حیات صحابه – جلد ششم

بیانیه‏های متفرقه وی

ابن جریر در تفسیرش (۱۶۸/۲) از هشام بن عروه روایت نموده، که گفت: عبداللَّه بن زبیر بدر بیانیه‏اش گفت: بدانید که همه عرفه به جز بطن عرنه موقف است، بدانید که همه مزدلفه به جز بطن محسر موقف است.

و ابونعیم در الحلیه (۳۳۷/۱) از عباس بن سهل بن سعد ساعدی انصاری روایت نموده، که گفت: از ابن زبیر در بیانیه‏اش بر منبر مکه شنیدم که می‏گفت: ای مردم، رسول خدا صمی‏گفت: «اگر برای فرزند آدم، وادیی از طلا داده شود، وادی دومی را نیز همراه آن دوست می‏داشته باشد، و اگر دومی برایش داده شود، سومی را همراه آن دوست می‏داشته باشد، و شکم فرزند آدم را جز خاک هیچ چیزی پر نمی‏کند، و خداوند توبه کسی را که توبه نماید می‏پذیرد» [۱۷۳].

ابوداود طیالسی (ص۱۹۵) از عطاء بن ابی رباح روایت نموده، که گفت: در حالی که ابن زبیر برای ما بیانیه می‏داد ناگهان گفت: رسول خدا صفرموده است: «یک نماز در مسجد من از هزار نماز در ماسوایش، به جز مسجد حرام افضل است، و یک نماز در مسجد حرام صدبار افضل است» [۱۷۴]. عطاء می‏گوید: ممکن صدهزار بار باشد، می‏گوید: گفتم: ای (ابو) محمد، این فضیلتی، که یاد می‏شود، فقط در مسجد حرام است یا در حرم؟ گفت: نه، بلکه در حرم، چون حرم همه‏اش مسجد است.

و احمد در مسندش (۴/۴) از وهب بن کیسان مولای ابن زبیر روایت نموده، که گفت: از عبداللَّه بن زبیر در روز عید، وقتی قبل از خطبه نماز را گزارد بعد از آن برخاست و برای مردم بیانیه داد، شنیدم که گفت: ای مردم، هر یکی از آن دو [۱۷۵]سنت خدا و سنت رسول خداص‌اند.

و احمد در مسند خویش از ثابت روات می کند که گفت: شنیدم ابن عمر در حالی که خطبه می گفت فرمود: محمد صفرمود: «هرکه در دنیا حریر بپوشد، آن را در آخرت نخواهد پوشید» [۱۷۶].

و احمد (۴/۵) از ابوزبیر روایت نموده، که گفت: از عبداللَّه بن زبیر که بر این منبر صحبت می‏نمود، شنیدم که می‏گفت: رسول خدا صوقتی در عقب نماز، یا نمازها سلام می‏گردانید، می‏گفت:

«لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ، وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ، ولا نَعْبُدُ إِلا إِيَّاهُ، اهل النِّعْمَةُ، وَالْفَضْلُ، وَالثَّنَاءُ الْحَسِنُ، لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ، وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ». ترجمه: «معبود بر حقی جز خداوند واحد و لا شریک وجود ندارد، پادشاهی و ستایش از آن اوست، و او بر همه چیز قادر و تواناست، و کسی از نیرو و توانایی جز به مدد خدا برخوردار نیست، و جز او را نمی‏پرستیم، او اهل نعمت و فضل و ثنای نیکوست. معبودی جز خدا نیست، و دین را برای وی خالص می‏گردانیم اگر چه کافران بد برند» [۱۷۷].

و احمد (۶/۴) از ثویر روایت نموده، که گفت: از عبداللَّه بن زبیر که بر منبر قرار داشت شنیدم که می‏گفت: این روز عاشوراء است، روزه‏اش بگیرید، چون رسول خدا صبه روزه گرفتن آن دستور داده است [۱۷۸].

و بخاری در الأدب (ص۱۸۶) از کلثوم بن جبر روایت نموده، که گفت: ابن زبیر برای ما بیانیه داد و گفت: ای اهل مکه، از مردانی از قریش برایم خبر رسیده، که آنان با بازیی که برایش نرد شیر گفته می‏شود، بازی می‏کنند - و او چپ دست بود - خداوند گفته است:

﴿إِنَّمَا ٱلۡخَمۡرُ وَٱلۡمَيۡسِرُ﴾[المائده: ۹۰].

ترجمه: «شراب و قمار».

و من به خدا سوگند یاد می‏کنم، هر مردی برایم آورده شود، که به آن بازی نموده باشد، او را تعذیب جسمی می‏نمایم، و لباسش را برای کسی می‏دهم که او را برایم آورده است [۱۷۹].

[۱۷۳] صحیح. ابونعیم (۱/ ۳۷۷) طبرانی در الاوسط (۵/ ۵۷) و اصل آن در بخاری (۸/ ۱۱۵) احمد (۳/ ۱۶۸) ترمذی (۳۷۹۳) از ابی بن کعب است. [۱۷۴] ضعیف. ابن ماجه (۱۴۱۳) آلبانی آن را ضعیف دانسته است. همچنین طیالسی (ص ۱۹۵) آن را روایت کرده است. [۱۷۵] یعنی هر یکی از خطبه و نماز، یا اینکه هر یکی از خطبه و تقدیم نماز بر آن. م. [۱۷۶] احمد (۴/ ۵) بخاری (۵۸۳۳). [۱۷۷] مسلم (۵۹۴). [۱۷۸] احمد (۴/ ۶). [۱۷۹] بیهقی (۱۰/ ۲۱۶).