چگونگی رشد و نشأت ابن ابی العزّ
ابن ابی العز در سایه‌ی این خانواده علمی بزرگ شد و مشغول کسب علم و تدریس شد. به همین خاطر این امر- علاوه بر استعداد فطری و تشنگی شدید برای معرفت و علم و ذهن تیز که خداوند به او ارزانی بخشیده بود- اثر بزرگی در دستیابی به منزلت عظیم در علم و معرفت داشت و فرصت تدریس و خطابه و تألیف را به او داد. وی مناصب علمی را عهدهدار شد که تنها، کسی که معرفت و عملش کامل، منزلتش عظیم و در کنار علم و دانش، خردمند باشد به آن مناصب علمی دست مییابد.
دمشق در زمان ابن ابی العز مرکز مهمی از مراکز علمی بود که طالبان علم از هر نقطهای از نقاط این گیتی پهناور بدان جا پناه میبردند تا علوم و معارف اسلامی را یاد بگیرند و این به خاطر وجود مدارس زیاد و آبادی بود که به دست فرماندهان ایوبی و حاکمانی که به حبّ علم و دانش، تشویق طالبان علم و احترام به آنان و فراهم نمودن شرایط مناسب برای آنان مشهور بودند، تأسیس شدهاند.
دمشق شاهد نهضتی گسترده و همه جانبه‌ی علمی بوده که در وجود دانشمندان امت اسلامی نمود یافته است. آنان در غنی ساختن کتابخانه‌ی اسلامی با کتاب‌های ارزشمند و تصنیفات گرانبها در زمینه‌ی تفسیر، حدیث، لغت، تاریخ، زندگینامه، شرح و توضیح کتاب‌ها و موضوعات فقهی و علمی، تلاش‌های بیدریغ و تأثیرات زیادی داشتند.
از بارزترین نشانههای علمی در این عصر، آن غوغایی است که شیخالاسلام ابن تیمیه / دارای شخصیت قوی علمی و موهبت‌های متعدد که با تألیفات متنوعش برپا کرده است؛ تألیفاتی که در بردارنده‌ی دعوت به سوی احیای مذهب سلف صالح، ردّ و نقض مذاهب مخالفان این مذهب از متکلمین و فلاسفه، سرزنش فقهای مقلدی که به نصوص امامشان چسبیده و از آن تجاوز نمیکنند هر چند حق در جانب مذاهب دیگر باشد. سرزنش شدید منحرفان افراطی که خود را به تصوف نسبت میدهند، و فتوا دادن در مسائل مهمی که اجتهادش بدان منجر شده که این فتواها، مخالف فتوای فقهای معاصرش است، میباشد. ابن تیمیه از جانب مخالفانش زیاد مورد سرزنش قرار گرفته و میان او و آنان در بسیاری از مسائل، گفتگوها و مناظراتی صورت گرفته که به نفع ابن تیمیه تمام شده وآنها را مسکوت کرده و این خودش سبب شد که بسیاری از نابغههای زمانش به او بپیوندند و معتقد به سالم بودن منهجش باشند و از علمش بهره ببرند و آراء و نظراتش را آشکار کنند و از وی دفاع نمایند؛ مانند حافظ ابوالحجاج یوسف مزی (وفات ٧٤٢هـ. ق)، امام محمد بن احمد بن عثمان ذهبی (وفات ٧٤٨هـ. ق)، علامه ابن قیم جوزیه (وفات ٧٥١هـ. ق)- کسی که بیشتر از همه ملازم و همراه ابن تیمیه بود و از او تأثیر پذیرفته-، فقیه ابوعبدالله بن مفلح مقدسی صاحب کتاب «الفروع» (وفات ٧٦٤هـ. ق)، عماداسماعیل بن کثیر صاحب کتاب «التفسیر» (وفات ٧٧٤هـ. ق)، امام و حافظ محمد بن احمد بن عبدالهادی مقدسی صاحب کتاب «العقود الدرية في مناقب شيخ الاسلام ابن تيميه» (وفات ٧٤٤هـ. ق) و بسیاری از دانشمندان دیگر از همان طبقهای که در احیای منهج سلفی و رشد و شکوفایی آن نقش بزرگی داشتند. شارح عقیده طحاوی / معاصر این دانشمندانی بوده که از شیخ الاسلام ابن تیمیه تأثیر پذیرفتهاند. و به احتمال قوی در جلسات درس آنان حضور داشته و از علومشان فایده برده و از تألیفاتشان بهره برده است. این امر در شکلگیری مسیرش و رشد و پیشرفت علمیاش و ترجیح دادن منهج سلف صالح بر دیگر منهجها و اثبات حقانیتش و پیروی کردن از آن در این شرح زیبایی که ما درصدد شناساندن آن هستیم، اثر بزرگی داشته است.