زندگانی ابوبکر صدیق رضی الله عنه

غسانیان و پایان کارشان:

این بود سرنوشت لخمی‌ها در عراق. اما غسانی‌ها در شام یکی بعد از دیگری به حکومت و امارت می‌رسیدند، حتی هنگام فتح شام از طرف عمر ابن الخطاب، جبله بن الأیهم حاکم عرب شام بود. عمرو الأصغر از میان آنان در سال ۵۸٧ میلادی به حکومت رسید، نابغه ذبیانی که از دست نعمان بن المنذر پادشاه حیره فرار کرده بود به او پناه آورد، پس از او ابوکرب نعمان ششم ابن الحارث الأصغر به حکومت رسید و نابغه بهترین مدیحه‌ها را در باره او سرود. سپس نیز امیر دیگر به ارمات رسیدند و کثرت تعدادشان دلیل بر این است که سرزمین غسانی‌ها در شام چند بخش بوده و امیرنشین‌های متعددی داشته است، تا سرانجام حکومت به ایهم ثانی رسید و بعد به پسرش جبله بن الأیهم که حکومتش به فتح شام از جانب عمر خطاب منقرض شد. شاید تقسیم قدرت در شام بین امرای عرب یکی از سیاست‌های روم در زمان‌های طولانی باشد، تا اعراب با اتحاد خود نتوانند خللی به امپراطوری روم وارد کنند. این نظریه را تعدد پایتخت‌های غسانی‌ها در شام به اثبات می‌رساند، زیرا برخلاف لخمی‌ها که حیره تنها پایتخت‌شان بود، جابیه و تدمر و جولان و جلق که در نزدیکی دمشق بود پایتخت‌های غسانی‌ها بودند. و این امر با سیاست تعدد مراکز که امپراطوری روم بدان عمل می‌کرد کاملاً منطبق بود، چنانکه وسعت قلمرو پادشاه حیره با سیاست عدم تعدد مراکز که امپراطوری فارس بر آن بود تطابق داشت. پیش از این یادآوری کردیم که اعراب عراق و شام به استقلال ذاتی و حیات عربی خود پابند بودند. به همین سبب زبان مردم شبه جزیره زبان آن‌ها نیز شد و زبان فارسی نتوانست آن را در عراق از بین ببرد و به همین سبب ارتباط و اتصال ملوک حیره و بنی غسان با شبه جزیره مستحکم و استوار بود و کسانی که نام پادشاهان این دو سلسله را در اشعارشان برده و به صلات ارزنده‌ای از آنان نایل می‌آمدند شعرای شبه جزیره بودند. تذکره‌ها و دواوین شعرا از شعرای نامداری مثل نابغه ذبیانی و اعشی قیس و علقمه فحل و دیگران نام می‌برد که در باره این پادشاهان و نعمت و رفاه و تمدن و بخشش‌شان شعر سروده‌اند. حسان بن ثابت شاعر پیغمبر پیش از اینکه اسلام بیاورد با جبله‌ایهم ارتباط نزدیک داشته است.

این تعصب شدید اعرابی که از شبه جزیره به بادیه شام مهاجرت کرده بودند در حفظ و نگهداری خصایص قومی و زندگی و زبان عربی خود از طلیعه‌هایی است که زمینه را برای فتح عربی و امپراطوری اسلامی مهیا ساخت. پس از این خواهی دید که چگونه این اعراب در بیشتر اوقات به صفوف مسلمین ملحق می‌شوند و چگونه در صف مسلمانان با هم‌پیمانان خود فارس و روم به نبرد برمی‌خیزند.