فقه آسان در مذهب امام شافعی- جلد دوم

فهرست کتاب

آنچه که به هنگام ذبح قربانی مستحب و پسندیده است

آنچه که به هنگام ذبح قربانی مستحب و پسندیده است

به هنگام ذبح قربانی چند چیز مستحب است:

اول: تسمیه و نام خدا را ذکر کردن بر آن، چون خداوند می‌گوید:

﴿فَكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ ٱسۡمُ ٱللَّهِ عَلَيۡهِ[الأنعام: ۱۱۸].

«بخورید از گوشت حیوان ذبح شده‌ای که نام الله بر آن ذکر شده است».

و در صحیحین آمده است: که پیامبر جبه هنگام ذبح قربانی خود گفت: «بسم الله» و اگر نام خدا را نیز نگوید حلال است، چون خداوند ذبیحه اهل کتاب را مباح کرده است و آنان غالبا نام خدا را ذکر نمی‌کنند. و در صحیحین آمده است که: «مردمانی گفته‌اند: ای رسول خدا گاهی گروهی از اعراب برایمان گوشت می‌آورند و ما نمی‌دانیم که به هنگام ذبح، نام خدا را برده‌اند یا خیر؟ پیامبر جگفت: «سَمُّوا اللهَ وَکُلُوا»«شما خود نام خدا بگوئید و از آن بخورید».

پس این دلیل است که تسمیه و ذکر نام خدا واجب نیست، چون اگر ذکر نام خدا به وقت ذبح واجب می‌بود ایشان را از خوردن آن گوشت نهی می‌فرمود.

دوم: فرستادن درود و صلوات و سلام بر پیامبر جاست که امام شافعی از مستحب بودن آن خبر داده است به قیاس بر دیگر مواضع. و چون خداوند نام او را بالا برده و عزت بخشیده است پس هر وقت نام الله بر زبان جاری گردد نیکو است که نام پیامبر نیز برده شود و نام او همراه نام خداوند بر زبان‌ها است.

سوم: مستحب است که به هنگام ذبح رو به قبله باشد و حیوان قربانی را رو به قبله ذبح کند، چون جهت قبله بهترین جهات است. و چون که پیامبر جروی قربانی خود را به سوی قبله قرار داد و ذبحش کرد.

چهارم: به هنگام ذبح، الله أکبر گفتن مستحب است. چون انس سروایت کرده است که: «پیامبرجدو قوچ را قربانی کرد که رنگ آن‌ها سیاه و سفید بود و شاخ دار بودند و هر دو را با دست مبارک خود ذبح کرد، بسم الله و الله أکبر گفت و پای شریفش را بر روی گردن آن‌ها نهاد» (به روایت شیخین).

پنجم: به هنگام ذبح قربانی مستحب است که دعا کند خداوند آن را بپذیرد و لفظ آن چنین است.

«اَللَّهُمَّ هذَا مِنْك وَإِلَیْك فَتَقَبَّل مِنِّی». «خداوندا این از تو است و برای تو است پس آن را از من بپذیر».

یعنی خداوندا این نعمتی است که تو آن را به من داده‌ای و اینک به وسیله آن به تو تقرب و نزدیکی می‌کنم.

و بر مستحب بودن آن دلیل آورده‌اند که پیامبر جبه هنگام قربانی گفت: «خداوندا! آن را از محمد و آل محمد بپذیر».

ششم: مستحب است اگر ذبح را به خوبی بداند با اقتداء بر رسول الله خود شخصاً قربانی را ذبح کند و اگر خود نمی‌تواند به نیکوئی ذبح کند شخصا در کنار آن و شاهد ذبح آن باشد، چون پیامبر جبه فاطمه دخترش گفت:

«یا فاطِمَةُ قُوْمِیْ فَاشْهَدِیْ أُضْحِیَتَك فَإِنَّهُ یُغْفَرُ لَك بِأوَّلِ قَطْرَةٍ مِنها کُلُّ ذَنْبٍ عَمِلْتِهِ وَقُوْلِی:﴿إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحۡيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٦٢ لَا شَرِيكَ لَهُۥۖ وَبِذَٰلِكَ أُمِرۡتُ وَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ ١٦٣[الأنعام: ۱۶۲- ۱۶۳] «ای فاطمه، برخیز و شاهد و حاضر ذبح قربانیت باش چون با ریختن اولین قطره خون آن هرگناهی که کرده‌ای از تو آمرزیده می‌شود و این آیه را بخوان: همانا نماز و عبادتم (قربانیم) و زندگیم و مرگم تماما از آن الله است که پروردگار جهانیان است و انباز و شریکی ندارد و به آن دستور داده شده ام و من از جمله مسلمانانم که در پیشگاه او تسلیم هستم».