بیانیههای امیرالمؤمنین عثمان بن عفان س
ابن سعد (۶۲/۳) از ابراهیم بن عبدالرحمن مخزومی روایت نموده است: هنگامی که با عثمان سبیعت صورت گرفت، به‌سوی مردم بیرون گردید، و برای‌شان بیانیه داد، و پس از حمد وثنای خداوند گفت: سوار شدن بار اول دشوار است، و بعد از این روز روزهایی است، اگر زنده ماندم، به روش خوب برای‌تان بیانیه خواهم داد، و ما در گذشته خطیب نبودیم، و خداوند برای‌مان علم نصیب خواهد فرمود.
و ابن جریر طبری در تاریخش (۳۰۵/۳) از طریق سیف از بدر بن عثمان از کاکایش روایت نموده، که گفت: هنگامی که اهل شوری به عثمان بیعت نمودند، وی در حالی که خیلیها شدید خفه و غمگین به نظر میخورد بیرون گردید، به منبر رسول خدا صآمد و برای مردم بیانیه داد، وی پس از حمد و ثنای خداوند و درود فرستادن بر پیامبر صگفت: شما در دار دگرگونی و مسافرت، و در باقی مانده عمرها قرار دارید، بنابراین در مدت قبل از اجلهایتان به بهترین چیزهایی مبادرت ورزید که توانایی‌شان را دارید، مرگ برای‌تان نزدیک گردانیده شده است، یا صبح به سراغ‌تان میآید یا بیگانه، آگاه باشید: دنیا با فریب و غرور پیچانیده شده است:
﴿فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُم بِٱللَّهِ ٱلۡغَرُورُ﴾[لقمان: ۳۳].
ترجمه: «مبادا زندگانی دنیا شما را بفریبد، و مبادا شیطان شما را مغرور سازد».
از کسانی که در گذشتهاند عبرت بگیرید، بعد از آن تلاش نمایید، و غافل نشوید، زیرا در مورد شما غفلت صورت نمیگیرد، فرزندان دنیا و برادران آن، آنانی که دنیا را کشت نمودند و آباد کردند و از آن برای مدت طولانی لذت بردند کجایند؟ آیا دنیا ایشان را بیرون نینداخت؟! دنیا را در همان جایی بیندازید، که خداوند انداختهاش، و آخرت را طلب کنید، چون خداوند برای دنیا، و برای آنچه بهتر و نیکوست مثالی بیان فرموده، و گفته:
﴿وَٱضۡرِبۡ لَهُم مَّثَلَ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا كَمَآءٍ أَنزَلۡنَٰهُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ فَٱخۡتَلَطَ بِهِۦ نَبَاتُ ٱلۡأَرۡضِ فَأَصۡبَحَ هَشِيمٗا تَذۡرُوهُ ٱلرِّيَٰحُۗ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ مُّقۡتَدِرًا ٤٥ ٱلۡمَالُ وَٱلۡبَنُونَ زِينَةُ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۖ وَٱلۡبَٰقِيَٰتُ ٱلصَّٰلِحَٰتُ خَيۡرٌ عِندَ رَبِّكَ ثَوَابٗا وَخَيۡرٌ أَمَلٗا ٤٦﴾[الکهف: ۴۵-۴۶].
ترجمه: «زندگی دنیا را برای آنها به آبی تشبیه کن که از آسمان فرو میفرستیم، و به وسیله آن گیاهان زمین، سرسبز و درهم فرو میروند، اما بعد از مدتی میخشکند، بگونهای که بادها آنها را به هر سو پراکنده میکنند، و خداوند بر هر چیز تواناست. مال و فرزندان، زینت حیات دنیا هستند، و باقیات صالحات ثوابش نزد پروردگارت بهتر و امیدبخشتر است».
آن گاه مردم به وی روی آوردند و همراهش بیعت کردند.
و ابن جریر همچنان در تاریخش (۴۴۶/۳) به اسنادی که در آن سیف آمده، از عتبه روایت نموده، که گفت: عثمان بعد از اینکه همراهش بیعت صورت گرفت، برای مردم بیانیه داد و گفت: اما بعد: [خلافت] به دوش من گذاشته شد، و قبولش کردم، آگاه باشید: من پیروی کننده هستم و نه مبتدع، و آگاه باشید، که از شما بر من، بعد از کتاب خداوند ﻷو سنت نبی‌اش صسه چیز است: پیروی کسی که قبل از من بود، البته در آنچه بر آن جمع شدید و سنت ساختید، و سنت اهل خیر، در مواردی که شما در آن مورد به مشوره از خود سنتی بجا نگذاشتید و دست بازداشتن از شما، مگر در آنچه که خود آن را بر خویشتن لازم گردانید. آگاه باشید، که دنیا سبز است، و برای مردم مرغوب گردانیده شده، و تعداد زیادی از آنان به سویش روی آوردهاند، ولی شما به دنیا میل نکنید و نه بر آن اعتماد نمایید، چون دنیا جای اعتماد و ثقه نیست، و بدانید که دنیا کسی را ترک کردنی و گذاشتنی نیست، مگر اینکه انسان خود آن را ترک بگوید.