفرت می‌خواهیم، از الله که معبودی به حق جز او نیست آمرزش می‌خواهیم و به سوی او توبه می‌کنیم.
خداوندا تویی آن معبود حقیقی که معبودی به حق جز تو نیست، تو بی‌نیازی و ما نیازمند، باران را بر ما نازل گردان و مار از نومیدان مگردان، باران را بر ما فرو ریز و ما را از نومیدان مگردان، خداوندا ما را باران ده، خداوندا بارانی خوش و پی در پی و فراگیر و سودمند و بی‌زیان که با آن بندگان را سیراب کنی و سرزمین‌ها را زنده گردانی.
خداوندا آن را باران رحمت بگردان نه باران عذاب و بلا و نابودی و غرق.
پروردگارا از ما بپذیر که همانا تو شنوا و بینایی و از ما توبه پذیر که همانا تو بسیار توبه پذیر و مهربانی.
پاک و بی‌عیب است پروردگارت از آنچه به دروغ وصفش می‌کنند و سلام بر پیامبران والحمدلله رب العالمین.