آنچه برای قربانی کفایت می‌کند
در قربانی کردن چند چیز شرط است:
اول: ذبح و سر بریدن.
دوم: ذابح و کسی که حیوان را سر می‌برد که حال هر دو گذشت.
سوم: وقت مخصوص آن بعدا بیان خواهد شد.
چهارم: باید حیوانی که قربانی می‌شود از شتر و گاو و گوسفند باشد، و با همه انواع آن‌ها که گاو شامل گاومیش و گوسفند شامل بز می‌گردد. و خداوند گفته است:
﴿وَيَذۡكُرُواْ ٱسۡمَ ٱللَّهِ فِيٓ أَيَّامٖ مَّعۡلُومَٰتٍ عَلَىٰ مَا رَزَقَهُم مِّنۢ بَهِيمَةِ ٱلۡأَنۡعَٰمِ﴾[الحج: ۲۸].
«باید نام خداوند را در روزهای مشخص بر ذبح چهارپایانی ببرند که خداوند روزیشان ساخته است».
و بهیمة الأنعام که در آیه آمده است عبارت است از شتر و گاو و گوسفند. و دلیل بعدی، عمل و فعل خود پیامبر جاست که از این چهارپایان قربانی کرده است و به اجماع، غیر این انواع برای قربانی کفایت نمی‌کند.
و اینک شرایطی که با حاصل شدن آن‌ها قربانی صحیح است که:
۱- گوسفندی که یک سال تمام داشته باشد بنا به قول أصح. و برخی گفته‌اند: آن است که یک سال داشته باشد یا دندان پیشین آن افتاده باشد. و برخی گفته‌اند: شش ماه داشته باشد. و برخی گفته‌اند: آن است که پشم بلند و ایستاده آن خوابیده باشد.
۲- بزی که بنا به قول أصح دو سال داشته باشد برخلاف گوسفند، چون گوشت بز کمتر از گوشت گوسفند است، لذا با دو سال جبران این کمبود می‌شود و بنابراین سن بیشتر آن معتبر است. و برخی گفته‌اند: بزی که یک سال را تمام کرده و پا به دو سالگی گذاشته باشد کفایت می‌کند، چون دندان ثنیه آن در آمده است و «ثنی» نامیده می‌شود.
۳- شتری که پنج سالگی را تمام کرده و پا به شش سالگی نهاده باشد، و این قول أصح است. و برخی گفته‌اند: پا به هفت سالگی نهاده است.
۴- گاوی که دو سال را تمام کرده و پا به سه سالگی نهاده باشد بنا به قول أصح. و برخی گفته‌اند: پا به چهارسالگی نهاده باشد. و گاو اخته شده که خایه هایش بریده شده است کفایت می‌کند چون نقصان و بریدن خایه هایش موجب بیشتر شدن گوشت و گوارایی آن می‌باشد، و گاو شاخ شکسته کفایت می‌کند خواه با شکستن شاخ هایش خون آمده باشد یا نه، چون شاخ تأثیری در گوشت ندارد و شبیه به پشم است.
و برای قربانی کردن بین ماده و نر فرقی نیست مادام که سن معتبر در آن موجود باشد. آری چنین است ولی نر بهتر از ماده است بنا به قول ارجح، چون گوشت آن گواراتر است. و یک شتر و یک گاو برای هفت نفر کفایت می‌کند چون جابر سگفت: «ما با پیامبر جدر حدیبیه یک شتر را برای هفت نفر و یک گاو را برای هفت نفر قربانی کردیم». (به روایت مسلم). و ابواسحاق گفته است یک شتر برای ده نفر کفایت می‌کند. (و در روایت بخاری آمده است چیزی که به آن گواهی می‌دهد و آن را تائید می‌کند و ترمذی آن را روایت کرده و گفته است که: حسن غریب است. و ابن القطان گفته است که: آن صحیح است). یک گوسفند برای یک نفر و اهل خانواده‌ای یا خانواده‌هایی که یک نفر نفقه‌شان را می‌دهد کفایت می‌کند.