آنچه از خوراکی‌ها حلال است و آنچه حرام است
هرچه پاک و لذیذ و طیب باشد حلال است. و طیب آن است که برای انسان فایده و بهره داشته باشد خواه خوردنی باشد یا نوشیدنی، و هرچه ناپاک و پلید باشد حرام است. پلید و خبیث آن است که زیان بخش باشد خواه خوردنی باشد یا نوشیدنی، و مراد از طیب چیزی است که نفس انسان آن را پاک و گوارا بداند و به آن میل کند و خبیث آن است که نفس انسان آن را پلید بداند و طبیعت سالم آن را از خود براند و دور سازد. و نظربه این که خداوند حلال بودن را به طیب بودن، و حرام بودن را به حبیث بودن مربوط و منوط ساخته است با عقل و خرد دانسته می‌شود و معلوم می‌گردد مقصود چیزی نیست که همه مردم آن را پاک و گوارا یا آن را ناپاک و زیان بخش بدانند چون محال است که همه مردم بر آن اجماع کنند و یکسان درباره آن نظر بدهند. چون طبیعت مردم مختلف است پس معلوم می‌شود منظور بعضی از مردم است و در اینجا طبیعت اعراب ملاک قرار می‌گیرد، چون قرآن به زبان آنان آمده و نخست آنان مخاطب قرآن بوده‌اند. سپس باید دانست که طبع عربها هم مختلف است پس اعتبار طبع همه عربها نیز غیرممکن است که ملاک قرار گیرد. پس بر می‌گردد به عربهای عصر پیامبر جهمانطور که قاضی حسین و دیگران گفته‌اند. و قاعده این است: «هر حیوانی که عربهای زمان پیامبر جآن را پاک و گوارا و مطبوع دانسته‌اند حلال گوشت است مگر اینکه شرع اسلامی آن را حرام کرده باشد».
حال این که را دانسته‌اید باید اندکی از آنچه پاکی و لذیذ و آنچه ناپاک و زیان بخش شمرده می‌شود ذکر کرد.
اما آنچه پاک و لذیذ و گوارا شمرده می‌شود فراوان است و انواع متعددی دارد که برخی اهلی و برخی وحشی می‌باشند. از جمله اهلی، شتر و گاو و گوسفند است که در آیه به آن اشاره شده است، خداوند می‌گوید:
﴿أُحِلَّتۡ لَكُم بَهِيمَةُ ٱلۡأَنۡعَٰمِ﴾[المائدة: ۱].
«حلال شد بر شما انعام (شتر و گاو و گوسفند)».
و همچنین می‌فرماید:
﴿وَٱلۡأَنۡعَٰمَ خَلَقَهَاۖ لَكُمۡ فِيهَا دِفۡءٞ وَمَنَٰفِعُ وَمِنۡهَا تَأۡكُلُونَ ٥﴾[النحل: ۵].
«چهارپایان را برای شما آفریده است که در آن‌ها برای شما چیزهایی است که شما را گرم می‌دارد و منفعتهای بسیاری در آن‌ها است برای شما و از (گوشت و شیر) آن‌ها می‌خورید».
و از جمله گوشت اسب است، چون جابر سروایت کرده است: «پیامبر جدر جنگ خیبر ما را از خوردن گوشت خران نهی کرد و خوردن گوشت اسبها را به ما اجازه داد». شیخین آن را تخریج کرده‌اند. و در روایت ابوداود آمده است: «پیامبر جما را از خوردن گوشت خران و استران باز داشت و از خوردن گوشت اسبان ما را باز نداشت». و از چهارپایان وحشی گوشت گاو و گاومیش حلال است چون پاک و لذیذ و گوارا است، و شتر و بز و گوسفند کوهی و گورخر همه حلال گوشتند و پیامبر جاز گوشت گورخر خورد و گورخر، وحشی و اهلی با هم فرق ندارند همان گونه که گوشت خر اهلی حرام است اگرچه وحشی هم گردد. و آهو و کفتار و روباه و خرگوش و موش صحرائی و موش خرما و خارپشت همگی حلال گوشتند. چون پاک و لذیذ دانسته شده‌اند و مارمولک نیز حلال است چون در حضور پیامبر جآن را خوردند و چیزی نگفت. و این بحث تتمه‌ای دارد که اگر خدا بخواهد بیان می‌شود.
و آنچه پلید و ناپاک شمرده می‌شوند بسیار فراوانند از جمله، کارها و کژدمها و دیگر حشرات و امثال آن‌ها از قبیل شپش و کک و کنه و نظایر آن‌ها، چون از جمله ناپاکیها می‌باشند و خداوند می‌فرماید: «خداوند پلیدیها و ناپاکیها را حرام می‌گرداند».