حیات صحابه – جلد ششم

بیانیه وی در تشییع جنازه

ابونعیم در الحلیه (۷۷/۱) از جعفربن محمد از پدرش از جدش روایت نموده که: علی جنازه‏ای را مشایعت نمود، هنگامی که جنازه در لحدش گذاشته شد، اهل آن صداهایشان را بلند کردند و گریستند، علی گفت، چرا گریه می‏کنید؟ به خدا سوگند، اگر آنچه را می‏دیدند که مرده‌شان دیده است، دیدن‌شان آنان را از مرده‌شان غافل می‏ساخت، ملک موت باز به‌سوی ایشان بر می‏گردد، و باز بر می‏گردد، تا این که هیچ یک از ایشان باقی نمی‏ماند. بعد از آن برخاست و گفت: بندگان خدا، شما را به تقوای خداوندی توصیه می‏کنم، که برای‌تان مثال‏ها را بیان داشته است، و اجل‏ها را برای‌تان معین گردانیده است، و برای‌تان گوش داده است تا آنچه را بر وی وارد می‏شود فراگیرد، و چشم داده است تا از پرده‏های غفلت در گذر، و قلب داده است تا مصیبت‏های نازل شده بر خویش را با نوعیت و صورت‌هایش بشناسد و بداند، و نیز آنچه را درک کند که آبادش می‏سازد، خداوند شما را به عبث نیافریده است، و قرآن و احکام خویش را از شما دور و منصرف نساخته است، بلکه شما را به نعمت‏های کامل عزت بخشیده است، و خوب‏ترین عطیه‏ها را نصیب‌تان ساخته است. و حساب را نیز بر شما وضع نموده است، و جزاء را در خوشی و مصیبت برای‌تان در کمین نشانیده است، بندگان خدا، از خدا بترسید، و در طلب جدی باشید، و قبل از فرارسیدن مرگ و قطع کننده لذت‏ها به اعمال نیک سبقت جویید، چون نعمت دنیا دوام نمی‏آورد، و از فجایع آن کسی در امان بوده نمی‏تواند، دنیا فریب دهنده و دگرگون شونده است، سایه ضعیف است، متکای کج است، نعمت‌هایش زودگذر است، و انسان‏ها را پی در پی در طلب شهوت‌هایش و در فریب مشغول نمودن به خودش به دست هلاکت می‏سپارد. بندگان خدا، از عبرت‏ها پند بگیرید، و از آیت‏ها و حدیث‏ها اندرز بیاموزید. از چیزهایی که ترسانیده شده‏اید خویشتن را باز دارید، و از مواعظ نفع بردارید. انگار چنگال‏های مرگ در شما فرو رفته، و خانه خاک شما را در کنار گرفته است. و زشتی‏های امور با دمیدن صور، برانگیخته شدن قبرها، سوق داده شدن به‌سوی محشر و ایستادن برای حساب در احاطه قدرت جبار شما را فراگرفته است، روزی که برای هر نفس راننده‏ای است و او را به‌سوی محشرش سوق می‏دهد. و شاهدی است، که شهادت عملکردهایش را بر وی می‏دهد، زمین به نور پروردگارش روشن می‏شود، و کتاب گذاشته می‏شود، و انبیاء و گواهان آورده می‏شوند، و به حق در میان‌شان فیصله می‏شود، و بالای‌شان ظلم کرده نمی‏شود. همان روز است که سرزمین‏ها به لرزه می‏افتند، و فریاد کننده فریاد می‏کند، و روز ملاقات و یکجایی می‏باشد، و جامه از ساق برداشته می‏شود [۱۴۹]و آفتاب تاریک می‏گردد، و حیوانات در حشرگاه حشر می‏شوند، و اسرار فاش می‏گردند، و اشرار هلاک می‏شوند، و قلب‏ها می‏لرزند، و آن گاه از طرف خداوند بر اهل دوزخ سختی و شدت مهلک و عذاب فریاد برآورنده نازل می‏گردد، و جهنم در حالی آشکار می‏گردد، که شدت و هیاهو و صدای چون رعد و خشم و بیمی با خود همراه می‏داشته باشد. آتشش شعله ور، آب و زردابش به جوش آمده است، و نار سوزانش به شدت و گرمی افروخته شده است، کسی که بر وی حکم خلود شده باشد رها کرده نمی‏شود، و حسرت‏ها و نامیدی‏هایش قطع نمی‏گردند، و بندهای محکم و بزرگش شکستانده نمی‏شوند، با آنان ملائکی‏اند، که به مهمانی آب جوشان و داخل شدن به دوزخ مژده‏شان می‏دهند. اینان از خداوند محجوب‏اند، از دوستان خدا جدااند، و به‌سوی آتش در حرکت‌اند. بندگان خدا! از خدا بترسید، مانند کسی که ترسانیده شد و فروتنی پیشه نمود، و بیم داده شد، و سفر کرد، و ترسانیده شد و بصیرت حاصل نمود و خود را نگه داشت، و به سرعت و شتاب در طلب بیرون گردید، و فرارکنان نجات یافت، و برای معاد چیزی تقدیم داشت، و در صدد جمع آوری توشه برآمد، و خداوند به عنوان انتقام گیرنده و بیننده، و کتاب به عنوان خصم و مقابل، و جنت به عنوان ثواب و آتش به عنوان وبال و عذاب، کافی و بسنده‏اند. از خداوند برای خودم و شما آمرزش می‏طلبم.

[۱۴۹] در حدیث بخاری و مسلم به شکل مرفوع آمده که: خداوند تعالی در میدان قیامت ساق خود را ظاهر خواهد فرمود، و تمام مردان و زنان اهل ایمان به سجده خواهند افتاد، ولی کسی که در دنیا سجده ریایی می‏نمود، کمرش مانند تخته راست می‏ماند، و به سجده نمودن قادر نمی‏شود. به نقل از حاشیه قرآن کریم، ترجمه شاه ولی‏اللَّه دهلوی و با اندک تصرف. م.