آنچه که در روزه مستحب و پسندیده است
برای روزه دار سه چیز مستحب و پسندیده است:
اول: شتاب کردن در افطار بعد از تحقق غروب، چون پیامبر جگفته است:
«لایَزالُ النّاسُ بِخَیرٍ ما عَجَّلُوا الفِطرَ»(رواه الشیخان).
«تا زمانی که مردم بعد از غروب در افطار کردن شتاب کنند همواره در خیرند».
ابن حبان در صحیح خود روایت کرده است:
«کانَ رَسُولُ اللهِ جإِذا کانَ صائِمـاً لَم یُصَلِّ حَتّی نأتِیَه بِرُطَـبٍ أَو مَاءٍ فَیَأکُلَ أَو یَشْرِبَ، وَإِذا کانَ فِی الشِّتاءِ لَم یُصَلِّ حَتّی نَأتیهِ بِتَمْرٍ أَو مَاءٍ».
«هرگاه پیامبر جروزه بود نماز مغرب را نمی‌خواند تا این که خرمای رطب یا آب برایش می‌آوردیم که می‌خورد یا می‌نوشید، و هرگاه در زمستان روزه می‌گرفت نماز مغرب را نمی‌خواند تا این که خرما یا آب برایش می‌آوردیم.
مستحب است که زمستان با خرما یا آب افطار کرد و تابستان با خرمای رطب یا آب افطار کرد، به دلیل همان حدیث. چون شیرینی تقویت می‌کند و آب پاک می‌گرداند. و رویانی گفته است: اگر خرما را نیافت با شیرینی دیگری افطار کند، چون روزه قدرت دید چشم را کاهش می‌دهد و خرما و شیرینی موجب جبران و ترمیم آن میشود.
دوم: به تاخیر انداختن سحری خوردن چون در حدیث آمده است:
«إِنَّ تَأخیرَ السُّحُـوْرِ مِن سُنَنِ الْـمُرْسَلِینَ»(رواه ابن ماجه فی صحیحه).
«به تاخیر انداختن سحری خوردن از سنت و روش پیامبران مرسلین است».
و باز هم در حدیث آمده است:
«لا تَزالُ أُمَّتی بِخَیرٍ مَا عَجَّـلُوا الفِطرَ وَأَخَّـرُوا السُّحُورَ»(رواه أحمد فی مسنده).
«تا زمانی که امت من در افطار تعجیل کنندو سحری را به تاخیر اندازند در خیر هستند».
چون به تاخیر انداختن سحری موجب تقویت بدن و تقویت عبادت خواهد شد. با اندکی غذا خوردن یا اندکی آب نوشیدن سحری تحقق می‌پذیرد، چون در صحیح ابن حبان آمده است:
«تَسَحَّـرُوا وَلَوْ بِجُرْعَةِ مآءٍ». «سحری بخورید حتی اگر یک جرعه آب باشد». وقت سحری از نصف شب به بعد شروع میشود که رافعی در آخر کتاب ایمان چنین آورده است.
سوم: ترک سخن زشت و قبیح، چنانچه سخن زشت موجب گناه گردد حرام است و ترک آن واجب است نه مستحب، مانند غیبت و نمامی و سخن چینی و دروغگویی و غیر آن از چیزهای حرام که در صحیح بخاری آمده است:
«مَن لَم یَدَعْ قَوْلَ الزُّوْرِ وَالعَمَلَ بِهِ فَلَیْسَ لِلّهِ حاجَةُ أَنْ یَدَعَ طَعامَهُ وَشَرَابَهُ».
«هرکس نتواند در رمضان سخن دروغ و حرام را ترک کند، خداوند نیازی ندارد به اینکه او خوراک و آشامیدنی خورد را ترک کند».
و یکی از اهداف روزه پرهیز از محرمات وتهذیب نفس است. باز هم در حدیث است:
«رُبَّ صائِمٍ لَیسَ لَهُ مِن صِیامِهِ إِلَّا الْـجُوْعُ وَرُبَّ قائِمٍ لَیسَ لَهُ مِن قِیامِهِ إِلَّا السَّهرُ»(رواه الحاکم).
«بسیاری از روزه داران هستند که از روزه جز گرسنگی چیزی نصیبشان نمی‌شود و بسیاری از شب زنده داران هستند که از عبادت شب جز شب بیداری و بیخوابی چیزی نصیبشان نمی‌شود».
به این جهت باید از سخن زشت پرهیز نمود که ثواب و پاداش روزه را باطل می‌کند.