شفعه
شفعه در زبان عربی به معنی تقویت و اعانت (نیرو بخشیدن و یاری رساندن) است، چون کسی که از حق شفعه استفاده میکند نیرو مییابد و به وی یاری میشود. و در اصطلاح شرع آن است که شریک قدیمی چیزی را از شریک جدیدی به سبب مشارکت و دفع ضرر میگیرد، و به عبارت دیگر حق تملک و به ملک درآوردن قهری و زوری شریک قدیم است بر شریک جدید که این حق تملک به سبب مشارکت و دفع ضرر ثابت میشود. (به این معنی که یکی از شرکاء سهم مشاع خود را به دیگری میفروشد پس شریک جدیدی پیدا میشود و شریک قدیمی سهم شریک جدید را تملک میکند و نمیخواهد این شریک جدید به وی اضافه شود).
دلیل ثبوت حق شفعه روایتی است که بخاری ذکر کرده است.
«پیامبر جدر هر چیزی که تقسیم نشده باشد و به صورت مشاع باشد حکم به شفعه کرد و هرگاه حدود و مرز مشخص و جدا گردید آن وقت دیگر حق شفعه نیست». در روایتی دیگر آمده است:
هرگاه در زمینی یا منزلی یا باغی چنین شد ...» کلمه ربع در حدیث به معنی منزل و حایط یا دیوار به معنی باغ و بستان است.