حیات صحابه – جلد ششم

بیانیه وی درباره تقوی و عبرت گرفتن از کسانی که گذشته‏اند به روایت طبری

این بیانیه را طبری در تاریخش (۴۶۰/۲) از عاصم بن عدی، به اسنادی که در آن سیف آمده، روایت نموده است، در هرم نخست بیانیه دیگری را ذکر نموده، چنان که ما ذکرش نمودیم، و بعد از آن گفته: وی هم چنان برخاست، و پس از حمد و ثنای خداوند گفت: خداوند ﻷاز اعمال، جز آنچه را به رضای وی انجام شده، قبول نمی‏کند، بنابراین باید در اعمال‌تان هدف رضای خداوند باشد، و بدانید، اعمالی را که به اخلاص برای خدا انجام می‏دهید، طاعتی است که به انجام رسانیده‏اید، و حصه و نصیبی است که به دست آورده‏اید، و مالیاتی است که ادایش نموده‏اید، و پیشکیی است، که برای خود، از روزهای فانی به روزهایی که باقی است تقدیم نموده‏اید، آن هم برای وقت فقر و نیاز مندی تان، ای بندگان خدا، از کسانی که مرده‏اند عبرت بگیرید، و درباره کسانی که قبل از شما بوده‏اند فکر نمایید، دیروز کجا بودند، و امروز کجااند؟ ستمکاران کجااند؟ آنانی که به جنگجویی و غلبه در معرکه‏های جنگ یاد می‏شدند کجااند؟ زمان و دهر ذلیل‌شان گردانیده، و پوسیده‏اند، و این گفته‏ها برای‌شان باقی ماند: ﴿ٱلۡخَبِيثَٰتُ لِلۡخَبِيثِينَ وَٱلۡخَبِيثُونَ لِلۡخَبِيثَٰتِ﴾، اشیای خبیث برای افراد خبیث، و افراد خبیث برای اشیای خبیث سزاواراند. و کجااند پادشاهانی که زمین را کشتکاری نمودند و آباداش کردند؟ دور شده‏اند، و یادشان فراموش گردیده است، و چون هیچ گشته‏اند، آگاه باشید، خداوند بر آنان عاقبت و فرجام بد را باقی گذاشت، و شهوت‏ها را از ایشان قطع نمود و در گذشتند و اعمالشان همان اعمال است، و دنیا،دنیای غیر ایشان است، و ما، بعد از آنان به حیث جانشینان‌شان باقی ماندیم، اگر ما از آنان عبرت بگیریم کامیاب شده‏ایم، و اگر فریب بخوریم و مغرور شویم مثل آنان می‏باشیم، نیکو رویان درخشنده، آنانی که به جوانی خویش افتخار می‏ورزیدند کجااند؟ خاک گشتند، و آنچه در آن افراط نموده بودند، برای‌شان مایه ناامیدی و حرمان گردید، آنانی که شهرها را عمران نمودند، و در اطرافش با استفاده از دیوارها قلعه ساختند، و در آن‏ها شگفتی‏ها برپا نمودند کجایند؟ آن‏ها را برای کسانی که بعد از آنان‌اند واگذشته‏اند، آن است جاهای سکونت‌شان که ویران شده و فرو افتیده‏اند، و خودشان در تاریکی‏های قبرهااند، آیا هیچ یک از ایشان را در میابی و احساس می‏کنی، یا از ایشان صدای آهسته‏ای را می‏شنوی؟ آنانی را که از پسران و برادران‌تان می‏شناسید کجایند؟ اجل‏هایشان آنان را به پایان رسانید، و نزد آنچه وارد شدند، که قبلاً تقدیم نموده بودند، و بر آن استقرار یافتند، و بعد از مرگ در بدبختی یا نیک بخیت اقامت گزیدند، آگاه باشید، خداوند شریکی ندارد، و در میان او و هیچ کسی از خلقش سببی نیست، که به آن برایش خیر بدهد، و نه هم سببی است که توسط آن بدیی را از کسی دور کند، همه این‏ها به طاعت و پیروی امر وی ممکن است، بدانید، شما بندگانی هستید که محاسبه می‏شوید، و آنچه نزد خداست جز به طاعتش به دست آورده نمی‏شود، آگاه باشید، آن خیر، خیر نیست که در عقبش دوزخ باشد، و آن شر، شر نیست که در عقبش جنت باشد.