شرایط پاسخ مثبت دادن به ولیمه و مهمانی
اجابت دعوت ولیمه زمانی واجب یا مستحب است که شرایط زیر موجود باشد:
اول: اینکه دعوت شامل همگی عشیره و یا همسایگان و یا اهل حرفه او، فقیران و ثروتمندان آنان باشد و به گونه‌ای نباشد که، جماعتی را دعوت کرده و جماعتی دیگر را دعوت نکرده باشد و یا این که تنها ثروتمندان را دعوت کرده باشد نه فقیران را چون پیامبر جفرموده است:
«شَرُّ الطَّعَامِ طَعَامُ الْوَلِیْمَةِ یَمْنَعُهَا مَنْ یأْتِیْها وَیُدْعی إِلَیْهَا مَنْ یَأْبَاهَا».
«بدترین طعام، ولیمه‌ای است که کسانی که به آن می‌روند از آن منع شده‌اند یعنی فقیران به آن دعوت نشده‌اند، و کسانی را که به آن دعوت کرده‌اند که بدان نمی‌روند یعنی ثروتمندان را که نیازی به آن ندارند دعوت کرده‌اند» به روایت مسلم. و پیامبر جگفته است: «بدترین طعام دادن، ولیمه‌ای است که سیران (ثروتمندان) به آن خوانده شده‌اند و گرسنگان (محتاجان) از آن منع شده‌اند». (به روایت طبرانی).
دوم: آن که خود شخص را شخصا دعوت کند و یا شخصا کسی را به دعوت وی گسیل دارد. و اما هرگاه ولیمه دهنده در خانه، خود را باز گذارد و بگوید: هرکس می‌خواهد بیاید، و دعوت همگانی است اجابت و پاسخ دادن به آن واجب یا مستحب نیست.
سوم: کسی آنجا نباشد که موجب آزار و اذیت دعوت شده باشد، مثل اینکه اگر دعوت شده شخص فاضل و شریف و محترمی باشد اگر اوباش و اراذل آنجا باشند برای او اجابت واجب یا مستحب نیست.
چهارم: در آنجا کار خلاف و منکری وجود نداشته باشد، مانند شراب خواری و اسباب و آلات لهو و لعب، از قبیل ساز و دهل و رقص که اگر آن‌ها باشند اجابت واجب یا مستحب نیست. مگر این که او قادر به ازاله و برداشتن آن کارهای خلاف شرع باشد که اگر قادر به آن باشد باید حاضر شود به خاطر اجابت دعوت و ازاله و منع منکر، و این وقتی است که از منکر آگاه باشد و به آن علم داشته باشد. اما اگر نمی‌دانست و بدانجا رفت باید صاحبخانه را از منکر منع کند، اگر دست برنداشتند او خود بیرون رود و اگر بماند و بنشیند نشستن بر وی حرام است. به دلیل فرموده خداوند:
﴿فَلَا تَقۡعُدۡ بَعۡدَ ٱلذِّكۡرَىٰ مَعَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ ٦٨﴾[الأنعام: ۶۸].
«بعد از ذکر و یاد (خدا) با ستمکاران و ظالمان منشین».
پنجم: این که او را در روز اول دعوت کرده باشند، و در روز دوم اجابت واجب نیست و اجابت در روز سوم مکروه است.
ششم: باید او را مسلمان دعوت کرده باشد. پس اگر کافری وی را خوانده باشد واجب نیست، چون پذیرفتن دعوت وی اظهار محبت و دوستی با وی است و این حرام ا ست چون می‌فرماید:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُواْ عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمۡ أَوۡلِيَآءَ تُلۡقُونَ إِلَيۡهِم بِٱلۡمَوَدَّةِ﴾[الممتحنة:۱].
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید دشمنان مرا و دشمنان خودتان را به دوستی مگیرید که با آنان اظهار دوستی کنید و مهر بورزید».
﴿لَّا تَجِدُ قَوۡمٗا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ يُوَآدُّونَ مَنۡ حَآدَّ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ﴾[المجادلة: ۲۲].
«تو نمی‌یابی قوم و گروهی را که به خدای تعالی و به روز رستاخیز ایمان داشته باشند (و با وصف این) با کسانی که با خدا و رسول او در جنگ و خصومت باشند اظهار محبت کنند ودوستی بورزند».
بعضی از علمای اسلامی حرمت دوستی با کافران را شامل دوستی با فاسقان نیز می‌دانند، و همنشینی با فاسقان، مسلمان را نیز به منظور انس و آشنایی حرام می‌دانند. لذا سفیان ثوری مشغول طواف بیت الله بود که هارون الرشید سر رسید و می‌خواست طواف خانه کعبه کند که سفیان ثوری طواف خود را قطع کرد و رفت و این آیه را خوانده که: «نمی یابی قومی و گروهی را که به خدای تعالی و روز رستاخیز ایمان داشته باشند (و با وصف این) با کسانی که با خدا و رسول او در جنگند و خصومت می‌کنند اظهار محبت کنند و دوستی بورزند». و ابن ابی وراد چنین روایت کرده است. و این گروه به لفظ عام آیه استدلال کرده و تمسک نموده‌اند. و اگر جماعتی شخصی را دعوت کنند و به مهمانی بخوانند، باید به اولین دعوت کننده جواب دهد و دعوت او را بپذیرد. و اگر دعوت کنندگان با هم آمده بودند، اول کسی را در نظر بگیرد که از نظر خویشاوندی از همه نزدیکتر است و در مرتبه بعدی نزدیکی خانه و همسایگی را در نظر بگیرد.