چه موقع سوگند منعقد می‌گردد
وقتی سوگند دارای اثر شرعی است و منعقد می‌گردد که به نام الله یا یکی از اسماء خدا یا صفتی از صفات ذاتی الله باشد. باید دانست که اسمها سه دسته می‌باشند.
اول: اسمهایی که به الله اختصاص دارند و در حق غیر خدای اطلاق نمی‌شوند، مانند الله و رب العالمین، و صاحب روز جزا، و آفریدگار خلق، و زنده‌ای که هرگز نمی‌میرد، و امثال آن و به این کلمات قسم منعقد می‌گردد خواه به طور مطلق آن‌ها را بر زبان براند یا به قصد نام الله آن‌ها را بر زبان براند یا غیر آن.
پس هرگاه گفت: هدف و مقصودم غیر خدا بوده است بطور قطع از وی پذیرفته نمی‌شود.
دوم: اسمها و کلماتی که بر خداوند و غیر او اطلاق می‌گردند جز آنکه اغلب برای خداوند استعمال می‌شوند، مانند جبار و حق و رب و متکبر و قادر و قاهر و امثال آن. پس هرگاه به یکی از این کلمات سوگند یاد کرد و نیت و قصد و اراده خداوند از آن‌ها داشت یا بطور مطلق گفت، سوگند محسوب می‌گردد واگر از آن‌ها قصد غیر خدا را بکند قسم نیست.
سوم: اسمها و کلماتی که بر خداوند و غیرخداوند یکسان اطلاق می‌گردند مانند: حیّ و موجود و غنی وکریم وامثال آن‌ها.
در این صورت اگر بطور مطلق بگوید یا اراده غیر خدا کند سوگند نیست، و اگر از آن‌ها اراده خدا را بکند در آن خلاف است. أصح آن است که سوگند نیست، چون سوگند جز به نام معظم و اسمی از اسماء الله منعقد نمی‌گردد، و این اسمهایی که در حق خالق و مخلوق یکسان اطلاق می‌گردند دارای حرمت و عظمت نیستند. و برخی گفته‌اند: اگر اراده خدا از آن‌ها نماید سوگند است چون نیت معتبر است و اینکه می‌گویند: این گونه کلمات حرمت ندارند ممنوع است و درست نیست. و نووی چنین گفته است. و بغوی و صاحب التقریب و ابویعقوب به آن تصریح کرده‌اند.
باید دانست که سمیع و بصیر و علیم و حکیم بنابر قول أصح از جمله نوع سوم محسوب می‌شوند.