مساقات (آبیاری و اصلاح باغ و مزرعه در برابر بردن سهمی از محصول)
مساقات آن است که کسی با دیگری معامله کند بر این که درخت را اصلاح نگهداری کند به وسیله آبیاری و حفاظت در مقابل این که ثمره‌اش در میان آنان مشترک باشد (به شرط بردن سهمی از محصول) و دلیل جواز آن روایتی است که مسلم از ابن عمربنقل می‌کند که پیامبر ج:
«خیبر را به کسانی داد که آن را نگهداری و آبیاری کنند، به شرط بردن سهمی از میوه و کشت حاصل از آن» و در روایت آمده است: «پیامبر جنخلستان خیبر را به یهودیان خیبر داد و همچنین زمین آن را، به شرط آن که در آن کار کنند یعنی مال خودشان باشد و سهمی از آن را به پیامبر جبدهند» و در جواز و صحت عقد مساقات در نخل و نخلستان باقی نیست چون درمتن حدیث آمده است. و امام شافعی تاک و رز را نیز بر آن قیاس کرده است، به دلیل این که در هر دوی خرما و انگور زکات واجب است و این که در هر دو تخمین و تقدیر میوه امکان دارد. و برخی گفته‌اند: امام شافعی آن را از نص گرفته است و آن نص این است که: پیامبر ج«با اهل خیبر معامله نمود بر سهمی از محصول خرما و انگور آنجا». و اما درباره درختان مثمر از قبیل انجیر و زردآلو و دیگر درختان مثمر در آن‌ها اختلاف است. برخی، آن را منع کرده‌اند چون آن‌ها زکوی نیستند و زکات از آن‌ها واجب نیست. و برخی، آن را جایز دانسته‌اند، چون پیامبر ج«با اهالی خیبر معامله نمود به شرط بردن سهمی از محصول خرما و درخت آنجا». و این قول اصح است. و نووی آن را اختیار کرده است.