بیانیههای متفرق وی س
ابن ابی الدنیا و دینوری از محمدبن ابراهیم بن حارث روایت نمودهاند که: ابوبکر صدیق برای مردم بیانیه داد و گفت: سوگند به ذاتی که جانم در دست اوست، اگر تقوا پیشه کنید و نیکی نمایید، زود خواهد بود، وقتی برای‌تان فرا در رسد که از نان و روغن سیر شوید. این چنین در الکنز (۲۰۶/۸) آمده است.
و ابونعیم در الحلیه (۳۴/۱) از عروه بن زبیر از پدرش روایت نموده که ابوبکر صدیق سبرای مردم بیانیه ایراد نمود و گفت: ای گروه مسلمانان، از خداوند ﻷحیاء نمایید، سوگند به ذاتی که جانم در دست اوست، من وقتی که برای قضای حاجت به صحرا میروم، به سبب حیا از پروردگارم ﻷخودم را با لباسم میپوشانم. ابن المبارک، رسته، ابن ابی شیبه و خرائطی در مکارم الاخلاق از ابن زبیر مثل این را، چنان که در الکنز (۳۰۶/۸) آمده، روایت کردهاند. ابن حبان این را در روضة العقلاء از ابن شهاب روایت نموده، که ابوبکر صدیق یک روزی که بیانیه ایراد مینمود گفت: از خدا حیا کنید، به خدا سوگند، از وقتی با رسول خدا صبیعت نمودهام، برای هر قضای حاجتی که بیرون شدهام، سرم را به خاطر حیا از پروردگارم پوشانیدهام. این چنین در الکنز (۱۲۴/۵) آمده، و گفته: منقطع است.
ترمذی - که آن را حسن دانسته - و نسائی از ابوبکر روایت نمودهاند، که وی بر منبر برخاست و بعد از آن گریست، و گفت: رسول خدا صدر سال اول در میان ما بر منبر برخاست و گریست، آن گاه گفت: از خداوند عفو و عافیت سئوال کنید، چون برای کسی بعد از یقین [۱۰۴]چیزی بهتر از عافیت داده نشده است» [۱۰۵]. این چنین در الترغیب (۲۳۳/۵) آمده است.
و نزد احمد، نسائی، ابن حبان و حاکم از اوس روایت است که گفت: ابوبکر صدیق برای ما بیانیه ایراد نمود و گفت: رسول خدا صدر سال اول در همین جایم در میان ما برخاست و گفت: «از خداوند معافات - یا گفت: عافیت - طلب نمایید، چون برای کسی هرگز بعد از یقین چیزی بهتر از عافیت - یا معافات - داده نشده است،و به صدق و راستی چنگ زنید، چون صدق با نیکی است، و این هر دو در جنت‌اند، و از دروغ دست بردارید و بر حذر باشید، چون دروغ با فجور است، و این دو در آتش‌اند، حسد ننمایید، بغض و کینه نورزید، مقاطعه نکنید و از یک دیگر خویش روی نگردانید، و بندگان خدا و برادر باشید، همانطوری که خدا دستورتان داده است» [۱۰۶]. این چنین در الکنز (۲۹۱/۱) آمده است.
حکیم، عسکری و بیهقی از ابوبکر بن محمد بن عمروبن حزم روایت نمودهاند که گفت: ابوبکر صدیق بیانیه داد و گفت: رسول خدا صفرمود: «از خشوع نفاق به خداوند پناه ببرید»، گفتند: ای رسول خدا خشوع نفاق چیست؟ گفت: «خشوع بدن، و نفاق قلب» [۱۰۷]. این چنین در الکنز (۲۲۹/۴) آمده است. و ابونعیم در الحلیه و ابن جریر از ابوعالیه روایت نمودهاند که گفت: ابوبکر صدیق سبرای ما بیانیه ایراد نموده گفت: رسول خدا صفرموده است: «برای مسافر دو رکعت است و برای مقیم چهار رکعت، مولدم در مکه است، و جای هجرتم در مدینه، وقتی از ذوالحلیفه [۱۰۸]بدان طرف عبور نمودم، تا برگشتم دو رکعت نماز میگزارم» [۱۰۹]. این چنین در الکنز (۲۳۹/۴) آمده است.
و احمد در الزهد از ابوضمره روایت نموده، که گفت: ابوبکر برای مردم بیانیه ایراد نمود، و پس از حمد و ثنای خداوند گفت،: شام برای‌تان فتح خواهد شد، آن گاه شما به سرزمین حاصل خیزی قدم خواهید گذاشت، و در آنجا از نان و روغن سیر خواهید شد، و در آنجا مسجدهایی برای‌تان برپا خواهد گردید، و زنهار که خداوند از شما این را بداند، که بدان جا برای ساعت تیری و خوشگذرانی آمدهاید، مساجد فقط برای ذکر آباد شده و بنا گذاشته شدهاند. این چنین در الکنز (۲۵۹/۴) آمده است.
ابن ابی شیبه از انس سروایت نموده، که گفت: ابوبکر سبرای ما بیانیه میداد، و ابتدای خلقت انسان را یادآور شده میگفت: انسان دوبار از مجرای بول آفریده شده است، و در این باره تا حدی سخنانش را ادامه میداد که هر یک از ما نفس خود را پلید میشمرد. این چنین در الکنز (۲۰۵/۸) آمده است.
و بیانیه ابوبکر در ترغیب به قتال مرتدین، بیانیهاش در تشویق و ترغیب به جهاد، بیانیهاش درنفیر عام به غزای روم و بیانیهاش هنگام حرکت‌شان به‌سوی شام در باب جهاد گذشت، و بیانیهاش در تحذیر و ترسانیدن از تفرقه، بیانیهاش در اثبات مرگ پیامبر صو چنگ زدن به دینش، بیانیهاش درباره ترجیح قریش به خلافت، بیانیهاش درباره معذرت خواستن از قبول خلافت، بیانیهاش درباره رد بیعت و بیانیهاش درباره صفات خلیفه در باب اهتمام و توجه اصحاب به اجتماع کلمه و اتحاد احکام گذشت و بیانیهاش در تفسیر این آیه:
﴿لَا يَضُرُّكُم مَّن ضَلَّ إِذَا ٱهۡتَدَيۡتُمۡ﴾[المائدة: ۱۰۵].
ترجمه: «هنگامی که شما هدایت یافتید، گمراهی کسانی که گمراه شدهاند به شما زیانی نمیرساند».
در امر به معروف و نهی از منکر گذشت.
[۱۰۴] هدف ایمان است. [۱۰۵] صحیح. احمد (۱/ ۳) ترمذی (۳۰۵۳) ابویعلی (۱۲۳، ۸۶، ۷۹) آلبانی آن را صحیح دانسته است. [۱۰۶] صحیح. احمد (۱/ ۳، ۵، ۴) حاکم (۱/ ۲۹) و آن را صحیح دانسته و ذهبی با وی موافقت نموده. ابویعلی (۷۴) آلبانی آن را صحیح دانسته است. [۱۰۷] ابن ابی شیبة (۷/ ۲۴۱) بصورت موقوف به ابودرداء. [۱۰۸] مکانی است نزدیک به مدینه، و امروز به نام «ابیار علی» یاد میشود. [۱۰۹] ابونعیم (۲/ ۱۲۲) و بیهقی در الکبری (۱/ ۵۸۴) به مانند آن از عمر.