باب ٩: در مورد اثبات حوض پیغمبر جو بیان صفات این حوض
۱۴٧۵- حدیث: « جُنْدَبٍس قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِيَّج، يَقُولُ: أَنَا فَرَطكُمْ عَلَى الْحَوْضِ» [۲۰۴].
یعنی: «جندبسگوید: شنیدم که پیغمبر جمى‌گفت: من پیشقدم شما بر حوض هستم (و پیش از شما به آنجا مى‌روم تا چیزى که به آن نیاز دارید و آن شفاعت است قبل از رسیدن شما به آنجا آماده نمایم)».
(قاضى عیاض مى‌گوید: احادیث مربوط به حوض صحیح هستند، و ایمان و تصدیق به آن واجب است، و اهل سنّت و جماعت بدون تأویل وجود حوض را تصدیق دارند و احادیث مربوط به آن متواتر مى‌باشند) [۲۰۵].
«فرط: کسى است که قبل از جماعتى به جایى مى‌رود تا قبل از رسیدن آنان وسایل مورد نیاز ایشان را تهیه نماید».
۱۴٧۶- حدیث: «سَهْلِ بْنِ سَعْدٍس قَالَ: قَالَ النَّبِيُّج: إِنِّي فَرَطُكُمْ عَلَى الْحَوْضِ، مَنْ مَرَّ عَلَيَّ شَرِبَ، وَمَنْ شَرِبَ لَمْ يَظْمَأْ أَبَدًا لَيَرِدَنَّ عَلَيَّ أَقْوَامٌ أَعْرِفُهُمْ وَيَعْرِفُونِي، ثُمَّ يُحَالُ بَيْنِي وَبَيْنَهُمْ» [۲۰۶].
یعنی: «سهل بن سعدسگوید: پیغمبر جگفت: من قبل از شما بر سر حوض مى‌روم تا آنجا را براى شما آماده کنم، هر کسى که از کنار من عبور کند از آب آن مى‌نوشد، کسى که از آن نوشید هرگز تشنه نمى‌شود، گروه‌هایى از کنار من مى‌گذرند که هم من آنان را مى‌شناسم و هم ایشان مرا مى‌شناسند، ولى در بین من و ایشان فاصله و جدایى مى‌اندازند. (و آنان را از من دور مى‌نمایند)».
۱۴٧٧- حدیث: «أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّس يَزِيدُ فِيهِ فَأَقُولُ: إِنَّهُمْ مِنِّي، فَيُقَالُ إِنَّكَ لاَ تَدْرِي مَا أَحْدَثُوا بَعْدَكَ، فَأَقُولُ: سُحْقًا سُحْقًا لِمَنْ غَيَّرَ بَعْدِي» [۲۰٧].
یعنی: «ابو سعید خدرى بر حدیث فوق مى‌افزاید که پیغمبر جگفت: (وقتى که در بین من و این گروه‌ها فاصله انداختند) مى‌گویم: این‌ها امّت من هستند، (چرا آنان را از من جدا مى‌کنید؟)، گفته مى‌شود: شما نمى‌دانى آنان بعد از شما چه بدعت‌ها و تغییراتى در دین به وجود آورده‌اند! آنگاه من مى‌گویم: متنفرم، متنفرم از کسانى که بعد از من دین را تغییر داده‌اند».
۱۴٧۸- حدیث: «عَبْدِ اللهِ بْنِ عَمْرٍوب قَالَ النَّبِيُّج: حَوْضِي مَسِيرَةُ شَهْرٍ، مَاؤُهُ أَبْيَضُ مِنَ اللَّبَنِ، وَرِيحُهُ أَطْيَبُ مِنَ الْمِسْكِ، وَكِيزَانُهُ كَنُجُومِ السَّمَاءِ، مَنْ شَرِبَ مِنْهَا فَلاَ يَظْمَأُ أَبَدًا» [۲۰۸].
یعنی: «عبدالله بن عمرو گوید: پیغمبر جگفت: حوض من به اندازه مسیر یک ماه مسافت دارد، آب آن مانند شیر سفید است و بوى آن از بوى مشک خوشبوتر مى‌باشد، آفتابه‌هاى آن در زیبایى و فراوانى مانند ستاره‌هاى آسمان هستند، کسى که از آب آن بنوشد، هرگز تشنه نخواهد شد».
۱۴٧٩- حدیث: «أَسْمَاءَ بِنْتِ أَبِي بَكْرٍل قَالَتْ: قَالَ النَّبِيُّج: إِنِّي عَلَى الْحَوْضِ حَتَّى أَنْظُرَ مَنْ يَرِدُ عَلَيَّ مِنْكُمْ، وَسَيُؤْخَذُ نَاسٌ دُونِي، فَأَقُولُ: يَا رَبِّ مِنِّي ومِنْ أُمَّتِي فَيُقَالُ: هَلْ شَعَرْتَ مَا عَمِلُوا بَعْدَكَ، وَاللهِ مَا بَرِحُوا يَرْجِعُونَ عَلَى أَعْقَابِهِمْ
فَكَانَ ابْنُ أَبِي مُلَيْكَةَ (رَاوِي هذَا الْحَدِيثِ عَنْ أَسْمَاءَ) يَقُولُ: اللَّهُمَّ إِنَّا نعُوذُ بِكَ أَنْ نَرْجِعَ عَلَى أَعْقَابِنَا، أَوْ نُفْتَنَ عَنْ دِينِنَا» [۲۰٩].
یعنی: «اسماء دختر ابو بکربمى‌گوید: پیغمبر جگفت: من بر سر حوض قرار مى‌گیرم، تا جایى که منتظر مى‌شوم چه کسى از شما به نزد من مى‌آید، عدّه‌اى قبل از اینکه به من برسند دستگیر مى‌شوند (و آنان را بر مى‌گردانند) مى‌گویم: پروردگارا! این‌ها از من و امّت من هستند، گفته مى‌شود: آیا مى‌دانى بعد از شما چه کارهایى را انجام داده‌اند؟ قسم بخدا این‌ها بعد از شما همیشه از دین عقب‌نشینى مى‌کردند، و از آن دورتر مى‌گردیدند.
ابن ابى ملیکه (راوى این حدیث از اسماء) همیشه مى‌گفت: خداوندا! از شرّ عقب‌نشینى و برگشت از دین، به شما پناه مى‌آوریم».
۱۴۸۰- حدیث: «عُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍس قَالَ: صَلَّى رَسُولُ اللهِج عَلَى قَتْلَى أُحُدٍ، بَعْدَ ثَمَانِي سِنِينَ، كَالْمُوَدِّعِ لِلأَحْيَاءِ وَالأَمْوَاتِ، ثُمَّ طَلَعَ الْمِنْبَرَ، فَقَالَ: إِنِّي بَيْنَ أَيْدِيكُمْ فَرَطٌ، وَأَنَا عَلَيْكُمْ شَهِيدٌ، وَإِنَّ مَوْعِدَكُمُ الْحَوْضُ، وَإِنِّي لأَنْظُرُ إِلَيْهِ مِنْ مَقَامِي هذَا، وَإِنِّي لَسْتُ أَخْشى عَلَيْكُمْ أَنْ تُشْرِكُوا، وَلكِنِّي أَخْشى عَلَيْكُمُ الدُّنْيَا، أَنْ تَنَافَسُوهَا» [۲۱۰].
یعنی: «عقبه بن عامرسگوید: پیغمبر جبعد از گذشت هشت سال براى شهداى اُحد دعاى نماز میت خواند، چنین به نظر مى‌رسید، که از مرده‌ها و زنده‌ها خداحافظى مى‌کند، سپس بر منبر بالا رفت، گفت: من به عنوان پیشقدم شما مى‌روم تا آنچه مورد نیاز است تهیه نمایم، من به اعمال شما بر شما شهادت مى‌دهم، موعد ملاقات شما با من در قیامت بر روى حوض است، من در اینجا که ایستاده‌ام حوض را تماشا مى‌کنم، از این نمى‌ترسم که شما (بعد از من) براى خدا شریک قرار دهید، بلکه از این مى‌ترسم که علاقه شدید به مال دنیا و مقام آن شما را فریب دهد و براى بدست آوردن آن با هم مسابقه و مبارزه کنید».
۱۴۸۱- حدیث: «عَبْدِ اللهِ بْنِ مَسْعُودٍس، عَنِ النَّبِيِّج، قَالَ: أَنَا فَرَطُكُمْ عَلَى الْحَوْضِ، وَلَيُرْفَعَنَّ رِجَالٌ مِنْكُمْ، ثُمَّ لَيُخْتَلَجُنَّ دُونِي، فَأَقُولُ: يَا رَبِّ أَصْحَابى فَيُقَالُ: إِنَّكَ لاَ تَدْرِي مَا أَحْدَثُوا بَعْدَكَ» [۲۱۱].
یعنی: «عبدالله بن مسعودسگوید: پیغمبر جگفت: من پیشقدم شما بر حوض هستم، عدّه‌اى از شما در برابر من ظاهر مى‌شوند، ولى قبل از اینکه به من برسند آنان را به عقب مى‌رانند و از من دور مى‌نمایند، در این هنگام مى‌گویم: پروردگارا! این‌ها اصحاب من هستند، (در جواب) گفته مى‌شود: شما نمى‌دانید بعد از شما چه بدعت‌هایى را به وجود آورده‌اند و چه کارهاى را کرده‌اند!».
«ليختلجنّ: دور گردانیده مى‌شوند».
۱۴۸۲- حدیث: «حارِثَةَ بْنِ وَهْبٍ، قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِيَّج، وَذَكَرَ الْحَوْضَ فَقَالَ كَمَا بَيْنَ الْمَدِينَةِ وَصَنْعَاءَ».
یعنی: «حارث بن وهبسگوید: شنیدم که پیغمبر جدرباره حوض بحث کرد و گفت: مساحت آن به اندازه فاصله بین مدینه و صنعاء است».
(قاضى عیاض مى‌گوید: هدف از بیان مساحت حوض تعیین میزان دقیق آن نیست بلکه مقصود بیان بزرگى و عظمت آن است) [۲۱۲].
۱۴۸۳- حدیث: «فَقَالَ لَهُ الْمُسْتَوْرِدُ، أَلَمْ تَسْمَعْهُ قَالَ الأَوَانِي قَالَ: لاَ قَالَ الْمُسْتَوْرِدُ: تُرَى فِيهِ الآنِيَةُ مِثْلَ الْكَوَاكِبِ» [۲۱۳].
یعنی: «مستورد به حارث بن وهب گفت: آیا نشنیدى که پیغمبر جدر مورد ظروفى که در کنار حوض قرار دارند چه گفت: حارث گفت: خیر، مستورد گفت: پیغمبر جفرمود: ظرف‌هایى در آنجا دیده مى‌شوند که در زیبایى و فراوانى مانند ستارگان آسمان مى‌باشند».
۱۴۸۴- حدیث: « ابْنِ عُمَرَب عَنِ النَّبِيِّ قَالَ: أَمَامَكُمْ حَوْضٌ كَمَا بَيْنَ جَرْبَاءَ وَأَذْرَحَ» [۲۱۴].
یعنی: «ابن عمربگوید: پیغمبر جگفت: در قیامت حوضى در پیش دارید که به اندازه فاصله بین جرباء و اذرح مى‌باشد».
«جرباء وأذرح: دو قریه معروف در شام هستند».
۱۴۸۵- حدیث: «أَبِي هُرَيْرَةَس عَنِ النَّبِيِّج، قَالَ: وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لأَذُودَنَّ رِجَالاً عَنْ حَوْضِي، كَمَا تُذَادُ الْغَرِيبَةُ مِنَ الإِبِلِ عَنِ الْحَوْضِ» [۲۱۵].
یعنی: «ابو هریرهسگوید: پیغمبر جگفت: قسم به کسى که جان من در دست او است، عدّه‌اى از مردان را از حوض من دور مى‌سازند، همانگونه که شتر غریبه را از خوردن آب از حوض دور مى‌نمایند».
۱۴۸۶- حدیث: «أَنَسِ بْنِ مَالِكٍس، أَنَّ رَسُولَ اللهِج، قَالَ: إِنَّ قَدْرَ حَوْضِي كَمَا بَيْنَ أَيْلَةَ وَصَنْعَاءَ مِنَ الْيَمَنِ، وَإِنَّ فِيهِ مِنَ الأَبَارِيقِ، كَعَدَدِ نُجُومِ السَّمَاءِ» [۲۱۶].
یعنی: «انس بن مالکسگوید: پیغمبر جگفت: مساحت حوض من به اندازه فاصله بین ایله (در شام) و صنعاء در یمن مى‌باشد، و آفتابه‌هاى فراوانى به اندازه ستارگان آسمان در آنجا موجود است».
۱۴۸٧- حدیث: «أَنَسِ بْنِ مَالِكٍس عَنِ النَّبِيِّج، قَالَ: لَيَرِدَنَّ عَلَيَّ نَاسٌ مِنْ أَصْحَابِي الْحَوْضَ حَتَّى عَرَفْتُهُمُ اخْتُلِجُوا دُونِي، فَأَقُولُ: أَصْحَابِي فَيَقُولُ: لاَ تَدْرِي مَا أَحْدَثُوا بَعْدَكَ» [۲۱٧].
یعنی: «انس بن مالکسگوید: پیغمبر جگفت: جماعتى از اصحاب بر روى حوض پیش من مى‌آیند، همینکه ایشان را شناختم، فوراً آنان را از من دور مى‌نمایند، مى‌گویم این‌ها اصحاب من هستند، مى‌گویند: شما نمى‌دانید بعد از شما چه کارهایى را انجام داده‌اند و چه بدعت‌هایى را به وجود آورده‌اند!».
[۲۰۴] أخرجه البخاري في: ۸۱ كتاب الرّقاق: ۵۳ باب في الحوض وقول الله تعالى: ﴿إِنَّآ أَعۡطَيۡنَٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ١﴾[الكوثر: ۱]. [۲۰۵] پاورقى لؤلؤ و مرجان: ج ۳، ص: ٩۵. [۲۰۶] أخرجه البخاري في: ۸۱ كتاب الرّقاق: ۵۳ باب في الحوض وقول الله تعالى: ﴿إِنَّآ أَعۡطَيۡنَٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ١﴾[الكوثر: ۱]. [۲۰٧] أخرجه البخاري في: ۸۱ كتاب الرّقاق: ۵۳ باب في الحوض وقول الله تعالى: ﴿إِنَّآ أَعۡطَيۡنَٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ١﴾[الكوثر: ۱]. [۲۰۸] أخرجه البخاري في: ۸۱ كتاب الرّقاق: ۵۳ باب في الحوض وقول الله تعالى: ﴿إِنَّآ أَعۡطَيۡنَٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ١﴾[الكوثر: ۱]. [۲۰٩] أخرجه البخاري في: ۸۱ كتاب الرّقاق: ۵۳ باب في الحوض وقول الله تعالى: ﴿إِنَّآ أَعۡطَيۡنَٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ١﴾[الكوثر: ۱]. [۲۱۰] أخرجه البخاري في: ۶۴ كتاب المغازي: ۱٧ باب غزوة اُحد. [۲۱۱] أخرجه البخاري في: ۸۱ كتاب الرّقاق: ۵۳ باب في الحوض وقول الله تعالى: ﴿إِنَّآ أَعۡطَيۡنَٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ١﴾[الكوثر: ۱]. [۲۱۲] شرح نووى بر مسلم: ج ۱۶، ص: ۵۸. [۲۱۳] أخرجه البخاري في: ۸۱ كتاب الرّقاق: ۵۳ باب في الحوض وقول الله تعالى: ﴿إِنَّآ أَعۡطَيۡنَٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ١﴾[الكوثر: ۱]. [۲۱۴] أخرجه البخاري في: ۸۱ كتاب الرّقاق: ۵۳ باب في الحوض وقول الله تعالى: ﴿إِنَّآ أَعۡطَيۡنَٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ١﴾[الكوثر: ۱]. [۲۱۵] أخرجه البخاري في: ۴۲ كتاب المساقاة: ۱۰ باب من رأى أنّ صاحب الحوض والقربة أحق بمائه. [۲۱۶] أخرجه البخاري في: ۸۱ كتاب الرّقاق: ۵۳ باب في الحوض وقول الله تعالى: ﴿إِنَّآ أَعۡطَيۡنَٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ١﴾[الكوثر: ۱]. [۲۱٧] أخرجه البخاري في: ۸۱ كتاب الرّقاق: ۵۳ باب في الحوض وقول الله تعالى: ﴿إِنَّآ أَعۡطَيۡنَٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ١﴾[الكوثر: ۱].