فقه آسان در مذهب امام شافعی- جلد دوم

فهرست کتاب

تقسیم غنیمت

تقسیم غنیمت

غنیمت از کلمه غنم به معنی ربح و سود گرفته شده، و شرعا به معنی مالی است که در جنگ با کافران در حال جنگ بهره مسلمین می‌گردد خواه با جنگ حاصل شود یا با ترسانیدن اسبان و شتران و استران و خران و راندن و رم دادن آن‌ها و دور ساختن کشتیها و غیر آن از وسایل جنگ. گفتیم: مالی که از کافران حربی حاصل می‌شود، پس مالی که از مرتد به دست می‌آید غنیمت نیست که بین جنگجویان تقسیم شود، بلکه فیئ است و بیت المال آن را می‌گیرد. دلیل غنیمت قول خدای است که گفت:

﴿۞وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا غَنِمۡتُم مِّن شَيۡءٖ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُۥ وَلِلرَّسُولِ[الأنفال: ۴۱].

«بدانید به راستی چیزی که به غنیمت می‌گیرید همانا یک پنجم آن از آن خدای و رسول وی است».

پس از آنکه یک پنجم غنیمت جدا شد بقیه آن بر غنیمت گران تقسیم می‌شود که به پیاده یک سهم و به سواره سه سهم داده می‌شود، «چون پیامبر جدر روز جنگ خیبر چنین کرد». (به روایت ابن ماجه و در روایت ابوداود آمده است): «سهمی از آن پیاده جنگجو و سه سهم از آن سواره که دو سهم از آن اسبش و یک سهم از آن خودش می‌باشد». و در متن بخاری چنین است: «دو سهم برای اسب نهاد و یک سهم را برای صاحب اسب» این سه سهم بهره و نصیب سواره خواه یک اسب داشته باشد یا چند اسب. چون پیامبر جتنها برای یک اسب، سهم به زبیر داد و حال آن که او در جنگ خیبر چند اسب داشت.