۵ـ درباره تشکیل خانواده و روابط خانوادگی
لا تُكْرِهُوا فَتَیاتِكُمْ عَلی الرَّجُلِ الْقَبیحِ فَاِنَّهُنُ یحْبِبْنَ ما تُحِبُّونَ. [۳۵۰۴]
۵۰ـ هرگز دختران خود را برای ازدواج با مردان زشت‌رو، ناچار نکنید، زیرا آن‌ها نیز آن چه را شما دوست دارید، دوست دارند.
**
اُنْظُرْ في اَی نِسابٍ تَضَعُ وَلَدَكَ فَاِنَّ الْعِرْقَ دَسّاسٌ. [۳۵۰۵]
۵۱ـ بسیار تعمق و دقت کنید که پسر خود را با چه خانواده‌ای پیوند می‌دهید زیرا عرق خانوادگی دارای آثار مهمی است.
**
اَلنِّساءُ ثَلاثٌ: هَینَهٌ لَینَهٌ عَفیفَهٌ مُسْلِمَهٌ تُعینُ اَهْلَها عَلی العَیشِ وَ لا تُعینُ الْعَیشَ عَلی اَهْلِها، وَ اُخْری وِعاءُ وَلَدٍ وَ اُخْری غُلٌ قَمْلٌ یضَعُهُ اللهُ في عُنُقِ مَنْ یشاءُ وَ یفُكُّهُ عَمَنْ یشاءُ. [۳۵۰۶]
۵۲ـ همسرها عموماً سه نوع هستند: نوعی ملایم و نرم‌خو و آرام و عفیف و مسلمان و شوهران خود را در راه زندگی کمک می‌کنند و شوهران را به کمک زندگی نمی‌خوانند و نوعی ظرف و وسیله توالد و تناسل هستند و نوعی دیگر طوقی شپش‌دار که خدا به گردن کسی که بخواهد می‌اندازد و از گردن کسی که بخواهد جدا می‌نماید.
**
اِسْتَعیذُوا بِاللهِ مِنْ شِرارِ النِّساءِ وَ كُونُوا مِنْ خِیارِهِنَّ عَلی حَذَرٍ، وَ اَكْثُرُوا لَهُنَّ مِنْ قَوْلِ لا فَاِنَّ (نَعَمْ) تُغْریهِنَّ عَلی الْمَسْئَلَةِ. [۳۵۰۷]
۵۳ـ پناه به خدا از زنان شریر، و نسبت به زنان خوب نیز احتیاط کنید و در برابر درخواست‌ها، بیشتر به آن‌ها بگویید (نه) زیرا گفتن (بلی و آری) در مقابل درخواست آن‌ها، آنان را به درخواست بیشتر تحریک می‌کند و سطح توقعات آنان را بالا می‌برد.
**
لا تُغالُوا في مُهُورِ النِّساءِ. [۳۵۰۸]
۵۴ـ مهریه زنان را تا حد افراطی افزایش ندهید (مهریه غیرقابل وصول تأثیرات بد روانی و اجتماعی دارد).
**
ینْبَغی لِلّرَجُلِ اَنْ یكُونَ في اَهْلِهِ كَالصَّبِی فَاِذا الْتُمِسَ ما عِنْدَهُ وُجِدَ رَجُلاً. [۳۵۰۹]
۵۵ـ لازم است یک مرد (از حیث رفتار) در میان خانواده، مانند بچه‌ای باشد، و تنها هنگامی قدرت و مردانگی او ظاهر شود که انجام دادن کارهای پرمشقت را از او بخواهند.
**
اَكْثِرُو الْعَیالَ فَاِنَّكُمْ لا تَدْرُونَ بِمَ تُرْزَقُونَ. [۳۵۱۰]
۵۶ـ افراد خانواده را افزایش دهید، زیرا شما نمی‌دانید به وسیله کدام یک از آن‌ها روزی داده می‌شوید.
**
رَیحانَةٌ اَشُمُّها وَ عَنْ قَریبٍ وَلَدٌ بارٌّ اَوْ عَدُوٌّ حاضِرٌ. [۳۵۱۱]
۵۷ـ (در حالی که بچه کوچکش را در بغل گرفته بود) گفت: این ریحانی است که من او را بو می‌کنم و در آینده نه چندان دور فرزند خدمتگزار یا دشمن همیشگی حاضر است.
**
عَلِّموا اَوْلادَكُمْ = اَلْكِتابَةَ وَ السَّباحَةَ وَ الرَّمْی وَ الفُروسِیةَ. [۳۵۱۲]
۵۸ـ به همه فرزندان خود، خواندن و نوشتن و شنا و تیراندازی و اسب‌سواری را بیاموزید.
**
لاَ یدْخُلُ رَجُلٌ عَلی اِمْرَأَةٍ وَ اِنْ قیلَ حَمُوها اَلا اِنَّ حَمُوها اَلْمَوْتُ ـ مُرُوا ذَوی الْقَراباتِ یتَزاوَرُوا وَ لاَ یتَجاوَرُوا. [۳۵۱۳]
۵۹ـ هیچ مردی به بهانه این که برادرشوهر زنی است به منزل خلوت آن زن وارد نشوید، زنهار برادرشوهر مرگ آن زن است. به خویشاوندان بگویید دید و بازدید داشته باشند اما در جوار یکدیگر نباشند.
**
مِنْ حَظِّ الرَّجُلِ نِفاقُ اَیمِهِ وَ مَوْضِعِ حَقِّهِ. [۳۵۱۴]
۶۰ـ یکی از خوشبختی‌های مرد این است که دختر و خواهر بی‌شوهرش و پسر و برادر بی‌همسرش مرغوب و پرمشتری باشند، و حق خود را مراعات نماید.
**
ثَلثٌ مِنَ الْفَواقِرِ: جارٌ مُقامَهٌ اِنْ رَأی حَسَنَهً سَتَرَها وَ اِنْ رَأی سَیئَهً اَذاعَها وَ اَمْرَأَهٌ اِنْ دَخْلَتَ عَلَیها لَسَنَتْكَ وَ اِنْ غِبْتَ عَنْها لَمْ تَأمَنْها وَ سُلْطانٌ اِنْ اَحْسَنْتَ لَم یحْمَدْكَ وَ اِنْ اَسَأتَ قَتَلَكَ! [۳۵۱۵]
۶۱ـ سه وضع کمرشکن هستند: همسایه دائمی که اگر خوبی‌ها را دید پنهان کند و اگر بدی را دید به همه اطلاع دهد، و همسری که تا در منزل هستی با زبان درازی تو را اذیت کند و وقتی خانه را ترک کردی از او اطمینان نداشته باشی و از او ایمن نباشی، و پادشاه و فرمانروایی که هر چند کارهای نیکو را انجام دهید از تو تعریف نکند و اگر کار بدی را انجام دادید تو را به قتل برساند.
**
[۳۵۰۴]ـ اطواق الذهب علامه زمخشری به نقل الفاروق، شبلی نعمانی، در مجموعه، ص۱۰ و ۱۶. [۳۵۰۵]ـ اطواق الذهب علامه زمخشری به نقل الفاروق، شبلی نعمانی، در مجموعه، ص۱۰ و ۱۶. [۳۵۰۶]ـ المحاسن و الاضداد، ص۱۴۶ و عیون الاخبار، ج۴، ص۷۸ به نقل اخبار عمر، ص۲۸۸ و ۲۸۷. [۳۵۰۷]ـ اخبار عمر، ص۲۰۸. [۳۵۰۸]ـ اخبار عمر، ص۲۸۸. [۳۵۰۹]ـ اطواق الذهب علامه زمخشری به نقل الفاروق، شبلی نعمانی، ص۲۵ و ۳ از مجموعه. [۳۵۱۰]ـ اطواق الذهب علامه زمخشری به نقل الفاروق، شبلی نعمانی، ص۲۵ و ۳ از مجموعه. [۳۵۱۱]ـ اطواق الذهب علامه زمخشری به نقل الفاروق، شبلی نعمانی، ص۲۵ و ۳ از مجموعه. [۳۵۱۲]ـ اخبار عمر، ص۲۲۸. [۳۵۱۳]ـ اطواق الذهب علامه زمخشری به نقل الفاروق، ص۲۶ از مجموعه. [۳۵۱۴]ـ اطواق الذهب علامه زمخشری به نقل الفاروق، ص۳۰ از مجموعه. [۳۵۱۵]ـ سراج الملوک، ص۴۹، و عیون الاخبار، ج۱، ص۳، به نقل اخبار عمر، ص۲۹۲.