نگا مرد به زن
نگاه مرد به زن هفت نوع است:
اول: نگاهی که به آن نیاز و حاجتی نیست. درآن صورت نگاه مرد به عورت زن بیگانه به طور مطلق حرام است. و مراد از رجل و مرد، کسی است که مذکر و بالغ باشد مراد از زن، کسی است که مؤنث و بالغ باشد، و اگر خوف فتنه و آشوب در بین باشد نگاه مرد به چهره و کف دستان نیز حرام است. و اگر خوف فتنه و آشوب نباشد در آن خلاف است که قول صحیح آن است که حرام باشد. چون همه مسلمین اتفاق نظر دارند بر این که باید زن را از بیرون رفتن به صورت سربرهنه و بدون حجاب، منع کرد و چون نظر، مظنه فتنه و آشوب است و نظر، تحریک کننده شهوت است و از نظر آراستگی شرعی سزاوار است که جلو فساد را گرفت، و از تفاصیل احوال بر می‌آید چشم دوختن حرام باشد همان گونه که خلوت با زن بیگانه حرام است. و دلیل آن معنی عام این آیه است:
﴿قُل لِّلۡمُؤۡمِنِينَ يَغُضُّواْ مِنۡ أَبۡصَٰرِهِمۡ وَيَحۡفَظُواْ فُرُوجَهُمۡ﴾[النور: ۳۰].
«بگویید به مؤمنان چشم خود را از نامحرم ببندند و شرمگاه خویش را (از ناشایست) نگاه دارند و حفظ کنند».
پسر جوان مشرف بر بلوغ، حکم بالغ را دارد چون او نیز به عورت زنان چشم می‌دوزد، و بر زنان واجب است که از مراهق و پسر جوانی که به سن بلوغ نزدیک شده است و از دیوانه، خود را در حجاب دارند و بپوشند.
و اما درباره کسی که آلت تناسلی او را بریده‌اند یا اخته شده باشد در آن خلاف است، اکثر علما برآنند که: نگاه وی به زن بیگانه به مانند نگاه مرد است به محارم خود، و قول دوم آن است که: او حکم فحل و دیگر مردان را دارد با زن بیگانه، و کسی که آلت مردانگی وی را بریده باشند یا اخته‌اش کرده باشند و یا عنین باشد که آلت مردانگی وی سست است و تحریک نمی‌شود یا پیرمرد از کار افتاده، بنا به قول اکثر علما حکم فحل را دارند.
و اما بنده و مملوک زن، بعضی گفته‌اند: بنا به قول اصّح نسبت به مالکش که زن است حکم محرم را دارد. چون بنده حضرت عایشه لکه ذکوان نام داشت به امامت نماز حضرت عایشه لمی‌ایستاد. و نووی در «نکت المهذب»گفته است: بنده زن، حکم مرد بیگانه را دارد. و ابن الرفعه نیز در «المطلب» آن را تصحیح کرده است. آنان که نگاه مرد بنده را به مالکش که زن است جایز دانسته‌اند، به شرط آن است که عبد مورد اطمینان و وثوق باشد، و در نامگذاری او با محرم سهل انگاری است. چون محرم نیست لذا اگر او با آن زن تماس پوستی حاصل کند یا آن زن با وی تماس پوستی حاصل کند وضوی هر دوی آنان باطل می‌گردد به طور قطع، و حال آن که در محرم وضو باطل نمی‌شود، و این مطالب که درباره نگاه مرد به زن ذکر کردیم وقتی است که زن آزاد باشد نه کنیز.
و اما اگر زن کنیز باشد به شرح زیر است: اگر کنیز زیبا نباشد نظر مرد، به عورت وی یعنی مابین ناف و زانوی وی حرام است، و نظر به غیر آن مکروه و ناپسند است. و اگر کنیز زیباروی باشد نظر به غیر عورت وی نیز به طور جزم مانند نظر به زن آزاد حرام است. چون آنچه که باعث حرمت نظر است، جمال و زیبائی است که مظنه فتنه و آشوب است و احتمال برانگیختن فتنه را دارد. و اگر زن آزاد پیرزن باشد، امام محمد غزالی حکم آن را مانند حکم زن جوان دانسته است چون شهوت قابل ضبط نیست. و رویانی گفته است: اگر پیرزن به درجه‌ای رسیده باشد که از نگاه به او خوف فتنه و آشوب نمی‌رود، نگاه و نظر به روی و کف دستان وی جایز است چون خداوند می‌فرماید:
﴿وَٱلۡقَوَٰعِدُ مِنَ ٱلنِّسَآءِ ٱلَّٰتِي لَا يَرۡجُونَ نِكَاحٗا﴾[النور: ۶۰].
«زنان نشسته و پیری که امید به نکاح و عمل جنسی ندارند ...».
و درباره نظر و نگاه زن به مرد بیگانه اختلاف وجود دارد.
اول: به قول رافعی، میتواند به تمام اندام مرد نگاه کند به غیر از مابین ناف و زانو که عورت مرد است.
دوم: زن هم تنها اندام‌هایی از مرد را میتواند ببیند که مرد میتواند از او ببیند. و به قول نووی این اصح است به نزد جماعتی، چون خداوند گفته است: «بگوی به زنان مؤمن که چشم خود را از نظر به نامحرم ببندند». و پیامبر جخطاب به زنان در برابر مرد کور گفت: «مگر شما کورید و او را نمی‌بینید؟ یعنی اگر او شما را نمی‌بیند شما که او را می‌بینید» (و این حدیث حسن است).