فقه آسان در مذهب امام شافعی- جلد دوم

فهرست کتاب

ضمانت

ضمانت

کلمه ضمان و ضمانت به معنی التزام و پذیرفتن چیزی است، «ضَمِنَ کَذا»یعنی به آن ملتزم شد و آن را بر خود لازم ساخت. کلمات ضامن و ضمین و کفیل و زعیم مانند کفیل آن یا زعیم آن یا حمیل آن هستم به یک معنی است یعنی آن را بر خود لازم می‌نمایم و ملتزم به آن می‌باشم.

دلیل شرعی ضمانت قرآن و سنت نبوی و اجماع امت است. خداوند می‌فرماید:

﴿وَلِمَن جَآءَ بِهِۦ حِمۡلُ بَعِيرٖ وَأَنَا۠ بِهِۦ زَعِيمٞ ٧٢[یوسف: ۷۲].

«هرکس آن را برگرداند بار یک شتر به وی داده می‌شود، و من ضامن آن و ملتزم به آن هستم» یعنی کفالت آن می‌کنم. پیامبر جفرموده است:

«وَالْعارِیَةُ مُؤَدّاةٌ وَالزَّعِیْمُ غارِمٌ».

«چیزی که عاریه داده می‌شود باید پس داده شود و برگردانده شود و کسی که ضمانت می‌پذیرد بدهکار و ملتزم به آن است». (به روایت ابوداود و ترمذی که آن را حسن دانسته. و روایت ابن حبان در صحیحش). و در بخاری آمده است که: «جنازه‌اش را پیش پیامبر جآوردند و گفتند: ای رسول خدا بر وی نماز بخوان، پیامبر جگفت: آیا ماترک و میراثی دارد؟ گفتند: ندارد. گفت: آیا بر وی وامی هست؟ گفتند: آری سه دینار. فرمود: بر یار خودتان نماز بخوانید». ابوقتاده سگفت: ای رسول خدا من پرداخت وام او را تعهد می‌کنم بر وی نماز بخوان، پس پیامبر جبر وی نماز خواند.

و در روایت نسائی آمده است که: «ابوقتاده گفت: من کفیل و ضامن بازپرداخت وام او هستم».