فقه آسان در مذهب امام شافعی- جلد دوم

حکم شرعی جهاد

خداوند می‌فرماید:

﴿فَلَوۡلَا نَفَرَ مِن كُلِّ فِرۡقَةٖ مِّنۡهُمۡ طَآئِفَةٞ﴾[التوبة: ۱۲۲].

«چرا گروهی از هر دسته‌ای از مؤمنان (به جهاد) نمی‌روند (و گروهی دیگر بمانند)».

یعنی گروهی باید به جهاد بروند و گروهی دیگر کارهای زندگی مردم را بچرخانند. پس خداوند مسلمانان را تشویق می‌کند که گروهی به جهاد بروند و گروهی بمانند، و این دلیل است بر آن که جهاد فرض کفایه است نه فرض عین یعنی اگر گروهی به جهاد بروند و گروهی بمانند فرض از عهده آنان ساقط شده، و بر تک تک افراد به تنهایی واجب نیست بلکه بر جامعه مسلمین واجب می‌گردد. چون اگر جهاد فرض عین باشد و تمام مسلمانان به جهاد بروند مصالح بندگان تعطیل می‌شود و مملکت ویران می‌گردد. آری جهاد فرض کفایه است ولی گاهی اوضاعی پیش می‌آید که جهاد فرض عین می‌شود مانند این که، کافران وارد سرزمینی از سرزمینهای مسلمین شوند یا در نزدیک آن فرود آیند و آن را تهدید کنند آن وقت جهاد بر اهل آن سرزمین فرض عین می‌گردد و برآنان لازم است که به وسایل ممکن دشمن را دفع کنند، و چنانچه کافران مردی یا زنی را اسیر کنند اگرچه داخل سرزمین ما و خانه ما نشوند بر ما واجب است که در رهائی او بکوشیم اگر امید خلاص و رهائی می‌رفت، و همانگونه که اگر داخل سرزمین ما شوند واجب است که آنان را برانیم چون حرمت و احترام مسلمان بزرگتر است از حرمت و احترام سرزمین.