حیات صحابه – جلد ششم

قول مردی از بزرگان روم برای هرقل درباره انگیزه‏های غلبه اصحاب

احمدبن مروان بن مالکی در المجالسة از ابواسحاق روایت نموده، که گفت: برای اصحاب رسول خدا صدشمن در وقت روبرو شدن به اندازه مدت دوشیدن شتر ایستادگی نمی‏توانست. هرقل هنگامی که در انطاکیه قرار داشت، و پیشقراول شکست خوردگان روم فرا رسید، گفت: وای بر شما!! برایم، از این قومی که با شما می‏جنگند خبر بدهید، که آیا آنان بشر نیستند؟! گفتند: آری، بشراند، گفت: شما زیاد هستید یا آنان؟ گفتند: بلکه ما چندین برابر آنان در هر نقطه زیاد هستیم. گفت: پس شما را چه شده است که شکست می‏خورید؟! شیخی از بزرگان آنان گفت: به خاطری که آنان شب را قیام می‏کنند، روز را روزه می‏گیرند، به عهد وفا می‏نمایند، به کارهای پسندیده امر می‏کنند، از کارهای بد نهی می‏نمایند و در میان خود انصاف می‏کنند. به خاطری که ما شراب می‏نوشیم، زنا می‏کنیم، مرتکب حرام می‏شویم، عهد را نقض می‏نماییم، غصب می‏کنیم، ظلم می‏نماییم، به چیزهایی مبغوض و منفور امر می‏کنیم، از آنچه خدا راضی می‏شود نهی می‏نماییم و در زمین فساد می‏کنیم. گفت: تو برایم راست گفتی. این چنین در البدایه (۱۵/۷) آمده است. و ابن عساکر (۱۴۳۱) این را از ابن اسحاق به مانند آن روایت کرده است.