خطبه‌ی اول:
ستایش ویژه‌ی خداوند است، او را ستوده و از او یاری جسته و آمرزش می‌خواهیم و از بدی‌های خود و اعمال ناشایستمان به او پناه می‌بریم. الله هرکه را هدایت کند او گمراه‌گری نخواهد داشت و هرکه را گمراه سازد او هدایتگری نخواهد یافت و گواهی می‌دهم که معبودی به حق نیست جز الله و محمد، بنده و پیامبر اوست، درود و سلام بسیار خداوند بر او و بر اهل بیت و یاران او باد.
اما بعد:
ای بندگان خدا، تقوای او را آنگونه که شایسته است پاس دارید که هرکه تقوای پروای پروردگار داشته باشد درجاتش بالا رود و عاقبتش نیک گردد.
ای مسلمانان:
هرگاه خداوند اراده کند بنده‌اش را با شناخت و محبت خود بزرگ دارد سینه‌‌ی او را برای پذیرش صفات خود گشاده می‌گرداند و از جمله صفات او ـ سبحانه و تعالی ـ کَرَم و بذل خیر بسیار و عطای جزیل است و همچنین شکر از صفات اوست، که کار کم را شکر گفته و برای آن پاداش بسیار و چند برابر عطا می‌فرماید:
﴿إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٞ شَكُورٌ ٣٤﴾ [فاطر: ٣٤].
«همانا پروردگار ما بسیار آمرزنده و بسیار شکرگزار است».
کمترین میزان چند برابر شدن نیکی‌ها توسط خداوند، ده برابر شدن آن، و به دست آوردن بهشت‌های پرنعمت است. انسان مسلمان هیچ کار نیکی را کم نمی‌شمارد زیرا او نمی‌داند کدام عمل او باعث بهشتی شدن او می‌شود و رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ ما را چنین توصیه می‌کند که: «هیچ کار نیکی را حقیر مدان» [به روایت مسلم].
حافظ ابن حجر ـ رحمه الله ـ می‌گوید: «برای انسان مسلمان شایسته است که در انجام هیچ خیری زهد نورزد و برای دوری از هیچ گناهی کوتاهی نکند، زیرا او نمی‌داند با کدام نیکی رحمت خداوند را به دست می‌آورد و با کدام بدی دچار خشم او خواهد شد».
خداوند متعال برای انجام برخی از اعمال آسان پاداش‌های چند برابری را قرار داده است زیرا توحید، دین اهل فطرت است و پاداش آن بهشت؛ رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ می‌فرماید: «هرکه در حالی به دیدار خداوند برود که چیزی را با او شریک نساخته است وارد بهشت می‌شود» [به روایت مسلم] و می‌فرماید: «هرکه آخرین سنخنش در دنیا «لا إله إلا الله» باشد به بهشت داخل می‌شود».
خداوند متعال در برابر فروع عبادات که هر روز و شب تکرار می‌شوند گناهان را می‌بخشد و درهای بخشت را باز می‌کند. پاکی را نصف ایمان دانسته و مسواک زدن باعث رضایت او می‌شود و «هرکه وضو گیرد و به نیکی آن را انجام دهد گناهانش از بدن او خارج می‌شود تا آنکه از زیر ناخن‌هایش بیرون می‌آید و هرکه پس از پایان یافتن وضو بگوید: «أشهدُ أن لا إله إلا الله، وأن محمدًا عبدُ الله ورسوله» درهای هشتگانه‌ی بهشت برای او گشوده می‌شود که از هر کدام که بخواهد وارد شود» [به روایت مسلم]. و «هرکه وضو گیرد و به نیکی آن را به جا آورد سپس با حضور قلب دو رکعت نماز به جای آورد بهشت بر او واجب می‌شود» [به روایت نسائی].
خداوند متعال گام‌های شخص به سوی نماز را چنین به شمار می‌آورد که یکی از آن‌ها گناهی را پاک می‌کند و دیگری یک درجه بر درجات او می‌افزاید و کسی که برای نماز اذان دهد تا جایی که صدایش می‌رود مورد آمرزش قرار می‌گیرد و هر تر و خشکی برای او گواهی می‌دهد و هرکه صدای موذن را شنید و به مانند آنچه او گفت به زبان آورد اجری به مانند اجر وی خواهد داشت و «هنگامی که موذن «أشهد أن محمداً رسول الله» می‌گوید، هر کس صدایش را بشنود بگوید: «وأنا أشهدُ، رَضِيتُ باللهِ ربًّا، وبِمُحمَّدٍ رَسولاً، وبِالإسلامِ دينًا» گناهش آمرزیده می‌شود» [به روایت مسلم].
همچنین به سبب فضیلت نماز و جایگاه والای آن اجر آن نیز عظیم است، هرکه صبح و شب به مسجد رود با هر رفتن او برایش بساز یک مهمانی در بهشت آماده می‌شود و نماز جماعت بر نماز انفرادی بیست و هفت درجه برتری دارد و هرکه نماز صبح را به جای آورد تا شب در عهد و امان خداوند است.
هر که بر نماز عصر پایبندی نماید اجر او دوبرار می‌شود. رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ می‌فرماید: «این نماز بر کسانی که پیش از شما بودند عرضه شد پس آن را ضایع ساختند پس هرکه بر آن محافظت نماید اجر وی دو برابر خواهد بود» [به روایت مسلم].
و هرکه نماز عشاء را در جماعت به جای آورد به مانند آن است که نصف شب را نماز گزارده است و هرکه نماز صبح را در جماعت به جای آورد به مانند آن است که همه‌ی شب را در نماز بوده است.
دو رکعت پیش از نماز فجر بهتر از دنیا و مافیها است و هرکه در یک شبانه روز ١٢ رکعت نمازهای سنت را به جای آورد خداوند برای او خانه‌ای در بهشت می‌سازد و دو رکعت ضحی (یعنی چاشت) شکر نعمت همه‌ی مفاصل انسان را ادا می‌کند.
همچنین خداوند متعال در نماز اذکاری قرار داده است که پاداش‌هایی چند برابر دارد. مردی پشت سر پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ به نماز ایستاد پس هنگامی که سرش را از رکوع بلند کرد گفت: «ربَّنا ولك الحمدُ حمدًا كثيرًا طيبًا مُبارَكًا فيه» پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمود: «سی و چند فرشته را دیدیم که از هم سبقت می‌گیرند که کدام یک زودتر آن را بنویسد» [به روایت بخاری].
آمین گفتن به همراه امام در آخر سوره‌ی فاتحه در نماز اگر با آمین گفتن ملائکه همراه شود باعث آمرزش شخص می‌شود.
و «هرکه آیة الکرسی را پس از هر نماز بخواهند چیزی میان او بهشت نیست مگر مرگ» [به روایت نسائی].
و هرکه پس از نماز مغرب هفت بار بگوید: «اللهمَّ أجِرني من النّار» اگر همان شب بمیرد از آتش نجات می‌یابد، و هرکه آن را پس از نماز صبح بگوید و همان روز بمیرد از آتش نجات می‌یابد.
کتاب خدا، کتابی است مبارک که هرکه هر چه بیشتر به آن نزدیک شود مقامش والا شود، و هرکه حرفی از آن بخواند برای هر حرف آن یک حسنه دارد و هر حسنه ده برابر می‌شود، و ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١﴾ معادل یک سوم قرآن است و هرکه آن را دوست بدارد بهشتی است. مردی از انصار گفت: «ای رسول خدا! من آن را (یعنی سوره‌ی اخلاص را) دوست می‌دارم» رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمود: «دوست داشتن آن باعث وارد شدن تو به بهشت گردید» [به روایت بخاری].
«در روز قیامت به قاری قرآن گفته می‌شود: بخوان و بالا برو و به ترتیل بخوان چنانکه در دنیا به ترتیل می‌خواندی زیرا منزلت تو نزد آخرین آیه‌ای است که می‌خوانی» [به روایت ابوداوود].
اسلام رابطه‌ی برادری و محبت میان مسلمانان را بزرگ داشته و اجر فراوانی برای کسانی که آن را محکم سازند قرار داده است، برای همین هر دو مسلمانی که به هم برسند و با هم مصافحه کنند مورد آمرزش قرار می‌گیرند.
و «هنگامی که مسلمانی به عیادت برادر مسمان خود رود در همچنان در خُرفه‌ای از بهشت است» گفتند: خرفه‌ی بهشت چیست ای رسول خدا؟ فرمود: «ثمرات آن» [به روایت مسلم].
سخن نیک نیز خود یک صدقه است. و هرکه در تشییع جنازه شرکت کند تا بر آن نماز گزارند یک قیراط اجر دارد و هر قیراط به اندازه‌ی کوه احد است و هرکه تا دفن آن بماند دو قیراط اجر دارد.
هر که به مسلمانان نیکی کند و دین خدا را یاری دهد پیروز شده و مقام والا یافته است، هرکه برای خداوند مسجدی بسازد برای او خانه‌ای در بهشت ساخته می‌شود و هرکه یتیمی را کفالت کند در بهشت همراه رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ خواهد بود، و «تلاش کننده برای بیوه‌زنان و مسستمندان به مانند کسی است که نماز می‌گذارد و خسته نمی‌شود و به مانند روزه‌داری است که افطار نمی‌کند» [متفق علیه].
آنکه صدقه می‌دهد صدقه‌اش نزد خداوند عظیم می‌شود، خرمایی که صدقه داده می‌شود به خداوند می‌رسد و خداوند آن را پرورش داده تا به اندازه‌ی یک کوه می‌گردد و هرکه صدقه‌ای دهد و آن را مخفی دارد حتی اگر کم باشد، خداوند در روز قیامت او را در سایه‌ی عرش خود می‌دارد.
و هرکه به انجام‌دهنده‌ی نیکی بگوید: «جزاك الله خیرا» او را ثنای بسیار گفته است.
اصلاح میان خویشان و آشنایان و دیگر مردم بهتر از درجه‌ی روزه و نماز و صدقه است، و به سبب بزرگی حُرمت مسلمان نزد خداوند، هرکه آزاری را از او دور کند به بهشت وارد شود. رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ می‌فرماید: «مردی را دیدم که در بهشت گردش می‌کرد، به سبب آنکه درختی را که باعث آزار مردم بود از راه آن‌ها برداشته بود» [به روایت مسلم].
بلکه حتی اگر کسی به حیوانات نیکی کند خداوند، او را شاکر می‌شود: «مردی سگی دید که از تشنگی لَه لَه می‌زد پس او را آب داد، پس خداوند، او را سپاس گفت و آمرزید» [به روایت بخاری].
همچنین خداوند متعال از روی کَرَم و بزرگواری خویش کلماتی اندک از اذکار را برگزیده و اجر آن را بسیار قرار داده است، «الحمدلله» ترازوی عمل را پر می‌کند، و هرکه بگوید: «سُبحانَ الله العظیمِ وَبِحمدِه» برای او در بهشت نخلی کاشته می‌شود.
«سبحانَ الله وَبِحَمدِه، سُبحانَ اللهِ العَظیم» دو ذکری هستند که بر زبان سبک و در ترازوی عمل، سنگین و نزد خداوند رحمان محبوبند.
و هرکه در یک روز صد بار بگوید: «سُبحانَ اللهِ وَبَحَمِده» گناهانش پاک می‌شود حتی اگر به مانند کف دریا باشد.
و «هرکه صد بار «سُبحانَ الله» بگوید، برای او هزار نیکی نوشته یا هزار بدی از او پاک می‌شود» [به روایت مسلم].
«لا حول ولا قوة إلا بالله» گنجی از گنج‌های بهشت است و «سُبحان الله، والحمدُ لله، ولا إله إلا الله، والله أكبرُ» محبوب‌ترین سخن نزد خداوند است، و رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ درباره‌ی آن می‌فرماید: «[این سخن] برای من محبوب‌تر از همه‌ی چیزهایی است که خورشید بر آن طلوع کرده است» [متفق علیه].
رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ خطاب به جویریه ـ رضی الله عنها ـ که از طلوع فجر تا بالا رفتن آفتاب به ذکر خداوند می‌پرداخت فرمود: «من پس از تو چهار سخن را سه بار تکرار کردم که اگر با آنچه تو گفتی وزن شود به مانند آن سنگینی کند: «سُبحان الله وبحمده عددَ خلقِه، ورِضا نفسِه، وزِنةَ عرشِهِ، ومِدادَ كلماته»» [به روایت مسلم].
و هرکه ده بار بر پیامبر خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ درود فرستد خداوند به سبب آن بر وی ده درود خواهد فرستاد.
نعمت‌های خداوند پی در پی در حال فرو آمدن است، و هرکه در هنگام صبح بگوید: ««اللهمَّ ما أصبَحَ بي مِن نِعمةٍ فمِنكَ وحدَكَ لا شريك لك، فلكَ الحمدُ ولك الشكر» (خداوندا هر نعمتی که این صبح به من ارزانی داشتی تنها از توست که شریکی نداری، پس ستایش و سپاس از آن تو است) شکر آن روز را به جای آورده است و هرکه مانند آن را به وقت شب بگوید، شکر شبش را به جای آورده است» [به روایت ابوداوود].
خداوند متعال انسان مسلمان را دوست دارد و او را گرامی داشته و از او دفاع می‌کند و اسبابی را برای محافظت او از دست دشمانش قرار داده است، برای همین آیاتی کوتاه نازل نموده که انسان را در شب و روز، و در منزلش و در هنگام خواب حفظ می‌کند؛ مُعَوَذتین (یعنی سورهای فلق و ناس) به سانِ دژهایی محکمند که هیچ کس در شب و روز به قلعه‌ای محکم‌تر از آن پناه نبرده است و هرکه دو آیه از آیات پایانی سوره‌ی بقره را بخواند او را از هر بدی حفظ می‌کند و هرکه آیة الکرسی را پیش از خواب بخواند همچنان از سوی خداوند نگهبانی خواهد داشت تا صبح کند.
همینطور خداوند ـ سبحانه وتعالی ـ دعاهایی را مشروع گردانده است که هرکه آن‌ها را حتی اگر در حال راه رفتن است بر زبان بیاورد از هر بدی حفظ خواهد شد. رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ می‌فرماید: «هرکه در منزلگاهی فرود آید و بگوید: «أعوذُ بكلمات الله التامَّات من شرِّ ما خلَق» هیچ چیزی به زیانی نخواهد رساند تا هنگامی که از آن منزلگاه برود» [به روایت مسلم].
و «هرکه از خانه‌ی خود خارج شود و بگوید: «بسم الله، توكَّلتُ على الله، لا حول ولا قوة إلا بالله» ملائکه به او می‌گویند: «کفایت شدی و حفظ شدی» و شیطان از او کناره می‌گیرد» [به روایت ترمذی].
رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ می‌فرماید: «هرکه از خداوند سه بار بهشت را بخواهد، بهشت می‌گوید: خداوندا او را به بهشت داخل ساز، و هرکه سه بار از آتش به خداوند پناه برد آتش می‌گوید: خدایا او را از آتش دور ساز» [به روایت ترمذی].
و خداوند متعال با نعمت‌های فراگیرش بر بنده منت می‌نهد اما اگر بنده پس از همین نعمت خداوند را بر آن شکر گوید خداوند گناهانش را می‌آمرزد. رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ می‌فرماید: «هرکه غذایی بخورد و بگوید: «الحمدُ لله الذي أطعمَني هذا ورَزَقنيه من غير حولٍ مني ولا قوةٍ» گناهان گذشته‌اش آمرزیده می‌شود» [به روایت ترمذی].
خداوند متعال همینطور نَفحات خود را در مجالس مردم نیز گسترده است تا آنکه پس از سخنان بیهوده‌ای که می‌گویند پرونده‌هایشان باز سفید و پاک شود: «هرکه در مجلسی نشیند و سخنان گناه گوید سپس پیش از آنکه برخیزد بگوید: «سبحانك الله وبحمدك، أشهد أن لا إله إلا أنت، أستغفِرُك وأتوبُ إليك» گناهان او در آن مجلس آمرزیده می‌شود» [به روایت ترمذی].
همینطور خداوند متعال با منتی که بر بندگان دارد زمان‌های باارزشی را قرار داده است که دعا در آن رد نمی‌شود: خداوند متعال در هر شب بر بندگان خود منت می‌نهد و هر چه بخواهد به آن‌ها عطا می‌کند. رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ می‌فرماید: «همانا در هر شب ساعتی است که در آن هیچ مسلمانی از خداوند امر خیری از دنیا و آخرت نمی‌خواهد مگر آنکه آن را به وی عطا می‌کند و آن در هر شب است» [به روایت مسلم].
و «در پایان هر شب پروردگار ما به آسمان دنیا فرو می‌آید و می‌گوید: کیست که مرا دعا کند تا او را استجابت نمایم و کیست که از من بخواهد تا به او عطا کنم و کیست که از من آمرزش بخواهد تا او را بیامرزم» [متفق علیه].
و در ساعت پایانی روز جمعه نیز از روی بزرگواری خود دعاها را استجابت می‌کند، و در هر سال شب قدر را مخصوص گردانده است که هرکس با ایمان و از روی اخلاص آن را به پا دارد گناهان گذشته‌اش آمرزیده می‌شود.
روزه‌ی روز عرفه نیز کفاره‌ی گناهان دو سال است، و روزه‌ی عاشورا گناهان سال گذشته را تکفیر می‌کند و سه روز روزه‌ی هر ماه به مانند روزه گرفتن همه‌ی سال است و یک عمره در رمضان معادل یک حج است.
همچنین خداوند متعال مکان‌هایی را با چند برابر کردن نیکی‌ها در آن‌ها، برتری داده است. یک نماز در مسجدالحرام بهتر از صدهزار نماز است، و نمازی در مسجد پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ بهتر از هزار نماز است و نمازی در مسجدالاقصی بهتری از پانصد نماز است و هرکه در خانه‌اش وضو گیرد و سپس به مسجد قبا بیاید و دو رکعت نماز بگذارد برای وی به مانند اجر یک عمره خواهد بود.
در زمانه‌ی فتنه‌ها و سختی‌ها خداوند عزوجل اجر و پاداش اعمال نیک را نیز چند برابر می‌کند زیرا کسی که در آخر الزمان به دینش چنگ بزند اجر پنجاه صحابی را خواهد داشت و «عبادت در هنگام فتنه‌ها مانند هجرت به سوی پیامبر است» [به روایت مسلم].
از سوی دیگر هر کس به سبب عذری از انجام کار نیکی ناتوان گردد در حالی که نیتش صادقانه است خداوند متعال از روی بزرگواری خویش به او اجر عمل کننده را خواهد داد حتی اگر آن را انجام نداده باشد، «پس هرکه صادقانه از خداوند شهادت را بخواهد خداوند او را به منزلت شهدا خواهد رساند حتی اگر در بستر خود بمیرد» [به روایت مسلم].
و هرکه آرزو کند که مالی داشت تا آن را صدقه دهد اجر صدقه‌دهندگان را به دست خواهد آورد و هرکه کسی را دوست بدارد با او محشور خواهد شد حتی اگر به مانند او نباشد. انس بن مالک ـ رضی الله عنه ـ می‌گوید: پس از اسلام آوردن از هیچ چیزی بیشتر این سخن رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ شاد نشدیم که فرمود: «تو با کسی هستی که دوستش داری» انس می‌گوید: «من نیز خداوند و پیامبرش و ابوبکر و عمر را دوست دارم و امیدوارم به همراه آنان محشور گردم حتی اگر به مانند آنان عمل نکرده باشم».
همینطور هنگامی که انسان به سفر رود یا بیمار شود خداوند اجر او را چنان که سالم و در شهر و کاشانه‌ی خود باشد می‌نویسد.
غم و اندوه نیز گناهان را می‌زداید و بلکه بالاتر از آن، از روی فضل بزرگ خداوند هرکه اراده‌ی قوی برای انجام کاری نماید و آن را انجام ندهد برای وی یک نیکی کامل نوشته خواهد شد، و هرکه قصد انجام کار بدی کند و آن را انجام ندهد خداوند نزد خود برای وی یک نیکی می‌نویسد».
ای مسلمانان:
موفق کسی است که کَرَم و شُکر خداوند را بفهمد و به مقتضای صفات او عمل نماید و به سوی انجام نیکی‌ها سبقت جوید تا از سبقت جویان به سوی بهشت گردد و هرکه اعمال صالحه‌ی خود را تنوع بخشد لذت‌هایش در آخرت نیز متنوع خواهد شد و کار نیک با اخلاص چند برابر می‌شود و علامت قبولی کار نیک انجام دادن کار نیک دیگری پس از آن است.
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم:
﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَظۡلِمُ مِثۡقَالَ ذَرَّةٖۖ وَإِن تَكُ حَسَنَةٗ يُضَٰعِفۡهَا وَيُؤۡتِ مِن لَّدُنۡهُ أَجۡرًا عَظِيمٗا ٤٠﴾ [النساء: ٤٠].
«همان الله به اندازه‌ی مثقال ذره‌ای ستم نمی‌ورزد و اگر [آن ذره] کار نیکی باشد آن را چند برابر می‌کند و از نزد خود پاداش بزرگی می‌بخشد».
خداوند برای من و شما به واسطه‌ی قرآن عظیم برکت دهد و با آیات و ذکر حکیم سود رساند. این سخن را که شنیدید گفته و برای خود و شما و دیگر مسلمانان از هر گناهی آمرزش می‌خواهم پس از او آمرزش بخواهید که او بسیار آمرزنده و مهربان است.