حیات صحابه – جلد ششم

نخستین بیانیه محمد پیامبر خدا ص

بیهقی از ابوسلمه بن عبدالرحمن بن عوف سروایت نموده، که گفت: نخستین بیانیه‏ای که رسول خدا صدر مدینه ایراد نمود، این بود که در میان ایشان برخاست، و پس از حمد وثنای خداوند طوری که سزاوار و شایسته اوست،گفت:«اما بعد،ای مردم برای نفس‏هایتان اعمال نیک تقدیم نمایید. بدانید، به خدا سوگند، که هر یکی از شما خواهد مرد و گوسفندانش را بدون شبان رها خواهد نمود، و بعد از آن پروردگارش - که ترجمانی ندارد و نه هم بازدارنده‏ای وجود دارد که از وی باز دارد- برایش می‏گوید: آیا رسولم نزدت نیامد و برایت ابلاغ نکرد، و برایت مال ندادم، و بر تو فضل ننمودم؟پس برای نفست چه تقدیم داشتی؟ آنگه وی به‌سوی راست و چپ می‏نگرد و چیزی را نمی‏بیند، باز به‌سوی پیش رویش نگاه می‏کند و جز جهنم، چیزی را نمی‏بیند. کسی که می‏تواند رویش را از آتش ولو به پاره‏ای خرمایی نگه دارد،باید این کار را بکند، و کسی که این را نمی‏یابد به حرف نیکویی این عمل را انجام دهد،چون دربدل هر نیکی ده چند،تا هفت صد چند پاداش داده می‏شود. و سلام بادا بر رسول خدا، و رحمت خدا بادا بر وی و برکت‏هایش» [۱]بعد از آن بار دیگر رسول خدا صبیانیه‏ای ایراد نمود و گفت:«ستایش از آن خداست. وی را می‏ستایم و از وی استعانت می‏جویم. به خداوند از شر نفس‏هایمان و بدی اعمال‌مان پناه می‏بریم. کسی را که خداوند هدایت نماید، گمراه کننده‏ای برایش نیست، و کسی را که گمراه نماید، هدایت کننده‏ای برایش نیست. و شهادت می‏دهم که معبود بر حقی جز خداوند واحد و لاشریک وجود ندارد. بهترین سخن کتاب خداست، کسی که خداوند قرآن را در سینه‏اش مزین و محبوب سازد، و بعد از کفر وی را وارد اسلام نماید و این کتاب را از دیگر سخنان مردم برایش برگزیند کامیاب شده است. چون این نیکوترین و بلیغ‏ترین سخن هاست. کسی که خداوند را دوست می‏دارد، دوستش بدارید. خداوند را از عمق دل‏هایتان دوست بدارید. در کلام خدا و ذکرش سستی نکنید، و قلب‏هایتان از آن سخت نگردد، چون (خداوند از هر چه می‏آفریند) چیزی را انتخاب می‏نماید و برمی گزیند، و (خداوند) آن را بهترین اعمال، بهترین عبادت، نیکوترین سخن و بهتر از هر آنچه از حلال و حرام برای مردم داده شده نامیده است. پس خداوند را عبادت کنید، به وی چیزی را شریک نیاورید، و از وی به حق بترسید. به خداوند راست بگویید، البته به بهترین سخنانی که با دهان خویش می‏گویید، و به رضای خداوند در میان‌تان دوستی کنید. اگر عهد خداوند نقض شود غضب می‏گردد، سلام بادا بر شما و رحمت خدا و برکت هایش» [۲]، این طریق مرسل است، این چنین دارالبدایه (۲۱۴/۳) آمده، و ابن عساکر از انس سنخستین بیانیه‏ای را که رسول خدا صایراد نموده، به الفاظ دیگری به شکل خلاصه چنان که گذشت روایت نموده است.

[۱] در ابن‏هشام آمده: والسلام علیکم وعلی رسول‏الله. [۲] ضعیف. بیهقی در الدلائل (۲/ ۲۴۶، ۵۲۴) که مرسل است.