عرض و طول مرزهای جهان اسلام
۱ـ حکم بن عمرو [۳۲۰۰]فرمانده سپاه اسلام در جنوب شرقی ایران ضمن گزارش کار خویش به عرض فاروقسرسانید که سپاه اسلام بر تمام سواحل غربی [۳۲۰۱]رودخانه (سند) (در عمق خاک پاکستان فعلی) تسلط یافته، و به فرمان امیرالمؤمنینساز سند عبور نکرده است.
۲ـ عمرو بن عاص [۳۲۰۲]فرمانده کل نیروهای سپاه اسلام در غرب افریقا ضمن گزارش کار خود عرضه می‌دارد: که تمام استان‌های مصر و لیبی و طرابلس [۳۲۰۳]غرب در زیر پرچم اسلام در کمال امنیت و آرامش و عموماً از عدل و داد اسلامی برخوردارند و نیروهای مسلح سپاه اسلام در مرزهای شرقی تونس مستقر و طبق فرمان امیرالمؤمنینساز پیشروی بیشتر خودداری کرده‌اند. [۳۲۰۴]
۳ـ احنف بن قیس [۳۲۰۵]، فرمانده کل نیروهای شرق، ضمن گزارش کار خود، عرضه می‌دارد، سپاه اسلام در جهت تعقیب شاهنشاه فراری (یزدگرد) تمام شهرهای شرق ایران را آزاد کرده و اکنون سپاهیان در کرانه‌های رود جیحون و در شهر بلخ [۳۲۰۶](واقع در عمق افغانستان فعلی) مستقر، و طبق فرمان امیرالمؤمنینس: «از جیحون عبور نکنید و فعلاً به ماوراءالنهر حمله نکنید [۳۲۰۷]» تا دستور ثانوی از پیشروی بیشتر خودداری کرده‌اند و ضمناً به عرض می‌رساند که شاهنشاه فراری (یزگرد) پس از آزاد شدن همه شهرهای شرق ایران ناچار به خاقان چین پناهنده شده تا به کمک خاقان شهرهای شرق ایران باز پس بگیرد ولی خاقان از کمک به او سر باز زده و یزدگرد تنها و بدون سپاه آواره صحراها و کوه‌های مرو گشته و لحظات تلخی را در انتظار مرگ محتوم [۳۲۰۸]خود می‌گذراند.
۴ـ سوید بن مقرن [۳۲۰۹]، فرمانده کل نیروهای جبهه شمال در گزارش کار خود عرضه می‌دارد: تمام شهرهای قومس [۳۲۱۰](دامغان، سمنان، بسطام) و هم چنین شهرهای ری، گرگان و منطقه طبرستان عموماً در زیر پرچم اسلام در کمال امنیت و آزادی و عدل و داد اسلامی برخوردارند و هم اکنون ستون‌هایی از سپاه اسلام در کرانه‌های دریای قزوین [۳۲۱۱]مستقر و منتظر فرمان امیرالمؤمنینسهستند.
۵ـ بکیر بن عبدالله [۳۲۱۲]و عتبه [۳۲۱۳]فرماندهان اول و دوم کل سپاه اسلام در شمال غربی، ضمن گزارش کار خویش عرضه داشتند که تمام شهرهای و آبادی‌های آذربایجان به زیر پرچم سپاه اسلام درآمده‌اند و طبق فرمان امیرالمؤمنینسسپاهیان اسلام علاوه بر تأمین رفاه و امنیت از تخریب آتشکده‌های آن‌ها خودداری کرده و آن‌ها را در مراسم مذهبی [۳۲۱۴]خویش آزاد نموده و قرارداد صلح و دادن جزیه را با آن‌ها منعقد نموده‌اند و هم چنین سپاه اسلام قفقاز و ارمنستان را به زیر پرچم اسلام درآورده و بخشی از نیروهای مسلح در باب الابواب [۳۲۱۵](دربند) بزرگ‌ترین شهر قفقاز مستقر و بخش دیگر در حوالی شهر تفلیس [۳۲۱۶]ارمنستان مستقر و چندین ستون از نیروهای مسلح نیز بر کوه‌ها و تپه‌های مشرف بر (دریای [۳۲۱۷]سیاه) مستقر و منتظر فرمان امیرالمؤمنینسهستند و ضمناً درباره ارمنستان و دربند امان‌نامه‌ای به شهر براز [۳۲۱۸]داده شده است.
۶ـ فرمانده سپاه جنوب عربستان، ضمن گزارش کارهای خویش، عرضه می‌دارد تمام مناطق یمن و حضرموت در امنیت و آرامش و عدالت اسلامی به سر می‌برند و ستون‌هایی از سپاه اسلام در کرانه‌های اقیانوس هند مستقر و در حالی که با ستون‌های مستقر در کرانه‌های خلیج فارس همواره در حال تماس هستند آمد و شد کلیه کشتی‌ها را از شرق به غرب بازدید و کنترل می‌کنند و در مقابل تعرفه‌های گمرکی عبور آن‌ها را آزاد می‌نمایند (جرجی زیدان، ج۱، ص۱۳۱).
[۳۲۰۰]ـ معجم البلدان (مکران) البدایه و النهایه، ج ۷، ص ۱۳۲، و الکامل، ج ۳، ص ۴۶. [۳۲۰۱]ـ همان [۳۲۰۲]ـ الکامل، ابن اثیر، ج ۳، ص ۲۵ و ۲۶. [۳۲۰۳]ـ همان [۳۲۰۴]ـ همان [۳۲۰۵]ـ الکامل، ابن اثیر، ج ۳، ص ۳۴ و البدایه و النهایه، ج ۷، ص ۱۲۷، و تاریخ طبری، ج ۵، ص ۱۹۹۹. [۳۲۰۶]ـ الکامل، ابن اثیر، ج ۳، ص ۳۴ و البدایه و النهایه، ج ۷، ص ۱۲۷، و تاریخ طبری، ج ۵، ص ۱۹۹۹. [۳۲۰۷]ـ همان [۳۲۰۸]ـ همان [۳۲۰۹]ـ الکامل، ابن اثیر، ج ۳، ص ۲۴ و ۲۵ و البدایه و النهایه، ج ۷، ص ۱۲۰ تا ۱۲۱، و تاریخ طبری، ج ۵، ص ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۸. [۳۲۱۰]ـ همان [۳۲۱۱]ـ همان [۳۲۱۲]ـ الکامل، ابن اثیر، ج ۳، ص ۲۷ و ۲۸ و ۲۹ و البدایه و النهایه، ج ۷، ص ۱۲۲ تا ۱۲۳. [۳۲۱۳]ـ الکامل، ابن اثیر، ج ۳، ص ۲۷ و ۲۸ و ۲۹ و البدایه و النهایه، ج ۷، ص ۱۲۲ تا ۱۲۳. [۳۲۱۴]ـ تاریخ طبری، ج ۵، ص ۱۹۸۰. [۳۲۱۵]ـ الکامل، ج ۳، ص۲۸ و ۲۹، البدایه و النهایه، ج۷، ص۱۲۲ و ۱۲۳ و تاریخ طبری، ج۵، ص۱۹۸۴ و این که در معجم البلدان یاقوت حموی نوشته (تلفیس) در عصر عثمانسبه تصرف مسلمانان رسید مقصود داخل شهر است. [۳۲۱۶]ـ همان [۳۲۱۷]ـ همان [۳۲۱۸]ـ تاریخ طبری، ج۵، ص۱۸۸۳.