حیات صحابه – جلد ششم

مدد ملائک امداد اصحاب با ملائک در روز بدر

بیهقی از سهل بن سعد روایت نموده، که گفت: ابواسید سبعد از این که بینایی اش را از دست داده بود، گفت: ای برادر زاده‏ام، به خدا سوگند، اگر من و تو در بدر می‏بودیم، و خداوند بینایی ام را دوباره بر می‏گردانید، من همان دره‏ای را برایت نشان می‏دادم، که ملائک از آن جا بدون شک و تردید به‌سوی‌مان بیرون گردیدند. این چنین نزد ابن اسحاق [۲۱۴]و در البدایه (۲۸۰/۳) آمده. و طبرانی این را از سهل بن سعد به مثل آن روایت کرده است. هیثمی (۸۴/۶) می‏گوید: در این سلامه بن روح آمده، ابن حبان وی را ثقه دانسته، و غیر وی او را به سبب غفلتی که در اوست ضعیف دانسته‏اند.

و طبرانی از عروه روایت نموده، که گفت: جبریل ÷روز بدر به شکل زبیربن عوام در حالیکه دستار زرد بر سر داشت و یک گوشه‏اش را بر رویش بسته بود پایین گردید [۲۱۵]. هیثمی (۸۴/۶) می‏گوید: این مرسل و صحیح الاسناد است.

و حاکم (۳۶۱/۳) از عباد بن عبداللَّه بن زبیر بروایت نموده، که گفت: زبیر بن عوام روز بدر دستار زردی بر سر داشت، و یک گوشه‏اش را بر رویش بسته بود، و ملائک هم که نازل شدند دستارهای زرد بر سر داشتند. طبرانی این را از اسامه بن عمیر به معنای آن روایت کرده است، و ابن عساکر از عبداللَّه بن زبیر مانند آن را، چنانکه در الکنز (۲۶۸/۵) آمده، روایت نموده است.

و ابونعیم در الدلائل (ص۱۷۰) از ابن عباس بروایت نموده، که گفت: علامه ملائک در روز بدر، دستارهای سفید بود، که [اطراف] آن‏ها را بر پشت‏هایشان آویخته بودند، و در روز حنین دستارهای سبز بود. ملائک فقط در روز بدر جنگیدند، در دیگر وقت‏ها عدد را اضافه می‏نمودند و مدد می‏کردند، ولی نمی‏زدند.

و ابن اسحاق از عکرمه روایت نموده، که گفت: ابورافع مولای رسول خدا صگفت: من غلام عباس بن عبدالمطلب بودم، و اسلام در خانواده ما داخل گردیده بود، عباس اسلام آورده بود، ام الفضل اسلام آورده بود و من هم اسلام آورده بودم، و عباس از قومش می‏ترسید، و مخالفت‌شان را بد می‏دید، و به همین علت اسلامش را کتمان می‏نمود، وی مال زیادی داشت و در میان قومش پراکنده بود. ابولهب از بدر تخلف نموده بود، و به عوض خود عاص بن هشام بن مغیره را فرستاده بود، و آنان همینطور کرده بودند، هر کسی تخلف ورزیده بود، به عوض خود مرد دیگری را فرستاده بود. هنگامی که خبر در هم شکستن و مردن قریش در بدر برایش رسید، خداوند ذلیل و رسوایش ساخت، و ما در نفس‏های خویش احساس قوت و عزت نمودیم. می‏گوید: من مرد ضعیفی بودم، کاسه‏های چوبی می‏ساختم، و آن‏ها را در اطاق چاه زمزم می‏تراشیدم. به خدا سوگند، من در آن نشسته بودم و کاسه هایم را می‏تراشیدم و ام الفضل هم نزدم نشسته بود، و خبری که برای ما رسیده بود، خوشحال‌مان گردانیده بود. ناگهان ابولهب آمد، و گام‏هایش متکبرانه برمی‏داشت، تا این که بر سر طناب‏های پرده اطاق نشست، و پشتش به‌سوی من بود، در حالی که وی نشسته بود، ناگهان مردم گفتند: ابوسفیان بن حارث بن عبدالمطلب - ابن هشام می‏گوید: و نام ابوسفیان مغیره است - آمد. می‏افزاید: آن گاه ابولهب گفت: به شتاب نزد من بیا، چون سوگند به جانم خبر نزد توست. می‏گوید: وی نزد ابولهب نشست، و مردم بالای سرش ایستاده بودند، گفت: ای برادر زاده‏ام، برایم خبر بده که وضع مردم چگونه بود؟ گفت: به خدا سوگند، به مجردی که ما با قوم روبرو شدیم، شانه‏های خود را برای‏شان بخشیدیم، هرگونه که خواستند ما را به قتل رسانیدند، و هرگونه که خواستند اسیرمان کردند؟ به خدا سوگند، علی رغم آن مردم را ملامت نمی‏کنم. با مردان سفیدی در میان آسمان و زمین روبرو شدیم، که بر اسبان ابلق سوار بودند، به خدا سوگند، چیزی را باقی نمی‏گذاشتند و چیزی در مقابل‌شان ایستاده نمی‏توانست. ابورافع می‏گوید: من پرده اطاق را با دست خود بلند نمودم و گفتم: به خدا سوگند، آنان ملائک بوده‏اند. می‏گوید: آن گاه ابولهب دستش را بلند نمود، و به آن خیلی محکم بر رویم زد. می‏افزاید: من در مقابلش برخاستم، وی مرا بلند نمود و بر زمین زد، بعد از آن بر من نشست و می‏زد، و من مرد ضعیف و ناتوانی بودم. در این موقع ام الفضل به‌سوی پایه‏ای از پایه‏های اطاق بلند شد، و آن را گرفته ضربه محکمی بر وی وارد آورد، و سرش را شدیداً زخمی ساخت و گفت: این که آقایش از وی دور شده، ضعیفش دانستی؟ و او ذلیلانه برخاست و روی گردانید، به خدا سوگند، فقط هفت شب دیگر زنده بود، و خداوند وی را در عدسه [۲۱۶]دچار نمود، و به قتلش رسانید.

یونس از ابن اسحاق افزوده است: بعد پسرانش او را بعد از مردنش سه روز دفن نکردند، تا این که بوی گرفت، و قریش از آن عدسه چنان می‏ترسیدند، که از طاعون می‏ترسیدند، و تا آن وقت بدون دفن ماند که مردی از قریش برای آنان گفت: وای بر شما! آیا حیا نمی‏کنید، پدرتان در خانه‌تان بوی گرفته است، و دفنش نمی‏کنید؟ پسرانش گفتند: ما از سرایت این زخم می‏ترسیم، گفت: حرکت کنید، من همراه‌تان در دفن وی کمک می‏کنم. به خدا سوگند، او را فقط با پاشیدن و انداختن آب از دورغسل دادند، و برایش نزدیک نمی‏گردیدند، بعد وی را به طرف بالای مکه بردند، و بر دیواری تکیه دادند، و بعد از آن بالایش سنگ انداختند. این چنین در البدایه (۳۰۸/۳) آمده است. و ابن سعد این را در طبقات خود (۷۳/۴) و حاکم در مستدرکش (۳۲۱/۳) از طریق ابن اسحاق به مانند آن و به طولش روایت کرده‏اند. و این را هم چنان طبرانی و بزار از ابورافع به طول آن روایت نموده‏اند. هیثمی (۸۹/۶) می‏گوید: در اسناد آن حسین بن عبداللَّه بن عبیداللَّه آمده، ابوحاتم و غیر وی او را ثقه دانسته‏اند، و یک جماعتی ضعیفش دانسته‏اند، و بقیه رجال آن ثقه‏اند.

و حاکم (۳۲۲/۳) همچنان از طریق یونس از ابن اسحاق از حسین بن عبداللَّه از عکرمه از ابن عباس از ابورافع مانند آن را روایت کرده است. و ابونعیم این را در الدلائل (ص۱۷۰) از عکرمه از ابورافع به اختصار روایت نموده است.

[۲۱۴] ضعیف. بیهقی و طبرانی. در سند آن سلامة بن روح است که ابن حبان وی را ثقه دانسته و دیگران او را ضعیف دانسته‌اند. نگا: المجمع (۶/ ۸۴). [۲۱۵] ضعیف. طبرانی (۱/ ۱۲۰) که مرسل است. نگا: المجمع (۶/ ۸۴). [۲۱۶] دانه‌هایی همانند عدس که بر روی بدن می‏براید، و غالباً شخص را می‏کشد. م.