حیات صحابه – جلد ششم

به جا آوردن فرمان با وجود مخالفتش با ظاهر

احمد از عتبه بن عبد سلمی روایت نموده که، پیامبر صبرای یارانش گفت: «برخیزید و بجنگید»، گفتند: آری، ای رسول خدا، چنان نمی‏گوییم، که بنی اسرائیل برای موسی ÷گفت:

﴿َٱذۡهَبۡ أَنتَ وَرَبُّكَ فَقَٰتِلَآ إِنَّا هَٰهُنَا قَٰعِدُونَ﴾.

ترجمه: «تو و پروردگارت بروید و بجنگید، ما اینجا نشسته‏ایم».

ولی تو و پروردگارت، ای محمد، بروید و ما هم همراه‌تان می‏جنگیم [۴۳۵]. هیثمی (۷۵/۶) می‏گوید: رجال آن ثقه‏اند. و در باب جهاد (۱۸۴/۲) قول مقداد مانند این نزد ابن ابی حاتم و ابن مردویه و غیر ایشان گذشت، و قول سعدبن عباده سدر (۱۸۵/۲) نزد احمد در حدیث انس سگذشت: سوگند به ذاتی که جانم در دست اوست، اگر ما را فرمان بدهی که با شترها داخل بحرها شویم، حتماًبا آن‏ها داخل بحرها می‏شویم، و اگر برای ما دستور بدهی که با شترها خود را به برک الغماد برسانیم، این کار را حتماً می‏کنیم. وقول سعدبن معاذس(۲/۱۸۵) نزد ابن مردویه از علقمه بن وقاص لیثی گذشت: سوگند به ذاتی که تو را عزت بخشیده، و برایت کتاب را نازل فرموده، که من هرگز آن را نپیموده‏ام، و نه هم از آن آگاهی دارم، ولی اگر حرکت خود را ادامه دهی تا از طریق یمن به برک الغماد بیایی، ما همراهت خواهیم رفت، و مانند کسانی نمی‏باشیم که برای موسی ÷گفتند: ﴿َٱذۡهَبۡ أَنتَ وَرَبُّكَ فَقَٰتِلَآ إِنَّا هَٰهُنَا قَٰعِدُونَ﴾، «تو و پروردگارت بروید، و جنگ کنید و ما اینجا نشسته‏ایم»، ولی تو و پروردگارت بروید و بجنگید و ما همراه‌تان و در دنبال شما هستیم، و ممکن تو برای کاری بیرون شده بودی، و خداوند غیر آن را برایت پیش آورده است. پس به همان چیزی که خداوند برایت پیش آورده ببین و حرکت نما، و پیمان‏های کسی را که می‏خواهی وصل نما، و پیمان‏های کسی را که می‏خواهی قطع کن، و با کسیکه می‏خواهی دشمنی کن، و با کسیکه می‏خواهی مصالحه نما و از اموال ما آنچه را می‏خواهی بگیر. آن گاه قرآن به تایید قول سعد سنازل گردید: ﴿كَمَآ أَخۡرَجَكَ رَبُّكَ مِنۢ بَيۡتِكَ بِٱلۡحَقِّ وَإِنَّ فَرِيقٗا مِّنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ لَكَٰرِهُونَ ٥﴾الآیات. و اموی افزوده: و آنچه را می‏خواهی برای ما بده، و آنچه را از ما گرفته‏ای، برای ما محبوبتر از آنچه است که برای ما گذاشته‏ای، و امری را که دستور داده‏ای کار ما متابعت از دستور و امر توست.

[۴۳۵] صحیح. احمد (۴/ ۱۸۴) نگا: المجمع (۶/ ۷۵).