پیشرفت سریع مسلمانان و پیشرفت سریع اسلام
۲ـ در مدت این ده سال و در اثنای استیلاتی سپاه اسلام فقط چند درصد از مردم این دو قاره دین اسلام را قبول کرده‌اند و بقیه با قرارداد صلح و قبول حاکمیت عادلانه اسلام و تضمین آزادی‌ها، بر ادیان سابق خویش باقی مانده‌اند و سپس تدریجاً و فقط در طی چند دهه (از ۲۳ تا ۹۰ هجری) تمام مردم این قاره‌ها دیانت‌های سابق خود را کنار گذارده،و جز درصدی، عموماً دین اسلام را قبول کرده‌اند، و از آن جایی که نظیر این پیشرفت در تاریخ صدها سال! نتوانسته‌اند حتی در یک دهم این قاره‌های انتشار یابند، ما آن را پیشرفت سریع اسلام می‌نامیم و بر این امر کاملاً تأکید می‌کنیم که این دو مطلب (پیشرفت مسلمانان و پیشرفت اسلام) چه از حیث زمان و چه از حیث عوامل، به کلی از یکدیگر جدا بوده‌اند و بر ذمه نویسندگان مسلمان و آگاه است که عوامل تحقق هر کدام از آن‌ها را جداگانه بررسی نمایند، و نویسندگانی که این دو مطلب را با هم قاطی کرده، و عامل تحقق هر دو را یک امر پنداشته‌اند، یا مسلمان ناآگاه بوده‌اند یا آگاهان نامسلمان! اما به هیچ وجه نیز نباید از این نکته غافل ماند، که تحقق هر دو مطلب در نتیجه جنگ و مبارزه و شکست و پیروزی بوده است،