حیات صحابه – جلد ششم

بیانیه امیرالمؤمنین معاویه بن ابی سفیان ب

ابن عبدالبر در جامع بیان العلم (۲۰/۱) از محمدبن کعب قرظی روایت نموده، که گفت: معاویه بن ابی سفیان بدر مدینه بیانیه می‏داد و می‏گفت: «چیزی را که خداوند دهد هیچ کسی بازدارنده و مانع آن نیست، و چیزی را که خداوند باز دارد هیچ کسی دهنده آن نیست، و توانگری را توانگری اش نزد خدا نفع نمی‏رساند و برای کسی که خداوند اراده خیر نماید، در دین فقیهش می‏سازد»، این کلمات را از رسول خدا صبر همین چوبه‏های منبر شنیدم.

و نزد وی همچنان از محمدبن عبدالرحمن [۱۶۶]روایت است که گفت: از معاویه س- که برای ما بیانیه داد - شنیدم، که گفت: از پیامبر صشنیدم که می‏گفت: «به کسی که خداوند اراده خیر نماید، در دین فقیهش می‏سازد، و من فقط تقسیم کننده هستم، و خداوند می‏دهد، و این امت برای همیش بر حق، که امر خداست، استوار خواهد بود، و کسی که همراه‌شان مخالفت می‏کند، ضرری برای‌شان نمی‏رساند، تا این که امر خداوند [۱۶۷]بیاید» [۱۶۸].

و نزد احمد، ابویعلی، یعقوب بن سفیان و غیر ایشان از عمیربن هانی روایت است که معاویه بن ابی سفیان ببرای‌شان بیانیه ایراد نمود و گفت: از رسول خدا صشنیدم که می‏گوید: «همیشه گروهی از امتم بر امر خدا قایم می‏باشند. کسی که با آنان مخالفت کند و همراه‌شان همکاری و کمک ننماید، برای‌شان ضرر نمی‏رساند، تا این که امر خداوند می‏آید، و آنان بر آن حالت قرار می‏داشته باشند» [۱۶۹]، و در لفظی آمده: «و آنان بر مردم غالب می‏باشند»، عمیربن هانی می‏گوید: آن گاه مالک بن یخامر برخاست و گفت: از معاذبن جبل شنیدم، که می گفت: آنان در شام می‏باشند. و نزد ابن عساکر از یونس بن حلبس جندی روایت است... وی مثل آن را متذکر شده، و افزوده است: بعد این آیت را دلیل آورد:

﴿يَٰعِيسَىٰٓ إِنِّي مُتَوَفِّيكَ وَرَافِعُكَ إِلَيَّ وَمُطَهِّرُكَ مِنَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَجَاعِلُ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوكَ فَوۡقَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ﴾[آل عمران: ۵۵].

ترجمه: «ای عیسی من تو را بر می‏گیرم و به‌سوی خود بلند می‏کنم، و از کسانی که کافر شدند پاکت می‏سازم، و کسانی را که از تو پیروی کردند تا روز رستاخیر برتر از کسانی می‏گردانم که کافر شدند».

و نزد وی همچنان از مکحول از معاویه سروایت است: وی در حالی که بر منبر بیانیه می‏داد گفت: از رسول خدا صشنیدم که می‏گفت: «ای مردم، علم به آموختن حاصل می‏شود، و فقه به تفقه، و برای کسی که خدا اراده خیر نماید، وی را در دین عالم می‏سازد، و از خدا بندگان عالمش می‏ترسند. و گروهی از امتم، همیشه بر حق می‏باشند، و بر مردم غالب می‏باشند، و پروای کسی را که همراه‌شان مخالفت کند نمی‏داشته باشند، و نه هم پروای کسی را که همراه‌شان دشمنی نماید،تا این که امر خدا می‏آید و آنان غالب می‏باشند» [۱۷۰]. این چنین در الکنز (۱۳۰/۷) آمده است.

[۱۶۶] در بخاری: از حمیدبن عبدالرحمن آمده، و همین صحیح می‏باشد. [۱۶۷] هدف از امر خدا قیامت است. [۱۶۸] صحیح. بخاری (۷۱) مسلم (۱۰۳۷) ترمذی (۲۶۴۵) ترمذی (۲۶۴۵) احمد (۱/ ۴، ۳۶) ابن ماجه (۲۲۰- ۲۲۱). [۱۶۹] صحیح. احمد (۴/ ۱۰۱). [۱۷۰] سند آن ضعیف است. طبرانی در الکبیر و ابن عساکر (۱/ ۵) و خطیب (۵/ ۲۰۱) هیثمی (۱/ ۱۲۸) می گوید: در آن یک نفر نام برده نشده و عتبة بن حکیم را ابوحاتم و ابوزرعة و ابن حبان ثقه دانسته‌اند اما جمهور وی را ضعیف می دانند.