حیات صحابه – جلد ششم

پندها و اندرزهای زیدبن ثابت س

ابن عساکر از عبداللَّه بن دینار بهرانی روایت نموده، که گفت: زیدبن ثابت برای ابی بن کعب بنوشت: اما بعد: خداوند زبان را ترجمان قلب گردانیده است، و قلب را ظرف و شبانی گردانیده است، و زبان به هدایتی که قلب برایش می‏دهد، گردن می‏نهد. بنابراین وقتی قلب مطابق زبان باشد، سخن درست می‏آید، و قول مأنوس و معتدل می‏باشد، و زبان لغزش و خطا نمی‏داشته باشد، و کسی که قلبش در پیش روی زبانش قرار نداشته باشد بردباری ندارد. وقتی مرد سخنش را به زبانش ترک کند، و قلبش در آن مخالفتش نماید، به این عمل بینی اش را قطع نموده است، و وقتی مرد صحبتش را به عملش وزن کند، این عمل نقطه‏های صحبت وی را تصدیق می‏نماید. زیدبن ثابت افزود: هر بخیلی را که می‏بینی فقط در گفتار سخاوتمند است، و اگر عملی انجام دهد، در پی آن منت و احسان می‏گذارد، البته به خاطری که زبانش پیشتر از قلبش قرار دارد. و افزود: شرافت و مردانگی از آن کسی است، که چیزی را می‏گوید عملی اش سازد، و چیزی را که می‏گوید: می‏داند که همان گفته‏اش وقتی به آن حرف می‏زند بر وی حق و انجامش لازم است. فقط به عیب‏های مردم بینا نمی‏باشد، چون کسی که کارش فقط دیدن عیب‏های مردم است، عیب خودش نزدش سبک و ناچیز معلوم می‏شود، [و در صورت تتبع عیب‏های مردم، و ناچیز معلوم شدن عیب‏های خودش] چون کسی می‏باشد، که به چیزی تکلف نماید که به آن مأمور نشده است، والسلام. این چنین در الکنز (۲۲۴/۸) آمده است.