شرایط وجوب جزیه
برای وجوب جزیه پنج شرط لازم است:
اول: بلوغ است، پس عقد جزیه بر کودک نیست.
دوم: داشتن عقل است، پس عقد جزیه برای دیوانه نیست چون پیامبر جوقتی که معاذ بن جبل سرا به یمن می‌فرستاد گفت: «از هر فرد مکلفی از آنان یک دینار بگیرد» پس مفهوم آن دلالت می‌کند که از کودک و دیوانه گرفته نمی‌شود. و به علاوه خون کودک و دیوانه از ریختن محفوظ است.
سوم: آزادی است، پس جزیه را از عبد و بنده نمی‌گیرند چون عمر بن خطاب سگفت: «جزیه بر مملوک و عبد نیست» و ماوردی این سخن را به پیامبر جنسبت داده است. و به علاوه عبد و مملوک خود مال است و بر مال جزیه نیست. عبد مدبر و عبد مکاتب و نیمه عبد همچون عبدند.
چهارم: مرد بودن، پس جزیه را از زنان نمی‌گیرند چون در آیه آمده است: «با مردانی بجنگید که ایمان نمی‌آورند» که (لا یؤمنون) در آیه شامل زنان نمی‌شود، و عمر بن خطاب سبه امرای لشکر نوشت که جزیه بگیرید ولی جزیه از زنان و کودکان نگیرید. و خون زن از ریختن محفوظ است پس نیازی به جزیه و دفاع ندارد.
پنجم: باید از اهل کتاب باشند یا شبه کتاب داشته باشند مانند مجوس، چون پیامبر ج«از مجوسی جزیه گرفت و گفت: چون اهل کتاب با ایشان رفتار کنید» اما کافرانی که نه کتاب دارند و نه شبه داشتن کتاب درباره شان هست مانند، بت پرستان و خورشید و ماه پرستان و امثال آنان و مرتدان، برای آنان عقد جزیه بسته نمی‌شود چون خداوند دستور داده است که باید با تمام مشرکان جنگید تا این که مسلمان شوند، آنجا که می‌فرماید:
﴿فَٱقۡتُلُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ حَيۡثُ وَجَدتُّمُوهُمۡ وَخُذُوهُمۡ وَٱحۡصُرُوهُمۡ وَٱقۡعُدُواْ لَهُمۡ كُلَّ مَرۡصَدٖۚ فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ فَخَلُّواْ سَبِيلَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٥﴾[التوبة: ۵].
«مشرکان را هر کجا که آنان را بیابید بکشید و آنان را بگیرید و به بندشان کشید و در هر کمینگاهى براى آنان [به کمین] بنشینید. پس اگر توبه کردند و نماز بر پاى داشتند و زکات پرداختند، راهشان را [باز] گذارید. بى گمان خداوند آمرزنده مهربان است».