حیات صحابه – جلد ششم

شرح و هدف این اقوال محدثین: (حدیث صحیح الإسناد) یا (حسن الإسناد)

الف: این قول محدثین (هذا حدیث صحیح الإسناد)، «این حدیث از اسناد صحیح برخوردار است»، از این قول‌شان «هذا حديث صحيح»، «این حدیث صحیح است»، فرق می کند، زیرا حدیثی که از آن به صحیح الإسناد تعبیر می‏شود، از حدیثی که از آن به صحیح تعبیر می‏شود. در مرتبه پایین‏تر قرار دارد.

ب: و هم چنان این قول‌شان که «هذا حديث حسن الإسناد»، «این حدیث از اسناد حسن برخوردار است» با این قول‌شان که «هذا حديث حسن»، «این حدیث حسن است»، چون فرق مذکور در بخش بالا فرق می‏کند، و حدیثی که از آن به حسن الإسناد تعبیر می‏شود، نظر به حدیثی که از آن به حدیث حسن تعبیر می‏گردد در مرتبه پایین‏تر قرار دارد. به خاطری که گاهی اوقات اسناد صحیح می‏باشد، ولی متن به خاطر موجودیت شذوذ و یا علت صحیح نمی‏باشد. به این صورت وقتی که محدث می‏گوید: «این حدیث صحیح است» موجودیت شرطهای پنجگانه صحت حدیث را افاده می‏کند، ولی وقتی که می‏گوید: «این حدیث اسناد صحیح دارد»، فقط موجودیت سه شرط از شروط صحت حدیث را افاده می‏نماید که عبارتند از: اتصال اسناد، عدالت راویان و ضبط آن‏ها. ولی نفی شذوذ و علت از حدیث، از این قول ثابت نمی‏گردد. وقتی که حافظ و معتمد فقط به این اکتفاء می‏کند که «این حدیث صحیح الإسناد است» و علتی برای آن ذکر نمی‏کند، غالباً متنش نیز صحیح می‏باشد.