حیات صحابه – جلد ششم

بیانیه‏اش سهنگام به دوش گرفتن خلافت

دینوری از شعبی روایت نموده، که گفت: هنگامی که عمربن الخطاب به خلافت رسید، به منبر بلند شد و گفت: شایسته نیست که خداوند مرا در حالی ببیند که نفس خودم را اهل برای مجلس ابوبکر ببینم، آن گاه یک پله پایین شد، و پس از حمد و ثنای خداوند گفت: قرآن را بخوانید تا به آن شناخته شوید، به آن عمل کنید، تا از اهلش باشید، نفس‏هایتان را قبل از این که وزن و حسابی کرده شوید، وزن و حسابی نمایید، و برای حسابی و پیش شدن بزرگ آمادگی بگیرید، روزی که نزد خداوند عرضه می‏شوید، و هیچ چیز پنهانی‌تان پنهان نمی‏ماند، حق هیچ صاحب حقی، به اندازه نرسیده است، که در معصیت خدا نیز، از وی اطاعت کرده شود، آگاه باشید، من نفس خودم را در بیت‏المال به منزله سرپرست یتیم قرار داده‏ام، اگر از آن بی‌نیاز بودم استفاده نمی‏کنم، و اگر محتاج شدم به قدر ضرورت استفاده می‏کنم. این چنین در الکنز (۲۱۰/۸) آمده است. و فضائلی از شعبی مانند این را، چنانکه در الریاض النضره (۸۹/۲) آمده، روایت نموده است. و نزد ابن المبارک، سعیدبن منصور، احمد در الزهد، ابن ابی شیبه و غیر ایشان از عمر روایت است که: وی در بیانیه‏اش گفت: نفس‏هایتان را قبل از اینکه محاسبه شوید، محاسبه نمایید، چون این برای حساب‏تان آسانتر است، و نفس‏هایتان قبل از اینکه وزن کرده شوید، وزن نمایید، و برای عرضه شدن بزرگ آمادگی بگیرید، روزی که عرضه می‏شوید، و هیچ چیز پنهانی تان، پوشیده و پنهان نمی‏ماند. این چنین در الکنز (۲۰۸/۸) آمده است.