حیات صحابه – جلد ششم

بخش دوم: خبر مقبول مبحث اول: اقسام مقبول:

مقبول به نسبت تفاوت مراتب آن به دو قسم اساسی تقسیم می‏شود: صحیح و حسن، که هر یکی از این دو به نوبه خود به دو بخش تقسیم می‏شوند: لذاته، و لغیره، که به این صورت خبر مقبول به چهار نوع تقسیم می‏گردد.

۱- صحیح: صحیح در لغت، ضد سقیم و بیماری است، و در اصطلاح به حدیثی اطلاق می‏شود که سند آن به نقل راوی عادل و ضابط، از مثل خودش تا آخر آن، بدون شذوذ و علت، متصل و پیوست باشد.

در حدیث صحیح، چنانکه از تعریف دانسته می‏شود، موجودیت شروطی لازم است که فقط در صورت موجودیت آنها می‏توان حدیث را صحیح گفت، نه در غیر آن، و این شروط عبارتند از:

الف: اتصال سند: هر یکی از راویان آن، حدیث را مستقیماً از آغاز سند تا پایان آن، از کسی که در بالای وی در سند قرار دارد، گرفته باشد.

ب: عدالت راویان: هر یکی از راویان آن، به صفت‏های مسلمان، بالغ، عاقل، غیر فاسق و جرح در مروت موصوف باشد.

ج: ضبط راویان: هر یکی از راویان آن، تام الضبط باشد. ضبط سینه یا کتاب، یعنی یا حدیث را حفظ و یا نوشته داشته باشد.

د: عدم شذوذ: حدیث شاذ نباشد، یعنی راوی ثقه در روایت مخالف کسی که از وی ثقه‏تر است نباشد، و حدیث شاذ آن است که یک راوی ثقه در روایت آن، با راویی که از وی ثقه‏تر است، مخالفت نموده باشد.

ه: عدم علت: حدیث کدام علتی نداشته باشد، و علت سبب غامض و پوشیده‏ای است که در صحت حدیث ضرر وارد می‏کند.

به این صورت حدیثی که، این شروط پنجگانه را در خود داشته باشد، حدیث صحیح است، و وجوب عمل به آن به اجماع اهل حدیث ثابت می‏باشد.