حیات صحابه – جلد ششم

بیانیه‏های متفرقه پیامبر ص

ابو یعلی و بزار از ابوبکر صدیق سروایت نموده‏اند که گفت: از رسول خدا ص، که بر چوب‏های همین منبر قرار داشت، شنیدم که می‏گفت: «خود را از آتش نگه دارید، اگر چه به یک پاره خرما باشد، چون صدقه کج را راست می‏سازد، مرگ بد را دفع می‏نماید، و در گرسنه در همان جایی قرار می‏گیرید» [۷۵]. این چنین در الترغیب (۱۳۴/۲) آمده است.

احمد، ابن ابی شیبه و ابن ماجه از عامر بن ربیعه از پدرش سروایت نموده‏اند که گفت: از رسول خدا صکه بیانیه می‏داد شنیدم که می‏گفت: «کسی که بر من درود بفرستد، تا وقتی که وی بر من درود می‏فرستد ملائک بر وی درود می‏فرستند، حالا هر شخص اختیار دارد که کم درود می‏گوید، یا زیاد درود می‏گوید» [۷۶]. این چنین در الترغیب (۱۶۰/۳) آمده است.

و ابن جریر از عبداللَّه بن عمرو بروایت نموده، که گفت: رسول خدا صبرای ایراد بیانیه در میان ما برخاست و گفت «کسی که خوشش می‏آید از آتش دور گردانیده شود و به جنت داخل شود، باید مرگش وی را در حالی درک نماید که به خدا و روز آخرت ایمان داشته باشد، و باید با مردم طوری پیش آمد کند که از دیگران دوست دارد آنطور برایش پیش آمد نمایند». این چنین در الکنز (۷۶/۱) آمده است.

و بخاری و مسلم از انس سروایت نموده‏اند که گفت: رسول خدا صخطبه‏ای ایراد نمود، که مثل آن را هرگز نشنیده بودم، فرمود: «اگر آنچه را من می‏دانم بدانید، کم می‏خندید و زیاد می‏گریید»، آن گاه اصحاب رسول خدا صروی‏هایشان را پوشانیدند و گریه کردند [۷۷]. و در روایتی آمده: برای رسول خدا صچیزی از طرف اصحابش رسید، آنگه وی بیانیه‏ای ایراد نمود و گفت: «جنت و آتش برایم عرضه شدند، و هیچ روز دیگری را مثل آن خیر، و مثل آن شر دیگر نیدده بودم، اگر آنچه را من می‏دانم بدانید، اندک می‏خندید و زیاد می‏گریید»، و بر اصحاب رسول خدا صروزی شدیدتر از آن نیامد، آنان سرهایشان را گریه کنان پوشانیدند. این چنین در الترغیب (۲۲۶/۵) آمده است.

و ابن ابی حاتم از ابو سعید روایت نموده که: رسول خدا صبیانیه ایراد نمود، و به این آیت رسید:

﴿إِنَّهُۥ مَن يَأۡتِ رَبَّهُۥ مُجۡرِمٗا فَإِنَّ لَهُۥ جَهَنَّمَ لَا يَمُوتُ فِيهَا وَلَا يَحۡيَىٰ ٧٤﴾[طه: ۷۴].

ترجمه: «هرکس مجرم در محضر پروردگارش حاضر شود، برایش آتش دوزخ است، که در آن نه می‏میرد و نه زنده می‏شود».

پیامبر صفرمود: «اما اهل آن، کسانی که اهل آن‌اند، نه در آن می‏میرند ونه زنده می‏شوند، و اما آنانی که از اهل آن نیستند، آتش به جان‌شان می‏رسد، آن گاه شفاعت کنندگان بر می‏خیزند و شفاعت می‏کنند، و آنان گروه گروه کرده می‏شوند، و این گروه‏ها به نهری آورده می‏شوند که برایش حیات یا حیوان گفته می‏شود، آن گاه چنان می‏رویند که علف بر محموله سیل می‏روید» [۷۸]. این چنین در تفسیر ابن کثیر (۱۵۹/۳) آمده است.

و ابن ابی‏الدنیا و ابن نجار از ابوهریده سروایت نموده‏اند که گفت: رسول خدا صدر میان ما برخاست و گفت: «ای مردم، به پروردگار عالمیان گمان نیک نمایید، چون پروردگار طبق گمان بنده‏اش در قبال اوست». این چنین در الکنز (۱۴۳/۲) آمده است.

و حاکم (۴۳۶/۴) از ابو زهیر ثقفی سروایت نموده، که گفت: از رسول خدا صشنیدم که در بیانیه‏اش می‏گفت: «ای مردم، نزدیک است، که اهل جنت را از اهل دوزخ بشناسید - یا گفت: بهترهایتان را از شرهایتان -». آن گاه مردی از مردم گفت: به کدام علامه می‏شناسیم، ای رسول خدا؟ فرمود: «به ستایش نیکو و ستایش بد، شما بر یکدیگر خود شاهد هستید» [۷۹]. حاکم می‏گوید: این حدیث از اسناد صحیح برخوردار است، و بخاری و مسلم آن را روایت نکرده‏اند، و ذهبی می‏گوید: صحیح است.

حسن بن سفیان و ابو نعیم از عبداللَّه بن ثعلبه از پدرش سروایت نموده‏اند که رسول خدا صبرای ایراد بیانیه برخاست، و به صدقه فطر امر نمود، که باید یک صاع خرما یا یک صاع جو از هر یک فرد پرداخته شود - یا گفت: از هر سر - خرد و کلان، آزاد و غلام [۸۰]. این چنین در الکنز (۳۳۸/۴) آمده است.

[۷۵] بسیار ضعیف. ابویعلی (۸۵) بزار (۹۳۳) آلبانی در ضعیف الترغیب (۵۱۲) می گوید: بسیار ضعیف است. [۷۶] حسن. ابن ماجه (۹۰۷) آلبانی آن را حسن دانسته است. همچنین احمد (۳/ ۴۴۵). [۷۷] صحیح. ابن ماجه (۳۹۵۶) آلبانی آن را صحیح دانسته است. همچنین به روایت ابونعیم (۴/ ۱۲۲) هیثمی آن را در مجمع (۸/ ۱۸۶) به طبرانی ارجاع داده و گفته است در سند آن لیث بن ابی سلیم است که مدلس است و بقیه رجال آن ثقه هستند. [۷۸] صحیح. احمد (۳/ ۵) و (۱۱، ۷۸، ۷۹) مسلم (۱۸۵) ابن ماجه (۴۳۰۹). [۷۹] صحیح. حاکم (۴/ ۴۳۶) وی آن را صحیح دانسته و ذهبی نیز با وی موافقت کرده است. [۸۰] صحیح. ابوداوود (۱۶۲۰) آلبانی آن را صحیح دانسته است.